पाण्यातले मासे झाले आणि घरातील कोंबडी झाली. आता स्वच्छंद आकाशातले आणि निबिड जंगलातले प्राणी-पक्षी पाहूयात. तसे काही वाघ-बिबळ्या आपल्याला शहरातसुद्धा दिसतात. अर्र्र्र, खरे नाहीत हो! चित्रातले!! आणि आता पुढील महिन्यात निवडणूक असल्याने खूप दिसतील. तर राजकीय पक्षाचा मॅस्कॉट (ओळखचिन्ह) असलेला पिवळा-भगवा आशियाई वाघाचा रागीट चेहरा आपण दरवाज्यांवर, गाडय़ांच्या काचेवर, नंबरप्लेटवर पाहतो. असा समोरून वाघ काढायला सोप्पं वाटलं तरी ते कठीण आहे. मात्र आपण ते स्टिकर पाहून कॉपी करू शकतोच. पण समोरून एखादा प्राणी काढणं किती कठीण आहे याची आपल्यासारख्या हुशार मुलांना पूर्ण खात्री आहे. आणि ही समस्या फार पूर्वीपासून चित्रकारांना भेडसावतेय.

आपल्याच महाराष्ट्रातील कोकणात सिंधुदुर्गातील कुडाळजवळील पिंगुळी गावात ‘चित्रकथी’ नावाचा पारंपरिक कलाप्रकार पाहायला मिळतो. चित्र म्हणजे चित्र आणि कथी म्हणजे गोष्ट (कथा). रामायण-महाभारतासारख्या ‘कथा’ सांगता सांगता ‘चित्र’ पाहणं किंवा क्रमाक्रमाने एकेक चित्र पाहता पाहता कथा ऐकणं, असा सरळ-सोपा अर्थ! रात्रभर चालणाऱ्या या कथा वाद्यांच्या तालावर आणि चित्र-रंगांच्या जोरावर जिवंत होत राहतात. मंदिरातील किंवा चावडीवरील मोकळ्या जागेत ही जागरणयुक्त कला सादर व्हायची. आजही आपल्या आई-बाबांना विचारलं तर ते अशा पद्धतीने एकत्र बसून सिनेमा पाहिल्याची आठवण सांगतील.

Golden fox and stray dogs coexist in Kharghar Mumbai print news
खारघरमध्ये सोनेरी कोल्हा आणि भटक्या कुत्र्यांचा एकत्र वावर
Madhuri Dixit Refused Darr Offer Do You Know The Reason?
Madhuri Dixit : डर चित्रपट माधुरी दीक्षितने का…
Viral Video Shows lion gripping a mans limbs
‘हे तुमच्या कर्माचे फळ…’ पिंजऱ्यातील पाळीव सिंहाने माणसावर केला हल्ला अन्… VIRAL VIDEO पाहून नेटकऱ्यांचा संताप
In Khambhadi Koturli village Bhandara district sighting of tiger in broad daylight has created excitement among the villagers
भंडारा : वाघाला चक्क गावकऱ्यांनीच घेरले अन…
Citizens of Gondia and state experienced thrill of tigers in Navegaon Nagjira forest
नवेगाव नागझिरा व्याघ्र प्रकल्पात वाघिणीच्या छाव्यांचा खेळ
Tiger enters toilet window viral video on social media
बापरे! शौचालयाच्या खिडकीत शिरला वाघ, मान बाहेर काढली अन्…, VIDEO मध्ये पाहा पुढे काय झालं…
amazing Ukhana for wife
“आला आला वाघ…?” कोल्हापुरच्या रांगड्या नवरदेवाचा बायकोसाठी जबरदस्त उखाणा, VIDEO एकदा पाहाच
Chinese manja thane, Chinese manja, Chinese rope in Thane, thane, thane news,
ठाण्यात चिनी मांजा, चिनी दोरा वापरणे पडणार महागात

तर या चित्रातदेखील वाघ आढळतो. साधारण चित्र रंगविणे कठीण, तर चित्र काढणं सोपं असतं; पण वाघाच्या चित्राला रंगविणे सोपे तर चितारणे कठीण असते. सर्व मांसाहारी प्राण्यांचे डोळे चेहऱ्याच्या पुढील बाजूस असतात, तरी या चित्रातील वाघ आणि माणसाचा डोळा बाजूला दिसतो. तरी त्याचा डोळा मात्र आपल्याला समोरून पाहिल्यासारखा दिसतो. माणसांचेही तेच! बाकी चटकदार रंगात रंगविलेला वाघ आणि जटायू फारच नक्षीदार पद्धतीने रंगविलेले असतात. मधुबनी चित्रांची आठवण व्हावी तसे !

ही चित्र काढणं फार सोप्पय म्हणून आजचा गृहपाठही सोपा आहे- आपल्या चाळीतील, इमारतीतील मांजर किंवा कुत्रा असाच एका बाजूने काढायचा! त्याच्यावरील पोत ( टेक्श्चर ) नक्षीदार पद्धतीने काढून रंगवायचे. आणि न विसरता डोळा मात्र एका बाजूलाच काढायचा. आज रविवार असल्याने हे प्राणीदेखील मस्त रेंगाळलेले असतील. त्यांना त्रास न देता दूध, बिस्कीट देऊन पटकन चित्र काढून घ्या. आणि फोटो माझ्या खालील इमेल वर बुधवापर्यंत पाठवा.

(पिंगुळीतील ठाकर समाजातील हे कलाकार अशी एकाच गोष्टींची खूप सारे कथाचित्र-पोथी, घेऊन गावोगावी, आसपासच्या इतर राज्यातही फिरत असायचे. पुढील वेळेस याच चित्रांसारखा एक महाराष्ट्राबाहेरचा कला प्रकार पाहणार आहोत.)

क्रमश:

श्रीनिवास आगवणे – shreeniwas@chitrapatang.in

Story img Loader