Page 25 of भारतीय संविधान

भारतीय संविधानाच्या उद्देशिकेत गणराज्यासाठी चार विशेषणे वापरली गेली: सार्वभौम, लोकशाही, धर्मनिरपेक्ष आणि समाजवादी; पण गणराज्य म्हणजे काय? ‘रिपब्लिक’ या इंग्रजी…

साऱ्याच मूलभूत संकल्पनांबाबत गैरसमज असतात तसेच ते समाजवादाबाबतही आहेत.

भारतीय संविधानाने समाजवादाचा रस्ता चोखाळला खरा; पण मुळात समाजवाद म्हणजे काय? ढोबळमानाने राज्यसंस्थांच्या कार्यक्षेत्रानुसार तीन प्रकार पडतात: (१) पोलीस राज्यसंस्था…

संविधान सभेतल्या चर्चेपूर्वीही समाजवादाचे ठसे आपल्याला दिसतात…

पूर्वग्रहांचे चष्मे आपण फेकून देऊ तेव्हा धर्मनिरपेक्षता या तत्त्वाचे खरे स्वरूप ध्यानात येईल.

भारताने आपले धर्मनिरपेक्ष प्रारूप स्वतः घडवले आहे. यातून विविध धर्मांत समानता आकाराला येते आणि धर्मांतर्गत विषमतेला उत्तर दिले जाते.

‘लोकशाही’ हा केवळ उद्देशिकेतील शब्द नाही. आजच्या प्रदूषित हवेत या प्राणवायूचे महत्त्व ओळखण्याची आवश्यकता आहे…

लोकशाहीच्या पायावरच देश आणि संविधान उभे आहे. ‘डेमॉक्रसी’ या शब्दाचे मराठी भाषांतर लोकशाही असे आहे.