बँकिंगशी संबंधित नियमांबाबत कोणत्याही प्रकारच्या हलगर्जीपणा खपवून घेण्यास आता आरबीआय तयार नाही. यामुळेच बँका आणि बिगर बँकिंग वित्तीय कंपन्यांसह सर्व प्रकारच्या वित्तीय संस्थांवर RBI कठोर कारवाई करीत आहे. RBI ने शुक्रवारी बँक ऑफ बडोदा, सिटी बँक आणि इंडियन ओव्हरसीजवर एकाच वेळी आर्थिक दंड ठोठावला. मुंबईतील आघाडीची सहकारी बँक असलेल्या अभ्युदय सहकारी बँकेचे संचालक मंडळ बरखास्त करण्यात आले. एकट्या नोव्हेंबरमध्ये पीएनबीसह दीड डझनहून अधिक सहकारी बँका, बँक ऑफ बडोदा आणि फेडरल बँकेसारख्या बड्या बँका आणि बजाज फायनान्ससारख्या मोठ्या एनबीएफसींवर कारवाई करण्यात आली आहे. या महिन्यात चार NBFC आणि दोन गृहनिर्माण वित्तसंबंधित कंपन्यांनी त्यांचे परवाने RBI कडे सुपूर्द केले आहेत, तर दोन NBFC चे परवाने रद्द करण्यात आले आहेत. याशिवाय असुरक्षित किरकोळ कर्जाबाबत बनवलेले नवीन नियमही आरबीआयचा बदललेला दृष्टिकोन दर्शवतात.
आरबीआय अधिक कठोर का झाली?
बँकिंग क्षेत्रातील तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, भारत जेव्हा वेगाने विकसित देश बनण्याच्या दिशेने वाटचाल करीत आहे, तेव्हा देशाच्या बँकिंग आणि वित्तीय क्षेत्राच्या मूलभूत गोष्टी मजबूत करण्यासाठी कठोर वातावरण आवश्यक आहे. आरबीआय त्यासाठीच अधिक कडकपणा दाखवत आहे. आरबीआयने शुक्रवारी सिटी बँक, बँक ऑफ बडोदा आणि इंडियन ओव्हरसीज बँकेला नियमांचे उल्लंघन केल्याबद्दल एकूण १०.३४ कोटी रुपयांचा दंड ठोठावला. ठेवीदारांचे शिक्षण, जागरूकता निधी योजना आणि वित्तीय सेवांच्या आउटसोर्सिंगशी संबंधित नियमांचे पालन न केल्याबद्दल सिटी बँकेला सर्वाधिक ५ कोटी रुपयांचा दंड ठोठावण्यात आला आहे.
हेही वाचाः टाटांच्या टेक कंपनीला गुंतवणूकदारांचं भरभरून प्रेम, १ लाख कोटींहून अधिकच्या बोली
बँकांना करोडो रुपयांचा दंड
सेंट्रल रिपॉझिटरीशी संबंधित मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन न केल्याबद्दल बँक ऑफ बडोदाला ४.३४ कोटी रुपयांचा दंड ठोठावण्यात आला आहे. इंडियन ओव्हरसीज बँकेला कर्ज आणि अॅडव्हान्सशी संबंधित नियमांचे उल्लंघन केल्याबद्दल एक कोटी रुपयांचा दंड ठोठावण्यात आला आहे.
पाच सहकारी बँकांना दंड ठोठावला
यापूर्वी गुरुवारी गुजरातमधील पाच सहकारी बँकांना दंड ठोठावण्यात आला होता. २० नोव्हेंबर रोजी एकाच वेळी सहा सहकारी बँकांना दंड ठोठावण्यात आला. याशिवाय अनेक सहकारी बँकाही इतर नियम न पाळल्याप्रकरणी दोषी आढळून आल्याने त्यांच्यावर कारवाई करण्यात आली आहे. या काळात बजाज फायनान्स आणि अॅक्सिस बँकेला नियमांचे पालन न केल्याने ९०.९२ लाख रुपयांचा दंडही ठोठावण्यात आला आहे. याच्या एक दिवस आधी बजाज फायनान्स सारख्या मोठ्या NBFC ला त्यांच्या दोन सेवा Iqam आणि Insta EMI कार्ड बंद करण्याचे आदेश देण्यात आले होते.
सहकारी बँका आणि NBFC वर अधिक कठोरता
RBI डेटानुसार, सहकारी बँका आणि NBFC वर अधिक कठोरता लादली जात आहे. याचा अर्थ या दोन श्रेणीतील वित्तीय संस्था सेंट्रल बँकेच्या नियमांचे पालन करण्याबाबत अद्याप फारशा गंभीर नसल्याचे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. पंजाब आणि महाराष्ट्र को-ऑपरेटिव्ह बँकेशी संबंधित घोटाळा उघडकीस आल्यानंतर रिझर्व्ह बँक सहकारी बँकांबाबतच्या नियमांची जवळपास त्याच पद्धतीने अंमलबजावणी करीत आहे, जसे व्यापारी बँकांसाठी आहे. या बँकांना या नियमांचे पालन करण्यात अडचणी येत आहेत, ज्यामुळे त्यांच्यावर दंड आकारला जात आहे किंवा अनेक प्रकरणांमध्ये या सहकारी बँका किंवा NBFC स्वतःच त्यांचे व्यवसाय बंद करण्याचा निर्णय घेत आहेत. १० नोव्हेंबर रोजी RBI ने दोन NBFC बंद करण्याचे निर्देश दिले. यावरून नियम न पाळणाऱ्या संस्था व्यवस्थेतून बाहेर फेकल्या जात असल्याचे स्पष्ट झाले आहे.
