साचेबद्धता मोडून निरंतर नवीन पायंडय़ांची चुणूक नवे गव्हर्नर रघुराम राजन यांनी पदभार ग्रहण करून महिनाही उलटला नसताना अनेकवार दिली आहे. पहिले म्हणजे त्यांनी रिझव्‍‌र्ह बँकेचा नियोजित पतधोरण आढावा हा अमेरिकेच्या फेडरल रिझव्‍‌र्हचा कौल काय हे पाहून मुद्दामहून दोन दिवस विलंबाने घेण्याचे ठरविले. दुसरे, मध्य-तिमाही आढावा हा केवळ पानभराच्या प्रसिद्धीपत्रकाद्वारे जाहीर न करता, त्यांनी प्रसारमाध्यमांना सामोरे जाऊन सर्व प्रश्न-शंकांची तड लावण्याचा नवीन प्रघात शुक्रवारी पाडल्याचे दिसून आले. रेपो दरात वाढ हे अर्थविकासासाठी नकारार्थी आणि नव्या गव्हर्नरांचा रोखही महागाई नियंत्रणावरच काय, या फिरून एकसारख्याच आलेल्या प्रश्नांना त्यांनी न कंटाळता शांतपणे संपूर्ण समाधान होईपर्यंत उत्तरे दिली आणि आपले धोरण सुस्पष्टपणे विशद केले. ‘‘सध्याची बाजारस्थिती अशी (अनिश्चित) आहे की, माझ्या हिंदीवर मला पुरता विश्वास नाही. पण वर्षभराची सूट द्या मी वचन देतो की हिंदीतून एक संपूर्ण मुलाखत देईन,’’ अशी सूचक विधाने करीत भविष्यातील सुकरतेबाबत आश्वस्त केले. पत्रकार परिषदेत राजन यांनी केलेल्या विधानांचे हे शब्दश: रूपांतर..
अमेरिकेच्या फेडरल रिझव्‍‌र्हने रोखे खरेदी कार्यक्रम गुंडाळणे लांबणीवर टाकले आहे आणि ही केवळ तात्पुरती स्थगिती आहे. आपल्याला मिळालेल्या या सवडीचा आपण देशाच्या आर्थिक ताळेबंदाला आणि विकास अजेंडय़ाला ‘बुलेट-प्रुफ’ (अभेद्य) बनविण्यासाठी आणि त्यायोगे आम नागरिकांचे तसेच गुंतवणूकदारांचे मनोबल उंचावण्यासाठी करायला हवा.
आधी दिल्या गेलेल्या इशाऱ्याचा विसर पडू देऊ नका आणि उत्सवाची घाईही करू नका. कारण हे पुन्हा घडणारच आहे आणि तो वार पुन्हा येण्याआधी आपण आपली घडी नीट बसवून घ्यायला हवी.. अर्थातच आपल्याला पुन्हा सज्ज राहावेच लागेल. पण त्यावेळी मात्र आपण अधिक चांगल्या स्थिती आणि मजबूतीने तैनात असू.
मध्यवर्ती बँकेची दोन्ही आघाडय़ांवर (चलनवाढ आणि अर्थविकास) चिंता सारखीच असते. आर्थिक परिस्थिती जसा कल बदलते तसा प्राधान्यक्रम मात्र बदलतो. माझ्या मते दोन्हींबाबत सध्या चिंतेची स्थिती आहे. सध्याच्या घडीला पतधोरणाचे प्रयोजन हे बँकांवरील महागडय़ा निधीसंकलनाचा भार हलका केला जावा असा संदेश देणारे आहे. रोखतेवर नियंत्रणासाठी कसलेला लगाम सैल करावा असा संकेत मिळताच ते मागे घेतले जातील.
‘रेपो दरा’त वाढीला अर्थविकासाच्या प्रतिकूलतेशी संबंध जोडण्यापूर्वी थोडी काळजी घ्या. कैक प्रसंगी महागाईचा दर खाली आहे याची जाणीवदेखील प्रत्यक्षात प्रगतीच्या शक्यतांची वाट मोकळी करते. त्यामुळे हे प्रगतीला मारक या निष्कर्षांवर लगेचच पोहचू नका.
आम्ही शक्य ते सर्व पुल जेव्हा प्रसंग येईल तेव्हा ओलांडण्याचा प्रयत्न जरूर करू.
(रुपयाने उलट दिशेने डॉलरच्या तुलनेत अवाजवी मजबुती धारण केल्यास रिझव्‍‌र्ह बँकेच्या पवित्र्याविषयी बोलताना)
