डॉ. आशीष थत्ते
घर आणि व्यवसाय बव्हंशी सारखेच असतात. कोणताही खर्च करण्यापूर्वी जसे कंपन्या विचार करतात तसेच आपण देखील करतो आणि त्या खर्चाचे वर्गीकरण महसूल व भांडवली खर्च असे करतो. प्रत्येकजण खर्च केल्यानंतर त्याचा फायदा नेमका काय आणि किती होणार असा विचार करतात. म्हणजे क्षणिक फायदा असला तर महसूल आणि दीर्घकाळ फायदा किंवा काही काळाने फायदा असेल तर भांडवली असे त्याचे ढोबळ मानाने त्याचे वर्गीकरण केले जाते. म्हणजे नवीन कारखाना काढणे, नवीन जागा घेणे, सॉफ्टवेअर, अत्याधुनिक यंत्र, व्यापार मुद्रा (ट्रेडमार्क) वगैरे झाले भांडवली खर्च तर इतर खर्च जसे विपणन, वित्त, यंत्रांचे व्यवस्थापन आणि देखरेख इत्यादी झाले ते महसूल खर्च. कंपन्यांमध्ये भांडवली खर्च करताना अतिशय विस्तृत प्रकिया वापरली जाते. भविष्यात त्याचे फायदे-तोटे किंवा खर्च केल्यानंतर किती वर्षांनी परतावा मिळेल याचे ठोकताळे मांडले जातात. तर महसुली खर्च हे होणारच असतात त्यामुळे त्यातील फायदा-तोट्याचा विचार न करता ते कमी कसे करता येतील यावर अधिक भर असतो. तसेच चांगले उत्पन्न मिळवून कंपन्या नवीन भांडवली खर्च करतील अशी कंपन्यांकडून अपेक्षा असते. म्हणजे बँका देखील भांडवली खर्चाला उत्पन्न मिळवण्याची क्षमता बघून कर्ज देतात आणि तारण देखील ठेवतात. महसूल खर्चाला देखील ऋण दिले जाते पण, त्यावर सारखी देखरेख ठेवावी लागते आणि तारणाचे नेहमी नूतनीकरण करावे लागते.
घर आणि व्यवसाय बव्हंशी सारखेच असतात. कोणताही खर्च करण्यापूर्वी जसे कंपन्या विचार करतात तसेच आपण देखील करतो आणि त्या खर्चाचे वर्गीकरण महसूल व भांडवली खर्च असे करतो. प्रत्येकजण खर्च केल्यानंतर त्याचा फायदा नेमका काय आणि किती होणार असा विचार करतात. म्हणजे क्षणिक फायदा असला तर महसूल आणि दीर्घकाळ फायदा किंवा काही काळाने फायदा असेल तर भांडवली असे त्याचे ढोबळ मानाने त्याचे वर्गीकरण केले जाते. म्हणजे नवीन कारखाना काढणे, नवीन जागा घेणे, सॉफ्टवेअर, अत्याधुनिक यंत्र, व्यापार मुद्रा (ट्रेडमार्क) वगैरे झाले भांडवली खर्च तर इतर खर्च जसे विपणन, वित्त, यंत्रांचे व्यवस्थापन आणि देखरेख इत्यादी झाले ते महसूल खर्च. कंपन्यांमध्ये भांडवली खर्च करताना अतिशय विस्तृत प्रकिया वापरली जाते. भविष्यात त्याचे फायदे-तोटे किंवा खर्च केल्यानंतर किती वर्षांनी परतावा मिळेल याचे ठोकताळे मांडले जातात. तर महसुली खर्च हे होणारच असतात त्यामुळे त्यातील फायदा-तोट्याचा विचार न करता ते कमी कसे करता येतील यावर अधिक भर असतो. तसेच चांगले उत्पन्न मिळवून कंपन्या नवीन भांडवली खर्च करतील अशी कंपन्यांकडून अपेक्षा असते. म्हणजे बँका देखील भांडवली खर्चाला उत्पन्न मिळवण्याची क्षमता बघून कर्ज देतात आणि तारण देखील ठेवतात. महसूल खर्चाला देखील ऋण दिले जाते पण, त्यावर सारखी देखरेख ठेवावी लागते आणि तारणाचे नेहमी नूतनीकरण करावे लागते.