शेतीचे उत्पन्न करमुक्त आहे; परंतु..

प्रश्न: मी नुकताच नवीन घरात राहायला गेलो आहे. माझ्या पर्मनंट अकाऊंट नंबर (PAN) प्रमाणे माझा जुनाच पत्ता आहे. मला तो कसा बदलता येईल?
– मोहन आठवले.
उत्तर: पर्मनंट अकाऊंट नंबर (PAN) मधील कोणतीही माहिती बदलावयाची असेल तर ‘पॅन’मधील बदलासाठी एक अर्ज भरावा लागेल. हा फॉर्म https://www.tin-nsdl.com/pan/downloads-pan.php या संकेतस्थळावर उपलब्ध आहे. या अर्जाद्वारे ‘पॅन’मधील कोणतीही माहिती जसे – नाव, पत्ता वगरे बदलता येतो. जी माहिती बदलावयाची असेल त्याचा पुरावा सोबत द्यावा लागतो. हा अर्ज कोणत्याही ‘पॅन’ केंद्रावरही शुल्क भरून दाखल करता येतो.

प्रश्न: मी नोकरी करत असून मला दरमहा ५० हजार रुपये पगार आहे. शिवाय अर्धवेळ व्यापारातून मला दरमहा ५ हजार मिळतात. माझी दोन घरे असून दुसरे घर भाडय़ाने दिले आहे. त्याचे मला दरमहा ९५०० रुपये मिळतात. माझे शेतीचे उत्पन्न ६० हजार रुपये आहे. मी कर कसा वाचवू शकतो? मी नवीन घर घेतले तर गृहकर्जाची करसवलत मिळेल का? प्रवास भाडे भत्ता, वैद्यकीय भत्ता वगरेचा मला लाभ घेता येईल का? शेतीतून मिळणाऱ्या उत्पन्नावर कर भरावा लागेल का?
– नंदराम थोरवे
उत्तर: कर वाचविण्यासाठी आपण कलम ८० क मध्ये १,५०,००० रुपयांपर्यंत (गेल्या आर्थिक वर्षांपर्यंत ही मर्यादा एक लाख रुपये इतकी होती.) गुंतवणूक करू शकता. या गुंतवणुकीत विम्याचा हप्ता, लोक भविष्य निर्वाह निधी, बँकेतील मुदत ठेवी, गृहकर्जावरील मुद्दल परतफेड, शिक्षणाचा खर्च वगरेचा समावेश होतो. ८० ड कलामप्रमाणे मेडिक्लेम हप्त्याची १५,००० रुपयांपर्यंतची उत्पन्नात सूट मिळते. आपण नवीन घर घेतले तर त्यावर घेतलेल्या गृहकर्जावर मुद्दल परतफेडीची कलम ८० कमध्ये आणि व्याजाची कलम २४ नुसार उत्पन्नातून वजावट मिळू शकते. परंतु आपल्याकडे एकापेक्षा जास्त घरे असल्यामुळे आपल्याला त्या घरांवर घरभाडे उत्पन्न दाखवावे लागेल (जरी घर भाडय़ाने दिले नसले तरी). याशिवाय एकापेक्षा जास्त घरे संपत्ती करासाठी गणली जातात. आपल्या पगारातील उत्पन्नात जर प्रवास भाडे भत्ता आणि वैद्यकीय भत्त्याचा समावेश असेल तर प्रवास भाडे भत्ता ८०० रुपये दरमहा आणि वैद्यकीय भत्ता १५,००० रुपये वार्षकि वजावट मिळू शकते.
शेतीतून मिळणारे उत्पन्न हे करमुक्त आहे. परंतु आपल्याला दुसरे करपात्र उत्पन्न असल्यामुळे खालील दोन रकमेच्या फरकाएवढा कर भरावा लागतो.
(अ) शेतीतून मिळणारे उत्पन्न आणि बिगर शेती उत्पन्न विचारात घेऊन देय कर आणि
(ब) किमान करपात्र उत्पन्न (सध्या २,५०,००० रुपये) अधिक शेतीतून मिळणारे उत्पन्न यावर येणारा कर.

प्रश्न: मला २२ जुल २०१५ ला वयाची ६० वर्षे पूर्ण होत आहेत. मला २०१५-१६ या आíथक वर्षांत ज्येष्ठ नागरिकांसाठीचा करामध्ये मिळणारा लाभ मिळेल का? मी बँकेला फॉर्म १५ एच देऊ शकतो का?
– प्रकाश साखरकर
उत्तर: आपणाला पुढील वर्षांत ६० वष्रे पूर्ण होत असल्यामुळे आपण २०१५-१६ या आíथक वर्षांत ज्येष्ठ नागरिक होणार आहात. या आíथक वर्षांत आपल्या करमुक्त उत्पन्नाची मर्यादा ३ लाख रुपये इतकी असेल. आíथक वर्ष २०१४-१५ मध्ये आपल्याला १५जी हा फॉर्म बँकेला द्यावा लागेल (जर व्याजातून मिळणारे उत्पन्न हे करपात्र उत्पन्नाच्या मर्यादेपेक्षा कमी असेल तर). आणि आíथक वर्ष २०१५-१६ साठी फॉर्म १५एच हा बँकेला देता येईल.

प्रश्न: मी २००९ मध्ये दोन प्लॉट खरेदी केले. एका प्लॉटवर मी घर बांधले व त्यासाठी पाच लाख रुपयांचे गृहकर्ज घेतले होते. घराचे काम मार्च २०११ मध्ये पूर्ण झाले. आता ४ लाख रुपयांचे गृहकर्ज शिल्लक आहे. मी एप्रिल २०१४ मध्ये दुसरा प्लॉट विकला आणि मला ५,७५,००० रुपयांचा दीर्घ मुदतीचा नफा झाला. या नफ्यातून मी ४ लाख रुपयांची गृहकर्जाची परतफेड करून उरलेले १,७५,००० रुपये ‘कलम ५४ ईसी’नुसार रोख्यांमध्ये गुंतवू शकतो का?
– विलय चहांदे.
उत्तर: प्लॉट विक्रीतून झालेला दीर्घमुदतीचा नफा हा पूर्णपणे कलम ५४एउ नुसार रोख्यांमध्ये गुंतविल्यास कर भरावा लागणार नाही. जर आपण गृहकर्जाची परतफेड केली तर त्याचा कराच्या दृष्टीने फायदा होणार नाही. आपण १,७५,००० रुपये रोख्यांमध्ये गुंतविल्यास त्या रकमेपुरती कर सवलत मिळेल आणि बाकी रकमेवर कर भरावा लागेल.

प्रश्न: मी एक ज्येष्ठ नागरिक आहे. माझ्या आणि माझ्या मुलाच्या नावाने एक घर होते ते मी ३० नोव्हेंबर २०१२ रोजी विकले. माझ्या मुलाने त्याचा भांडवली नफ्याचा भाग दुसऱ्या घरात गुंतविला. माझा नफ्याचा भाग मी गुंतवू शकले नाही. हा नफा मी बँकेत CAPITAL GAIN SCHEME च्या अंतर्गत ठेवला आहे. मला घर घेणे किंवा बांधणे गरजेचे आहे का?
– अनुपमा वाक्कर
उत्तर: पहिले घर विकल्याच्या दिवसापासून २ वर्षांच्या आत दुसरे घर विकत घेतले किंवा ३ वर्षांत घर बांधले तर पहिल्या घरावर झालेल्या भांडवली नफ्यावर कर भरावा लागत नाही. आपण नोव्हेंबर २०१४ पर्यंत घर विकत घेऊ शकता किंवा नोव्हेंबर २०१५ पर्यंत घर बांधू शकता. जर आपण वरील मुदतीपूर्वी घर घेऊ अथवा बांधू शकला नाही तर आपल्याला त्यावर्षी त्यावर कर भरावा लागेल. CAPITAL GAIN SCHEME मधील खाते बंद करण्यासाठी प्राप्तिकर खात्याची परवानगी लागते.
प्रश्न: माझी मुलगी अमेरिकेत आहे. ती जेव्हा भारतात होती तेव्हा नियमित विवरणपत्र भरत होती. आता तिला भारतात बचत खात्यावरील व्याज, मुदत ठेवींवरील व्याज, NRE खात्यातील व्याज हे उत्पन्न आहे. तिला भारतात विवरणपत्र भरणे गरजेचे आहे का? असल्यास कोणता अर्ज भरावा लागेल? NRE बचत खात्यातील आणि NRE मुदत ठेवीवर मिळणारे व्याज करमुक्त आहे का?
– शामकांत शिनकर
उत्तर: जर बचत खात्यावरील व्याज, मुदत ठेवीवरील व्याज हे करमुक्त उत्पन्नापेक्षा जास्त असेल तर विवरणपत्र भरणे गरजेचे आहे. जर उत्पन्न या मर्यादेपेक्षा जास्त असेल तर फॉर्म १ किंवा फॉर्म २ हे विवरणपत्र भरता येईल. NRE बचत खाते आणि NRE मुदत ठेवींवरील व्याज हे करमुक्त आहे.