Page 2 of नवनीत

१८९७ मध्ये शिलाँग इथे झालेल्या भूकंपानंतर भारतातली पहिली भूकंप वैज्ञानिक वेधशाळा १ डिसेंबर १८९८ रोजी अलिपूर या कोलकाताच्या उपनगरात स्थापन…

By लोकसत्ता टीम

February 14, 2025 01:27 IST

geologist Gajanan Rajaram Udas information in marathi

कुतूहल : आण्विक खनिजे शोधणारा भूवैज्ञानिक

घरातले वातावरण देशभक्तीने भारलेले असल्याने महाविद्यालयीन शिक्षण सोडून उदास यांनी १९४२च्या आंदोलनात उडी घेतली. त्यात त्यांना चार महिन्यांची सक्तमजुरीची शिक्षाही…

By लोकसत्ता टीम

February 7, 2025 00:15 IST

Nuclear Reactor Understanding how it works

कुतूहल : अणुभट्ट्या आणि त्यांचे कार्य

अणुभट्टीमध्ये गाभा (कोअर) हा सर्वांत महत्त्वाचा भाग असतो. नैसर्गिक किंवा समृद्ध युरेनियम हे त्यात आण्विक इंधन म्हणून वापरतात.

By अरविंद आवटी

February 6, 2025 01:14 IST

nuclear energy production information in marathi

कुतूहल : अणुऊर्जा – एक अपरिहार्य पर्याय

कोणत्याही मूलद्रव्याचे सर्व गुण दाखविणारा लहानात लहान कण म्हणजे अणू. काही मूलद्रव्यांच्या अणूपासून अणुऊर्जा कशी निर्माण करतात ते कळण्यासाठी अणूची…

By अरविंद आवटी

February 5, 2025 00:07 IST

Uraninite and monazite assessment in marathi

कुतूहल: युरेनिनाइट आणि मोनाझाइट

जगातल्या सर्व युरेनियमच्या साठ्यांचा आढावा आंतरराष्ट्रीय अणुऊर्जा संघटना (इंटरनॅशनल अटॉमिक एनर्जी एजन्सी) नियमितपणे घेत असते.

By अरविंद आवटी

February 4, 2025 02:02 IST

कुतूहल : किरणोत्सारी खनिजे

किरणोत्सारी मूलद्रव्यांपैकी ऊर्जा निर्मितीसाठी जास्तीत जास्त वापरले जाणारे मूलद्रव्य म्हणजे युरेनियम. पण क्वचित काही ठिकाणी थोरियमचाही वापर केला जातो.

By लोकसत्ता टीम

February 3, 2025 00:05 IST

Loksatta kutuhal First Director of Geological Institute Darashaw Wadia

कुतूहल: भूविज्ञान संस्थेचे पहिले संचालक

सुरत येथील एका पारशी परिवारात दाराशॉ यांचा जन्म १८८३ मधे झाला. त्यांचे वडील रेल्वेमध्ये स्टेशनमास्तर होते. त्यामुळे वडिलांच्या बदल्या होत. म्हणून…

By अंजली सुमतीलाल देसाई

January 31, 2025 03:42 IST

Loksatta kutuhal Stone of Ghrishneshwar temple

कुतूहल: घृष्णेश्वर मंदिराचा पाषाण

महाराष्ट्रातल्या प्रमुख पर्यटनस्थळांमध्ये अजिंठा आणि वेरुळ या दोन ठिकाणांचा समावेश करावाच लागेल. त्यातही वेरुळला बारा ज्योतिर्लिंगांपैकी घृष्णेश्वराचे मंदिर असल्यामुळे विशेष महत्त्व…

By प्रकाश कुलकर्णी

January 30, 2025 04:23 IST

कुतूहल: काळ्या कातळातील लेणी

महाराष्ट्राचे सुमारे ८० टक्के क्षेत्रफळ काळ्या कातळाने व्यापलेले आहे. इंग्रजीत या खडकाला बेसाल्ट म्हणतात. महाराष्ट्राच्या बाहेर हा खडक मध्य प्रदेश,…

By प्रकाश कुलकर्णी

January 29, 2025 03:34 IST

Loksatta kutuhal story of the discovery of dinosaurs

कुतूहल: डायनोसॉरच्या शोधाची कथा

प्रचंड मोठी हाडे खडकांमधून बाहेर पडतात हे सुमारे दोन ते अडीच हजार वर्षांपूर्वीसुद्धा आपल्या पूर्वजांना माहिती होते. पण ते डायनोसॉरचे जीवाश्म…

By डॉ. विद्याधर बोरकर

January 28, 2025 03:40 IST

founder of GSI Thomas Oldham news in marathi

कुतूहल : ‘भूवैज्ञानिक सर्वेक्षण’चे पहिले अधीक्षक टॉमस ओल्डहॅम

भारतीय भूवैज्ञानिक सर्वेक्षण (जिऑलॉजिकल सर्व्हे ऑफ इंडिया) या विभागाची स्थापना १८५१ मध्ये झाली. त्याचे पहिले अधीक्षक म्हणून आयरिश भूवैज्ञानिक टॉमस…

By डॉ. विद्याधर बोरकर

January 17, 2025 03:35 IST

loksatta kutuhal interesting facts about the first dinosaur of india

कुतूहल : भारतातील पहिलावहिला डायनोसॉर

भारतीय भूवैज्ञानिक सर्वेक्षण विभागाचे अधीक्षक टॉमस ओल्डहॅम यांनी ते जीवाश्म आणि स्लीमॅन यांना आधी मिळालेले जीवाश्म, सर्वेक्षण विभागाच्या अधिकृत संग्रहात…

By डॉ. विद्याधर बोरकर

January 14, 2025 01:58 IST