महाराष्ट्र दिन २०२४

१ मे रोजी महाराष्ट्र दिन साजरा केला जातो. स्वातंत्र्यप्राप्तीनंतर १ मे १९६० रोजी स्वतंत्र महाराष्ट्र राज्य अस्तित्वात आले. भाषावर प्रांत रचना कायदा लागू केल्यानंतर संयुक्त महाराष्ट्र चळवळीमुळे मुंबईसह महाराष्ट्र राज्याची निर्मिती झाली. राज्यनिर्मितीच्या या लढ्यामध्ये अनेक नागरिकांनी योगदान दिले. चळवळीदरम्यान १०६ हुतात्मांनी आपल्या प्राणाची आहुती दिली. महाराष्ट्राची निर्मिती व्हावी या उद्देशाने योगदान दिलेल्या हजारोंच्या बलिदानाचे स्मरण व्हावे यासाठीही महाराष्ट्र दिन साजरा केला जातो.
<br /> ब्रिटीशांचे भारतावर वर्चस्व असताना त्यांनी बंगाल प्रेसिडन्सी, मद्रास प्रेसिडन्सी आणि बॉम्बे प्रेसिडन्सी या तीन भागांमध्ये देशाचे विभाजन केले होते. यातील बॉम्बे प्रेसिडन्सीमध्ये आत्ताच्या गुजरात, महाराष्ट्र, कर्नाटक आणि केरळ या राज्यांमधील बराचसा भाग येत होता. पुढे १९४७ मध्ये देशाला स्वातंत्र्य मिळाले. पुढे १९५६ मध्ये भाषावार राज्य पुनर्रचना कायद्यानुसार अनेक राज्यांची निर्मिती व्हायला सुरुवात झाली. पारतंत्र्यामध्ये असताना कॉंग्रेसद्वारे भाषावार प्रांत रचना हा मुद्दा मांडण्यात आला होता. या कायद्याला धरुन महाराष्ट्र एकीकरण आणि राज्यनिर्मितीचा प्रस्ताव मांडण्यात आला.

तेव्हा बॉम्बे प्रेसिडन्सीचे प्रमुख केंद्र मुंबई शहर होते. मुंबईमध्ये मराठी, कोंकणी, गुजराती (कच्छी) लोक मोठ्या प्रमाणात राहत होते. गुजराती लोकांनी स्वतंत्र राज्यांची मागणी केल्यानंतर महाराष्ट्रासाठीही जोरदार प्रयत्न होऊ लागले. पुढे याला आंदोलनाचे स्वरुप आले. महाराष्ट्र राज्य स्वतंत्र व्हावे आणि मुंबई राज्याची राजधानी बनावी असे प्रस्ताव मांडले गेले. मुंबईत मराठी लोकांप्रमाणे गुजराती लोकसंख्या जास्त असल्याने मुंबई गुजरात राज्यामध्ये जावी किंवा ती स्वतंत्र राहावी असे गुजराती समूहाचे मत होते. या प्रकरणावरुन मुंबईसह महाराष्ट्रभर आंदोलन होऊ लागले.

पुढे २१ नोव्हेंबर १९५६ फ्लोरा फाउंटनच्या परिसरात मोठा जनसमूदाय महाराष्ट्र राज्याची निर्मिती व्हावी यासाठी एकत्र आला होता. तेव्हा परिस्थिती हाताबाहेर जाण्याआधी तेव्हाचे मुंबई प्रांताचे मुख्यमंत्री मोरारजी देसाई यांनी पोलिसांना आंदोलनकर्त्यांवर गोळीबार करण्याचे आदेश दिले. यामध्ये १०६ हुतात्म्यांचा जीव गेला. यावरुन प्रकरण अधिकच तापले. सरकारविरोधात कारवायांचे प्रमाण वाढत गेले. काही महिन्यांनी सरकारने नमतं घेत भूमिका बदलली. गोळीबाराच्या प्रकरणानंतर चार वर्षांनी १ मे, इ.स. १९६० रोजी मुंबईसह संयुक्त महाराष्ट्राची स्थापना झाली.Read More

Maharashtra Day 2024 Celebration of cultural program with flag hoisting

औचित्य महाराष्ट्र दिनाचे… ध्वजारोहणासह सांस्कृतिक कार्यक्रमाची पर्वणी

महाराष्ट्र राज्याच्या ६५ व्या स्थापना दिनानिमित्त मुंबईमधील विविध ठिकाणी ध्वजारोहण आणि विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात आले होते.

By लोकसत्ता टीम

May 1, 2024 22:31 IST

Know The Contribution of Dr Babasaheb Ambedkar in Samyukta Maharashtra Samiti Movement

Dr. Babasaheb Ambedkar: संयुक्त महाराष्ट्र आंदोलनातील डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे योगदान; जाणून घ्या

येथे क्लिक करा : https://www.loksa.in/bsISld १ मे म्हणजे महाराष्ट्र दिन. संयुक्त महाराष्ट्राच्या आंदोलनात अनेक दिग्गज नेत्यांनी सहभाग घेतला होता. त्यातीलच…

03:45

By लोकसत्ता ऑनलाइन

Updated: May 1, 2024 19:05 IST

panvel marathi news, panvel woman violence marathi news

महाराष्ट्र दिनाच्या पूर्वसंध्येला महिलांवरील अत्याचाराच्या अनेक घटना विविध पोलीस ठाण्यात दाखल

पहिल्या घटनेत शाळेच्या शिक्षिकेकडे बालिकेने सावत्र बापाकडून अत्याचार होत असल्याचे सांगितल्यावर घटनेला वाचा फुटली.

By लोकसत्ता टीम

May 1, 2024 14:43 IST

samyukta maharashtra movement marathi news, woman contribution in samyukta maharashtra movement

संयुक्त महाराष्ट्र चळवळीतील नारीशक्ती

संयुक्त महाराष्ट्राच्या आंदोलनात कित्येक महिलांचा सहभाग होता. या नारीशक्तीचे स्मरण आज महाराष्ट्रदिनानिमित्त करायलाच हवे!

By रोहित पाटील

May 1, 2024 13:30 IST

राज ठाकरेंनी लाडक्या रीलस्टारबरोबर बनवलं पहिलं इन्स्टाग्राम रील, महाराष्ट्राला दिला खास संदेश

राज ठाकरे यांनी इन्टा रीलस्टार अथर्व सुदामे याच्याबरोबर एक रील तयार केलं असून या रीलद्वारे त्यांनी महाराष्ट्र दिनाच्या शुभेच्छा दिल्या…

By पॉलिटिकल न्यूज डेस्क

Updated: May 1, 2024 12:14 IST

sahyadri rock adventure foundation marathi news

समुद्रालगतच्या १०० फूट उंच सुया सुळक्यावरून राज्याला मानवंदना

कल्याण येथील सह्याद्री रॉक ऍडवेंचर ही गिर्यारोहन संस्था आहे. या संस्थेतील गिर्यारोहक साहसी कामगिरी करत विक्रम करत असतात.

By लोकसत्ता टीम

May 1, 2024 10:05 IST

maharashtra geet marathi news, maharashtra din marathi news

‘प्रिय अमुचा एक महाराष्ट्र देश हा’- एक पुनर्वाचन!

महाराष्ट्र गीतांची परंपरा ज्यांनी सुरू केली, त्या श्रीपाद कृष्ण कोल्हटकरांच्या अजरामर गीताचे हे स्मरण…

By लोकसत्ता टीम

May 1, 2024 08:47 IST

history of the Samyukta Maharashtra Movement and anecdote of bharat ratna dhondo keshav karve and pm jawaharlal nehru

Maharashtra Din Special: नेहरूंनी धोंडो केशव कर्वेंचं थेट प्रक्षेपण बंद का करायला सांगितलं होतं?

आज १ मे म्हणजेच महाराष्ट्र दिन. संयुक्त महाराष्ट्राच्या लढ्याचा इतिहास आपण पुस्तकात वाचला असेल. संयुक्त महाराष्ट्रासाठी झटलेल्या अनेक क्रांतिकारक, समाजसुधारकांचे…

04:26

By लोकसत्ता ऑनलाइन

Updated: May 1, 2024 10:10 IST

“गर्जा महाराष्ट्र माझा!”, १ मे रोजी का साजरा केला जातो महाराष्ट्र दिन? जाणून घ्या इतिहास अन् महत्त्व प्रीमियम स्टोरी

महाराष्ट्र राज्याची निर्मिती कशी झाली तुम्हाला माहिती आहे का?

By ट्रेंडिंग न्यूज डेस्क

Updated: May 1, 2024 10:28 IST

Marathwada Corruption in irrigation sector in Maharashtra Water shortage Maharashtra Day 2024

मराठवाडा: होय, आम्ही पैसे पाण्यात घालतो!

भर दुपारी एका बैलगाडीत महाराष्ट्रातील सिंचन क्षेत्रातील भ्रष्टाचाराचे पुरावे घेऊन भाजपचे नेते देवेंद्र फडणवीस आणि विनोद तावडे सिंचन आयोगाच्या कार्यालयाकडे…

By सुहास सरदेशमुख

April 28, 2024 03:24 IST