पतविषयक निर्णयाच्या माध्यमातून धक्कातंत्र अवलंबण्याचे धोरण रिझव्र्ह बँकेचे गव्र्हनर डॉ. रघुराम राजन यांनी पुन्हा एकदा कायम ठेवले. रेपो अथवा रिव्हर्स रेपोसारख्या दरांमध्ये पारंपरिकरीत्या बदल न करता गव्र्हनरांनी ‘एसएलआर’ला हात लावत त्यात अध्र्या टक्क्याची कपात केली. सरकारी रोख्यांमध्ये व्यापारी बँकांची यामार्फत होणारी गुंतवणूक मर्यादा कमी होणार असून, त्यामुळे बँकिंग व्यवस्थेतील ४० हजार कोटी रुपये मोकळे होणार आहेत. कर्जासाठी सध्या मोठी मागणी नसताना गृह आदी कर्ज व्याजदर कमी होणार नसले, तरी उलट ठेवीदारांना आकर्षक व्याजदर उपलब्ध होण्याची शक्यता आहे.
भारतीय रिझव्र्ह बँकेचे दुसरे मध्य मासिक पतधोरण मंगळवारी जाहीर झाले. वाढती महागाई व घसरता विकास दर याचा समतोल साधण्याचा प्रयत्न म्हणून कोणतीही व्याज दरवाढ करण्यात आली नाही, असे गव्हर्नरांनी स्पष्ट केले आहे. नवनियुक्त केंद्रीय अर्थमंत्री अरुण जेटली व पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या भेटीनंतर गव्हर्नरांनी, महागाई नियंत्रण व विकासाला प्रोत्साहन या प्रमुख बाबी असल्याचे सांगितले होते.
सलग दुसऱ्यांदा राजन यांनी पतधोरण स्थिर ठेवले आहे. नऊ महिन्यांपूर्वी गव्र्हनरपदाची सूत्रे हाती घेतल्यापासून त्यांनी पाच महिन्यांत, तीन टप्प्यात पाऊण टक्क्याची दरवाढ यापूर्वी केली आहे. यामुळे रेपो दर ८, रिव्हर्स रेपो ७ व सीआरआर (रोख राखीव प्रमाण) ४ टक्के असे स्थिर आहे. वाणिज्य बँकांमार्फत सरकारी रोख्यांमध्ये होणारी गुंतवणूक अर्थात वैधानिक तरलता प्रमाण- ‘एसएलआर’चा दर अध्र्या टक्क्याने कमी करत २२.५ टक्के केला आहे. यामुळे बँकांकडील ४० हजार कोटी रुपये उपलब्ध होणार असून, त्याची अंमलबजावणी १४ जूनपासून होणार आहे.
बँकांना तूर्त रोकड टंचाईचा फार मोठा सामना करावा लागत नाही. अशा स्थितीत उपलब्ध होणाऱ्या या निधीचा उपयोग बँका त्यांचे ठेवींवरील व्याजदर वाढविण्यासाठी करू शकतील. अद्याप बँकांनी याबाबतचा निर्णय लागू केला नसला, तरी त्याचे संकेत मात्र दिले आहेत. गेल्या काही महिन्यांतील गुंतवणुकीचा ओघ आक्रसला असल्याने रिझव्र्ह बँकेने हा निर्णय घेतला असल्याची शक्यता वर्तविली जात आहे.
कमी मान्सूनची भीती
पतधोरणात डॉ. राजन यांनी कमी मान्सून महागाईसह विकासावर परिणामकारक ठरू शकतो, अशी भीती व्यक्त केली आहे. चालू आर्थिक वर्षांत विकास दर ५ ते ६ टक्क्यांदरम्यान असेल, असेही गव्हर्नरांनी म्हटले आहे. सोमवारीच देशातील प्रमुख आठ उद्योगांची वाढ एप्रिलमध्ये ४.२ टक्के राहिल्याची आकडेवारीही जाहीर झाली आहे. मेमधील वाहन विक्रीही वाढली आहे. मार्च २०१४मध्ये संपलेल्या गेल्या आर्थिक वर्षांत विकास दर किरकोळ ४.७ टक्क्यांपर्यंतच सुधारला आहे. सलग दुसऱ्या आर्थिक वर्षांत विकास दर ५ टक्क्यांच्या आत राहिला आहे.
नव्या सरकारची स्तुती
यंदाच्या निवडणुकीत मोदी सरकारला मिळालेला निर्णायक कौल हा अर्थव्यवस्था रुळावर उपकारक ठरेल, अशा शब्दांत रिझव्र्ह बँकेचे गव्र्हनर डॉ. रघुराम राजन यांनी स्तुती केली आहे. डॉ. राजन यांनी केंद्रीय अर्थमंत्री अरुण जेटली यांची त्यांनी या पदाचा कार्यभार स्वीकारताच, तर पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांची पतधोरणाच्या एक दिवस आधीच नवी दिल्लीत भेट घेतली होती. केंद्रात स्थिर सरकार आले तरच अर्थव्यवस्थेला गती देऊ शकेल, अशी प्रतिक्रिया राजन यांनी निवडणुकीपूर्वीच दिली होती. तथापि निवडणुकांमध्ये भाजपच्या संभाव्य विजयानंतर, रिझव्र्ह बँकेतील राजन यांच्या भवितव्याबाबतही चर्चा सुरू झाली होती.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा