भाद्रपद महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या पंचमीला ऋषीपंचमीचे व्रत केले जाते. हे व्रत सप्तऋषींना समर्पित आहे. महिला हे व्रत करतात आणि सप्तर्षींची पूजा करून कथा वाचतात. यावर्षी हे व्रत आज, म्हणजेच १ सप्टेंबर २०२२ रोजी ठेवण्यात येणार आहे. या व्रतामध्ये ब्राह्मणांना दान व दक्षिणा देण्याचे मोठे महत्त्व आहे. आज आपण ऋषीपंचमीचे व्रत आणि पूजा करण्याची पद्धत, शुभ मुहूर्ताचे महत्त्व, कथा आणि या दिवशी जप करायचे मंत्र याबद्दल जाणून घेऊया.
पंचांगानुसार भाद्रपद महिन्यातील शुक्ल पक्षाची पंचमी ३१ ऑगस्ट दुपारी ३ वाजून २२ मिनिटांनी सुरु झाली असून आज दुपारी २ वाजून ४९ मिनिटांपर्यंत असेल. यंदा ऋषी पंचमी व्रताची पूजा करण्याचा शुभ मुहूर्त १ सप्टेंबर २०२२, गुरुवार रोजी सकाळी ११ वाजून ५ मिनिटे ते दुपारी १ वाजून ३७ मिनिटांपर्यंत असेल.
ऋषी पंचमी व्रत आणि पूजा विधी
- ऋषीपंचमीचे व्रत एकच वेळ जेवण करून ठेवले जाते. पूजेनंतर फळे व सुका मेवा खाऊन व्रत सोडावे.
- घरातील पूजाघर स्वच्छ करून कश्यप, भारद्वाज, विश्वामित्र, गौतम, जमदग्नी, वसिष्ठ आणि अत्रि या ऋषींची पूजा करा.
- हळद-कुंकूच्या मदतीने एक चौकोनी मंडल तयार करा. या मंडलावर सप्तऋषींची मूर्ती किंवा चित्र स्थापित करा. त्यानंतर नियमानुसार पूजा करावी.
- सप्तऋषींना वस्त्र, चंदन, धागा, फुले आणि फळे अर्पण करा. मिठाईचा नैवेद्य दाखवा. शेवटी ऋषीपंचमी व्रताची कथा अवश्य वाचा. कथा वाचल्याशिवाय या व्रताला पूजेचे पूर्ण फळ मिळत नाही, असे म्हणतात.
ऋषी पंचमीला या मंत्राचा जप करा
- कश्यपोत्रिर्भरद्वाजो विश्वामित्रोय गौतम:।
- जमदग्निर्वसिष्ठश्च सप्तैते ऋषय: स्मृता:।
- गृह्णन्त्वर्ध्य मया दत्तं तुष्टा भवत मे सदा।।
(येथे देण्यात आलेली माहिती गृहीतके आणि सामान्य माहितीवर आधारित आहे.)
