व्यापारयुद्ध अन् आपला शेअर पोर्टफोलिओ; काय कराल, काय टाळाल?

१. व्यापारयुद्ध सुरू झालं की ते काही दिवसांत संपत नाही. कोणाला तरी त्याचे आर्थिक नुकसान सोसावे लागते आणि जागतिक पातळीवर देशांना फटका बसला तेव्हा कुठे तडजोडींना सुरुवात होते. परंतु जागतिक अर्थव्यवस्थेसह सर्वच अर्थव्यवस्थांची वाढ मंदावते.

२. जागतिक अनिश्चिततेमुळे महागाई पुन्हा वाढण्याची शक्यता आहे. मध्यवर्ती बँकांना महागाई नियंत्रणासाठी पुन्हा एकदा व्याजदर वाढवण्याबाबत निर्णय घ्यावे लागतील. ज्या देशांच्या मध्यवर्ती बँकांनी नुकतेच व्याजदर कमी केले आहेत तिथे लगेचच असे निर्णय घेता येत नाहीत. म्हणून अर्थव्यवस्थेत अधिक काळ महागाईला तोंड द्यावे लागते. याचा परिणाम आपण केलेल्या गुंतवणुकीवर होतो. समभाग आणि मध्यम ते दीर्घ कालावधीचे रोखे यांचे मूल्य खाली येते.

३. पुरवठा साखळीतील व्यत्यय आणि कमी होणारा ग्राहक आत्मविश्वास, याच्यामुळे एकीकडे महागाई वाढते आणि दुसरीकडे लोकांनी खर्च कमी केल्यामुळे अर्थव्यवस्था मंदावते.

४. पुढे व्याजदर वाढतील आणि जागतिक परिस्थिती दोलायमान असेल या भीतीने कंपन्या नवीन प्रकल्प सुरू करत नाही. महागाईमुळे त्यांचे खर्चदेखील वाढतात. दुसरीकडे मालाचा खप कमी होऊन नफ्याचे प्रमाण कमी होते. आर्थिक कामगिरी कमकुवत झाल्यास त्यांचा परिणाम समभागांच्या किमतीवर होतो.

५. सरकारी तिजोरीवर या काळात खूप जास्त भार येतो. सरकारचा महसूल कमी होतो आणि खर्च मात्र वाढत जातो. तेव्हा सरकारला उत्पन्न आणि खर्चाचा ताळमेळ घालणे आव्हानात्मक बनते. त्यानुसार देशांतर्गत राजकीय परिस्थितीसुद्धा दबावाखाली येऊ शकते.

६. व्यक्तिगत पातळीवर पाहायचं तर मिळकत आणि वाढत्या खर्चांचा भार यांचा ताळमेळ बसवत पुढे कशी गुंतवणूक सांभाळायची हा मोठा प्रश्न सतावू लागतो. रोख्यांवरील व्याजदर जरी वाढले, तरी वाढत्या महागाईसमोर त्यातून फारसं काही मिळत नाही. समभागात केलेले गुंतवणुकीचे मूल्य कमी- जास्त होते आणि ट्रेडिंगमधून पैसे कमावणं अजून कठीण होतं.

७. डेरिव्हेटिव्ह्स अर्थात वायदे बाजारातील प्रीमियम दर खूप पटापट बदलतात. यामुळे मोठा तोटा होण्याची शक्यता वाढते. हे जेव्हा जागतिक पातळीवर होतं तेव्हा सर्वच प्रकारच्या गुंतवणुकींमध्ये घसरण होते. कारण गुंतवणूकदार जिथे फायदा असेल ती गुंतवणूक पटकन विकायला काढतात आणि मग सगळंच खाली येतं.

८. जागतिक समीकरणं सतत बदलत राहतात आणि ज्यामुळे सतत अस्थिरता, अनिश्चितता – गुंतागुंत आणि पुढील चित्र अस्पष्ट होते. अशा परिस्थितीचा अनुभव गुंतवणूकदारांना येतो. गुंतवणुकीचे कोणतेही मोठे निर्णय घेणं कठीण होतं आणि म्हणून परदेशी गुंतवणूकदार कुठेच फार काळ टिकत नाहीत. म्हणून छोट्या अर्थव्यवस्थांना याचा मोठा फटका बसतो.

तर मग या सर्व आव्हानांमधून वाट काढत आपल्याला पुढे जायचंय. इथे गुंतवणूकदाराच्या मदतीला येतात ‘मल्टि ॲसेट पोर्टफोलिओ’. कोणत्याही एकाच गुंतवणुकीवर गरजेपेक्षा अधिक भर न देता, योग्य प्रमाण देऊन तयार केलेला पोर्टफोलिओ म्हणजेच ‘मल्टि ॲसेट पोर्टफोलिओ’. समभाग, रोखे, स्थावर मालमत्ता, मौल्यवान धातू आणि हातात असणारी रोख यांचा समन्वय साधून बांधलेल्या पोर्टफोलिओतून आपण अशा परिस्थितीतून पुढे मार्ग काढू शकतो. गुंतवणूकदाराच्या जोखीम क्षमतेनुसार, आर्थिक ध्येयानुसार आणि उपलब्ध गुंतवणूक संधीनुसार असा पोर्टफोलिओ तयार करता येतो. परंतु एक महत्त्वाची गोष्ट जी इथे मला सांगायची आहे ती, म्हणजे येत्या काळात सक्रिय पोर्टफोलिओ व्यवस्थापन करणं हे खूप महत्त्वाचं असणार आहे. तेव्हा फक्त ‘buy now and forget’ असं करून चालणार नाही. पोर्टफोलिओच्या जोखीम आणि परताव्याच्या मागील ४-५ वर्षांमध्ये अनुभवलेल्या मर्यादांमध्ये खूप फरक पडू शकतो. तेव्हा आपला पोर्टफोलिओ विविधीकरण योग्य आहे की नाही हे तपासा. गरजेनुसार त्यात बदल करा आणि येत्या काळातील वाढत्या अस्थिरतेला स्वीकारा.

ज्या गुंतवणूकदाराची मासिक गुंतवणूक सुरू आहे, तिथे पोर्टफोलिओचं सक्रिय व्यवस्थापन किती होऊ शकतं हे प्रत्येक वेळी तपासावं लागेल. पोर्टफोलिओ छोटा असेल आणि पुढे २०-२५ वर्षांचा गुंतवणूक काळ असेल तर फक्त येत्या काळासाठी थोडी जोखीम कमी असणारे फंड निवडता येतील. परंतु जर पोर्टफोलिओ मोठा असेल किंवा येत्या ३-५ वर्षांमध्ये जर निवृत्त होणार असाल किंवा मोठे खर्च असतील तर पोर्टफोलिओची जोखीम कमी करून, गरजेनुसार पैसे सुरक्षित ठिकाणी ठेवणं आवश्यक आहे. अस्थिर परिस्थितीमध्ये भावनांवर नियंत्रण ठेवून कोणतीही भीती न बाळगता योग्य माहिती मिळवत पुढे जायचं आहे. तसं पाहायला गेलं तर या सर्व गोष्टींचे परिणाम खूप दूरगामी असतात. ही समीकरणं जागेअभावी पूर्णपणे इथे मांडता येत नाहीत. परंतु तरीसुद्धा पुढे काय करता येईल यावर एक मार्गदर्शन करण्याचा मी इथे प्रयत्न करत आहे. परंतु कोणताही आर्थिक निर्णय घेताना आधी तुमच्या गुंतवणूक आणि कर सल्लागाराला नक्की विचारा.

आपला पोर्टफोलिओ ही आपली जबाबदारी आहे. त्याला व्यवस्थित सांभाळलं आणि वाढवलं तर फायदा आपलाच होणार. योग्य वेळी पोर्टफोलिओमध्ये बदल घडून आणले तर फायदा मिळवता येतो. शिवाय प्रतिकूल परिस्थितीमध्ये होणारे नुकसान मर्यादित असते. मात्र वेळ हातातून निघून गेली तर नंतर हातात काहीच उरत नाही.

• तृप्ती राणे

trupti_vrane@yahoo.com

प्रकटीकरण: हा लेख फक्त मार्गदर्शनपर आहे. इथे लेखिका कोणतीही जाहिरात करत नाही.