विज्ञान लेखक लक्ष्मण लोंढे यांचे निधन

आंतरराष्ट्रीय बहुमान मिळवणारा पहिला मराठी विज्ञान लेखक
उत्तम विज्ञान कथा लेखकांबरोबरच लक्ष्मण लोंढे हे उत्तम माणूसही होते. आम्ही सुमारे ३५ वष्रे एकमेकांना ओळखयचो. कोणतीही वैज्ञानिक पाश्र्वभूमी नसतानाही त्यांनी विज्ञान लेखक म्हणून खूप चांगली कामगिरी केली. विज्ञान लेखक होण्यासाठी वैज्ञानिक पाश्र्वभूमीपेक्षा जिज्ञासेची आवश्यकता असते हे त्यांनी दाखवून दिले. वैज्ञानिक पाश्र्वभूमी नसल्यामुळे कोणताही विषय त्यांनी निवडला की ते त्या विषयाचा एखाद्या वैज्ञानिकासारखाच अभ्यास करायचे. त्या विषयाशी संबधित प्रकाशित झालेले साहित्याचे वाचन करून तो विषय पक्का करून सामान्यांना समजेल अशा भाषेत त्या विषयाची मांडणी ते करायचे. मराठी विज्ञान परिषदेत नवोदित विज्ञान लेखकांसाठी मार्गदर्शन कार्यशाळा व्हायच्या. या कार्यशाळेत नवोदित लेखकांच्या लेखनावर ते अत्यंत मार्मिक टिप्पण्णी करत असतं. पण या टिप्पण्णीमुळे त्या लेखकाचा उत्साह वाढेल याची काळजीही ते घेत असे. त्यांची दुसरा आइन्स्टाइन ही कथा मी संपादक असलेल्या ‘सायन्स टुडे’ या नियतकालिकात इंग्रजीत भाषांतर करून प्रसिद्ध केली. यानंतर या कथेला जेम्स गुन यांच्या लेख संग्रहात स्थान मिळाले. हे स्थान मिळवणारे ते पहिले मराठी विज्ञान लेखक ठरले. त्यांच्या जाण्याने मराठी विज्ञान लेखनात मोठी पोकळी निर्माण झाली आहे.
– बाळ फोंडके, वैज्ञानिक व विज्ञान लेखक

अष्टपैलू व्यक्तिमत्त्व
केवळ विज्ञान लेखकच नव्हे तर पर्यावरण लेखक म्हणूनही लक्ष्मण लोंढे ओळखले जात होते. त्यांना निसर्गाची खूप आवड होती. लोकांनी निसर्ग नीट पाहावा यासाठी ते काही सहलींचे आयोजन करीत असे. त्यांचा चित्रकारांचा एक गट होता. निसर्ग सहलीदरम्यान ते जे दृष्य पाहात असे ते चित्रात उमटविण्याचे काम लोंढे करत होते. इतकेच नव्हे तर ते कथाकथनही करायचे. मराठी विज्ञान परिषदेमध्ये होणाऱ्या नवोदित विज्ञान लेखकांच्या कार्यशाळेत ते मार्गदर्शनही करायचे. असे एक ना अनेक पैलू त्यांच्यात होते. – अ. पां. देशपांडे, कार्यवाह, मराठी विज्ञान परिषद.

विविध वैज्ञानिक कल्पाना मांडल्या
एक उत्तम विज्ञान लेखक म्हणून लक्ष्मण लोंढे यांना मी ओळखतो. त्यांचे लेखन हे केवळ माहितीपर नसून त्यामध्ये विविध वैज्ञानिक कल्पानाही असायच्या. विविध कार्यक्रमांमध्ये आमची भेट व्हायची, चर्चा व्हायची. त्यांच्या जाण्याने एक मोठे नुकसान झाल्यासारखे मला वाटते. – डॉ. जयंत नारळीकर, ज्येष्ठ वैज्ञानिक

ललित साहित्यही उत्तम
लक्ष्मण लोंढे हे माझ्यानंतर लिहायला लागले. ते केवळ विज्ञान कथाच नव्हे तर ललित साहित्यही उत्तम लिहीत असे. लोंढे, मी, सुबोध जावडेकर असे काही समवयस्क लोक एकाच काळाज लेखनाचे काम करायचो. आम्हा चौघांपैकी एक जण गेला याचे खूप वाईट वाटले. – निरंजन घाटे, विज्ञान लेखक