Money Mantra: ब्लॉकचेन आणि क्रिप्टोकरन्सीचे काम काय?

ब्लॉकचेन

ब्लॉकचेन हे एक डिसेंट्रलाइझ्ड डिजिटल लेजर आहे जे व्यवहारांची नोंद ठेवते. प्रत्येक व्यवहाराची नोंद एका ‘ब्लॉक’मध्ये केली जाते आणि हे ब्लॉक्स एकमेकांशी ‘चेन’ मध्ये जोडले जातात, त्यामुळे ‘ब्लॉकचेन’ तयार होते. हे तंत्रज्ञान व्यवहारांची पारदर्शकता आणि सुरक्षितता सुनिश्चित करते, कारण प्रत्येक व्यवहाराची नोंद सर्वांसाठी दृश्यमान असते आणि एकदा नोंद केल्यानंतर ती बदलता येत नाही.

हेही वाचा >>>Money mantra: आश्वासक मिडकॅप फंड

क्रिप्टोकरन्सी

क्रिप्टोकरन्सी ही एक डिजिटल किंवा व्हर्च्युअल करन्सी आहे जी क्रिप्टोग्राफीचा उपयोग करून सुरक्षित केली जाते. बिटकॉइन, एथेरियम, रिपल अशी विविध क्रिप्टोकरन्सी आहेत. क्रिप्टोकरन्सीचा उपयोग करून लोक जगभरातील कोणत्याही ठिकाणी सुरक्षित आणि त्वरित व्यवहार करू शकतात. क्रिप्टोकरन्सीमुळे वित्तीय व्यवहारांसाठी नवीन मार्ग उपलब्ध झाला आहे, ज्यामुळे पारंपारिक बँकिंग प्रणालीवरील अवलंबित्व कमी झाले आहे.

आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स आणि मशीन लर्निंग

आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (AI) आणि मशीन लर्निंग (ML) तंत्रज्ञानाचा वापर फिनटेक क्षेत्रातील सेवांमध्ये अधिक कार्यक्षमता, अचूकता आणि ग्राहकांचे समाधान आणण्यास मदत करत आहे. हे तंत्रज्ञान वित्तीय सेवा क्षेत्रातील नवीन युगाची सुरुवात आहे, ज्यामुळे ग्राहकांना अधिक पारदर्शक, सुरक्षित आणि पर्सनलाइझ्ड अनुभव मिळतो.
AI आणि ML तंत्रज्ञानाचा वापर फिनटेकमध्ये वाढत आहे. हे तंत्रज्ञान क्रेडिट स्कोरिंग, ग्राहक सेवा, फ्रॉड डिटेक्शन आणि पर्सनलाइझ्ड फायनान्शियल अॅडवायजरी सेवांमध्ये वापरले जात आहेत.

AI आणि ML मॉडेल्स क्रेडिट स्कोरिंग प्रक्रियेत मोठी भूमिका बजावत आहेत. हे तंत्रज्ञान ग्राहकांच्या वित्तीय इतिहास, व्यवहार पॅटर्न आणि इतर डेटा पॉईंट्सचा विश्लेषण करून अधिक अचूक क्रेडिट स्कोर प्रदान करते. बँका आणि वित्तीय संस्थांना कर्ज देण्याचे निर्णय घेण्यासाठीही या तंत्रज्ञानाचा वापर केला जातो.

AI-चालित चॅटबॉट्स आणि व्हर्च्युअल असिस्टंट्स ग्राहक सेवेमध्ये क्रांती घडवत आहेत. ते २४/७ ग्राहकांना मदतीसाठी उपलब्ध असतात. सामान्य प्रश्नांची उत्तरे देतात आणि ग्राहकांना त्यांच्या वित्तीय खात्यांचे व्यवस्थापन करण्यास मदत करतात.

हेही वाचा >>>Money Mantra: एनपीए म्हणजे काय? एनपीए झाल्यास कर्जदाराचे अधिकार कोणते?

गैरव्यवहारांचा शोध

AI आणि ML तंत्रज्ञानाचा वापर करून, फिनटेक कंपन्या व्यवहारांमधील असामान्य पॅटर्न्स शोधून गैरव्यवहारांचा शोध (फ्रॉड डिटेक्शन) घेण्यास मदत करतात. हे तंत्रज्ञान वेळेवर फ्रॉडची ओळख करण्यास मदत करते, ज्यामुळे आर्थिक नुकसान टाळता येते.
AI आणि ML मॉडेल्स ग्राहकांच्या वैयक्तिक आर्थिक गरजा आणि उद्दिष्टे विश्लेषण करून पर्सनलाइझ्ड फायनान्शियल अॅडवायजरी सेवा प्रदान करतात. हे ग्राहकांना त्यांच्या निवृत्तीच्या नियोजनापासून ते गुंतवणूक निर्णयांपर्यंत अधिक सूचनाप्रद मार्गदर्शन प्रदान करते.

रेगटेक (RegTech)

रेगटेक (RegTech) किंवा नियमन तंत्रज्ञान हा फिनटेक क्षेत्राचा एक महत्त्वाचा उपभाग आहे जो वित्तीय सेवा क्षेत्रातील नियमनात्मक पालनासाठी तंत्रज्ञानाचा वापर करतो. या क्षेत्रातील नियमन अत्यंत जटिल आणि बदलत्या स्वरूपाची असतात, ज्यामुळे त्यांचे पालन करणे वित्तीय संस्थांसाठी एक आव्हान असते. रेगटेक सोल्यूशन्स या आव्हानांचे निराकरण करण्यासाठी डेटा विश्लेषण, ऑटोमेशन आणि अॅल्गोरिदम्सचा उपयोग करतात.

रेगटेकचा उपयोग करून, वित्तीय संस्था नियमनात्मक अहवालांचे स्वयंचलितरित्या तयारी, नियमनात्मक बदलांचे अनुसरण आणि जोखीम व्यवस्थापनात सुधारणा करू शकतात. हे त्यांना नियमनात्मक दंड आणि दंडात्मक कारवाईंपासून बचावण्यास मदत करते. रेगटेक सोल्यूशन्स डेटाचे विश्लेषण करून आणि नियमनात्मक अहवालांची स्वयंचलित तयारी करून नियमनात्मक पालनाची प्रक्रिया सुलभ आणि किफायतशीर बनवतात.

रेगटेक का आवश्यक?

रेगटेकच्या वापरामुळे वित्तीय संस्थांना नियमनात्मक पालनाच्या आवश्यकतांवर लक्ष केंद्रित करण्यात मदत होते, ज्यामुळे ते अधिक प्रभावीपणे आणि कार्यक्षमतेने काम करू शकतात. त्यामुळे रेगटेक हा फिनटेक क्षेत्रातील एक महत्त्वपूर्ण उपखंड ठरला आहे आणि तो वित्तीय सेवा क्षेत्रातील नियमनात्मक पालनाच्या प्रक्रियेत सतत सुधारणा आणण्यास मदत करत आहे.फिनटेक क्षेत्राचे भविष्य निश्चितच उज्ज्वल आहे, परंतु या क्षेत्राला नवीन आव्हानांनासुद्धा सामोरे जावे लागत आहे. नवीन तंत्रज्ञानाच्या विकासामुळे फिनटेक कंपन्या आणि स्टार्टअप्ससमोर नवीन संधी आणि आव्हाने उभी राहत आहेत. तंत्रज्ञानातील नवीनतम प्रगती जसे की ब्लॉकचेन, आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स, मशीन लर्निंग आणि रेगटेक यांचा वापर करून फिनटेक कंपन्या आर्थिक सेवांमध्ये नवकल्पना आणि सुधारणा करू शकतात. याशिवाय, नियमनात्मक बदल हे फिनटेक क्षेत्रासाठी एक मोठे आव्हान आहे. वित्तीय सेवा क्षेत्रातील नियमने अधिक कडक आणि जटिल होत आहेत, ज्यामुळे फिनटेक कंपन्यांना त्यांच्या उत्पादने आणि सेवा योग्य पद्धतीने नियमनांचे पालन करण्यासाठी अधिक प्रयत्न करावे लागतात.

ग्राहकांच्या अपेक्षा देखील बदलत आहेत. ग्राहकांनाही अधिक पारदर्शक, सुरक्षित आणि वेगवान वित्तीय सेवा अपेक्षित असते. फिनटेक कंपन्यांना या बदलत्या अपेक्षांची पूर्तता करण्यासाठी त्यांच्या उत्पादनांमध्ये नवकल्पना आणि सुधारणा करणे आवश्यक आहे. या परिवर्तनांचा सामना करून आणि नवीन तंत्रज्ञानाचा योग्य वापर करून, फिनटेक क्षेत्र आर्थिक सेवा क्षेत्रात क्रांती घडवून आणू शकते. त्यामुळे, फिनटेक कंपन्यांना त्यांच्या व्यवसाय मॉडेल्स, उत्पादने आणि सेवा यांच्यात सतत सुधारणा आणि नवकल्पना करणे आवश्यक आहे जेणेकरून ते या बदलत्या परिस्थितीत टिकून राहू शकतील आणि वाढू शकतील.