RBI Takes Big Decision on Rs 100 and Rs 200 notes : एखाद्या एटीएममध्ये तुम्ही पैसे काढायला गेलात आणि तुम्हाला तिथे १०० किंवा २०० च्या नोटा उपलब्ध नसल्याचं कळतं. त्यामुळे तुम्हाला एटीएममधून फक्त ५०० च्या नोटा मिळतात. अशावेळी तुमची पंचाईत होत असेल. लहान-मोठ्या व्यवहारांसाठी ५०० रुपयांचे सुट्टे देण्यास अनेक व्यावसायिक वाद घालतात. त्यामुळे स्वतःजवळ कमी मूल्याच्या नोटा ठेवणं गरजेचं असतं. परंतु, एटीएममधूनच या नोटा येत नसतील तर या नोटा चलनात कशा राहतील असा प्रश्न सातत्याने उपस्थित केला जात होता. आता यावर भारतीय रिझर्व्ह बँकेने तोडगा काढला आहे. एटीएममध्ये पुरेशा प्रमाणात लहान मुल्याच्या चलनी नोटा ठेवण्याचे आदेश आरबीआयने दिले आहेत.
भारतीय रिझर्व्ह बँकेने एटीएममध्ये पुरेशा १०० आणि २०० रुपयांच्या नोटा असतील, याची खात्री करण्याचे निर्देश सोमवारी सर्व बँकांना दिले. जेणेकरून लोकांना लहान मूल्यांच्या नोटा चांगल्या प्रकारे उपलब्ध होतील. सामान्य लोकांना गरज पडल्यास कमी मूल्याच्या नोटा सहज मिळाव्यात यासाठी हा बदल आवश्यक असल्याचे केंद्रीय बँकेने म्हटले आहे. यासाठी बँका आणि व्हाईट लेबल एटीएम ऑपरेटर्स (डब्ल्यूएलएओ) यांना हा बदल हळूहळू अंमलात आणण्यास सांगण्यात आले आहे.
व्हाईट लेबल एटीएम म्हणजे काय?
व्हाईट लेबल एटीएम हे नियमित बँक एटीएमसारखेच काम करतात, परंतु ते बँकांद्वारे नव्हे तर खाजगी किंवा बिगर-बँकिंग वित्तीय कंपन्यांद्वारे (एनबीएफसी) चालवले जातात. तुम्ही या एटीएममध्ये डेबिट किंवा क्रेडिट कार्ड वापरून पैसे काढू शकता, तुमची शिल्लक तपासू शकता आणि बँक एटीएममध्ये तुम्हाला सामान्यतः मिळणाऱ्या सर्व सेवा वापरू शकता. या निर्णयामुळे लहान चलनी नोटा अधिक सहज उपलब्ध होतील आणि देशभरातील एटीएम वापरकर्त्यांसाठी सोयीसुविधा वाढतील अशी अपेक्षा आहे.
आरबीआयच्या नवीन परिपत्रकात काय आहे?
१०० आणि २०० रुपयांच्या नोटा एटीएमद्वारे अधिक सुलभ करण्यासाठी रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (आरबीआय) ने नवीन निर्देश जारी केले आहे. या परिपत्रकात अधोरेखित केले आहे की या लहान नोटा जनतेकडून वारंवार वापरल्या जात असल्याने, बँका आणि व्हाईट लेबल एटीएम ऑपरेटर्स (डब्ल्यूएलएओ) यांनी त्यांच्या मशीनमधून नियमितपणे त्या वितरित केल्या जातील याची खात्री करावी.
३० सप्टेंबर २०२५ पर्यंत, किमान ७५ टक्के एटीएममध्ये १०० किंवा २०० रुपयांच्या नोटा देणारी किमान एक कॅसेट असणे आवश्यक आहे. पुढील टप्प्यापर्यंत, ३१ मार्च २०२६ रोजी संपणाऱ्या, हे देशभरातील एटीएमच्या ९० टक्केपर्यंत वाढले पाहिजे. हा टप्प्याटप्प्याने केलेला दृष्टिकोन दैनंदिन वापरासाठी लहान नोट्सची उपलब्धता सुधारण्यासाठी डिझाइन केला आहे.
१ मे पासून एटीएम व्यवहार महागणार
१ मे २०२५ पासून तुमच्या स्वतःच्या बँकेच्या मालकीच्या नसलेल्या एटीएममधून पैसे काढणे किंवा तुमची शिल्लक तपासणे अधिक महाग होईल.
सध्या, जर तुम्ही तुमच्या घरच्या बँकेच्या नेटवर्कबाहेरील एटीएम वापरत असाल, तर तुम्हाला प्रत्येक रोख व्यवहारासाठी १७ रुपये आणि शिल्लक चौकशीसाठी ६ रुपये आकारले जातात. परंतु १ मे पासून, आरबीआयने मंजूर केलेल्या आणि नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (एनपीसीआय) ने सुचवलेल्या बदलानुसार दुसऱ्या बँकेच्या एटीएममधून पैसे काढण्यासाठी प्रति व्यवहार १९ रुपये शुल्क आकारले जाईल. बॅलन्स चेक फी ७ रुपयांपर्यंत जाईल.या बदलाचा परिणाम अशा ग्राहकांना होतो जे त्यांच्या स्वतःच्या बँकेद्वारे चालवल्या जाणाऱ्या एटीएम व्यतिरिक्त इतर एटीएमवर अवलंबून असतात, त्यामुळे जास्त शुल्क टाळण्यासाठी एटीएम वापराचे काळजीपूर्वक नियोजन करणे महत्त्वाचे आहे.
