२० वर्षे कोटक महिंद्रा बँकेचे सर्वोच्च अधिकारी राहिल्यानंतर उदय कोटक यांनी सीईओ आणि एमडी पदाचा राजीनामा दिला आहे. त्यांचा कार्यकाळ या वर्षाच्या अखेरपर्यंतचा होता, पण वैयक्तिक कारणांमुळे तीन महिन्यांपूर्वी या जबाबदारीतून मुक्त होत असल्याचे त्यांनी सांगितले. कोटक महिंद्रा बँकेला २००३ मध्ये परवाना मिळाला आणि आज ती देशातील चौथी सर्वात मोठी बँक आहे. उदय कोटक यांची बँकेतील हिस्सेदारी २६ टक्के आहे, ज्याचे सध्याचे बाजार मूल्य ३.५ लाख कोटी रुपये आहे. बँकिंग क्षेत्रात झेंडा रोवणाऱ्या देशातील या अव्वल बँकरने कधी काळी क्षेत्रात येण्याचे स्वप्नही पाहिले नव्हते.
त्यांना क्रिकेटर व्हायचे होते, त्यासाठी त्यांची तयारीही सुरू होती. अनुभवी प्रशिक्षक रमाकांत आचरेकर यांच्या मार्गदर्शनाखाली त्यांनी क्रिकेटचे धडे गिरवले होते. रमाकांत आचरेकर (१९३२-२०१९) हे भारतरत्न सचिन तेंडुलकरचे प्रशिक्षक होते. त्यांना द्रोणाचार्य आणि पद्मश्री पुरस्कारांनी सन्मानित करण्यात आले आहे. आचरेकर हे माजी भारतीय गोलंदाज अजित आगरकर आणि सचिनबरोबर खेळणारे विनोद कांबळी यांचेही प्रशिक्षक होते. अशा दिग्गजांकडून क्रिकेटची एबीसीडी शिकलेल्या उदय कोटक यांच्या आयुष्यात अचानक एक अपघात झाला, ज्यामुळे त्यांचे स्वप्न भंगले आणि ते पुन्हा क्रिकेट खेळू शकले नाहीत.
हेही वाचाः टाटा समूहाला आणखी एक यश, एअर इंडिया आणि विस्ताराच्या विलीनीकरणाला CCI कडून ग्रीन सिग्नल
नेमकं काय घडलं?
उदय कोटक ७० च्या दशकात क्रिकेटचे प्रशिक्षण घेत होते. एके दिवशी फलंदाजी करत असताना एक वेगवान चेंडू त्याच्या डोक्याला लागला आणि ते मैदानातच बेशुद्ध पडले. त्यांना रुग्णालयात नेण्यात आले, तेथे दुखापतीचे गांभीर्य लक्षात घेऊन शस्त्रक्रिया करावी लागली. काही अहवालांवर विश्वास ठेवला तर या घटनेत उदय कोटक यांचा जीव थोडक्यात बचावला. त्यानंतर ते पुन्हा क्रिकेट खेळू शकले नाहीत.
वडिलांच्या सल्ल्याने स्वतःचा व्यवसाय
कोटक यांनी मुंबईतील जमनलाल बजाज इन्स्टिट्यूट आणि सिडनहॅम कॉलेज ऑफ कॉमर्स अँड इकॉनॉमिक्समधून मॅनेजमेंट स्टडीजचे शिक्षण पूर्ण केले. यानंतर त्यांनी नोकरी करण्याचा विचार केला, पण वडिलांनी त्यांना स्वतःचा व्यवसाय करण्याचा सल्ला दिला. याशिवाय ३०० चौरस फूट कार्यालयाची जागाही व्यवसाय सुरू करण्यासाठी देण्यात आली होती. कोटक यांनी १९८२ मध्ये वयाच्या २३ व्या वर्षी येथून आर्थिक सल्लागार सेवा सुरू केली.
आनंद महिंद्रा यांचे समर्थन
कोटक यांनी १९८६ मध्ये व्यवसाय पुढे नेण्याचा विचार केला आणि महिंद्र अँड महिंद्राचे विद्यमान अध्यक्ष आनंद महिंद्रा यांनी त्यांना मदत केली. त्यानंतर आनंद महिंद्रा हार्वर्डमधून शिक्षण पूर्ण करून परतले होते. त्यावेळी ते मित्र नव्हते, पण ते एकमेकांना नक्कीच ओळखत होते. या संदर्भात महिंद्राची कोटक यांच्याशी पहिली भेट त्यांच्या लग्नाच्या रिसेप्शनमध्ये झाली होती, जिथे आनंद महिंद्रा त्यांचे अभिनंदन करण्यासाठी आले होते. कोटक बँक उघडण्याच्या प्रयत्नात असल्याचे एका कॉमन फ्रेंडद्वारे महिंद्रांना समजल्यावर महिंद्रांनीही त्यात रस दाखवला. बँक उघडण्यासाठी ३० लाखांची गरज होती आणि महिंद्रांनी त्यात १ लाख रुपये गुंतवले. अशा प्रकारे कंपनीचे नाव कोटक महिंद्रा फायनान्स असे ठेवण्यात आले. त्या वेळी ही एक नॉन-बँकिंग कंपनी होती. यामध्ये विमा, गुंतवणूक, म्युच्युअल फंड, स्टॉक ब्रोकिंग अशी कामे करण्यात आली. २००३ मध्ये या कंपनीला बँकेचा परवाना मिळाला आणि कोटक महिंद्रा बँकेचा जन्म झाला.
