World Savings Day : जागतिक बचत दिवस किंवा जागतिक काटकसर दिवस आज जगभरात साजरा केला जातो. बचतीवर भर देण्यासाठी हा दिवस साजरा केला जातो. जागतिक काटकसर दिवस म्हणजे कोणत्याही आपत्कालीन परिस्थितीशी लढण्यासाठी किंवा सेवानिवृत्तीनंतरही उत्पन्न चालू ठेवण्यासाठी बचत करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. हे तुमच्या उत्पन्नाचे संरक्षण करते आणि तुम्हाला आर्थिक बळसुद्धा देते. जागतिक बचत दिनाचे उद्दिष्ट अधिकाधिक लोकांना बचतीबद्दल जागरूक करणे हा आहे. याशिवाय भविष्यासाठी बचत करणे किती महत्त्वाचे आहे, याची माहिती जास्तीत जास्त लोकांना देण्यासाठी अनेक मोहिमा आणि उपक्रमांचे आयोजन केले जाते. चला तर जागतिक बचत दिन अन् काटकसर दिनाविषयी सविस्तर जाणून घेऊया.
जागतिक बचत दिवसाचा इतिहास
जागतिक बचत दिनाचा जगातील पहिल्या बचत बँक काँग्रेसशी संबंध आहे. जागतिक बचत दिनाचे आयोजन जगात प्रथम इटलीमध्ये करण्यात आले. हा कार्यक्रम ३० ऑक्टोबर १९२४ रोजी आयोजित करण्यात आला होता. हे अधिकृतपणे ३१ ऑक्टोबर १९२४ रोजी स्थापित केले गेले. दरवर्षी ३० ऑक्टोबर रोजी जागतिक बचत दिवस साजरा केला जातो. भारतात ३० ऑक्टोबर रोजी जागतिक बचत दिवस साजरा होतो. बचतीच्या विविध तंत्रांची माहिती लोकांना देणे हा त्याचा उद्देश आहे. १९३४ मध्ये पहिल्या आंतरराष्ट्रीय बचत बँक काँग्रेसमध्ये इटालियन प्राध्यापक फिलिपो रविझा यांनी जागतिक काटकसरी दिनाची कल्पना मांडली. १९५५ ते १९७० या काळात या दिवसाला महत्त्व आणि समज प्राप्त झाली. जनतेनं दोन महायुद्धांची भीषणता पाहिली होती. त्यामुळे लोक त्यांच्या आर्थिक सुरक्षिततेबद्दल आणि बचतीबद्दल अधिक जागरूक झाले. आजकाल बँकांचे लक्ष विकसनशील देशांमध्ये जागतिक बचत दिवसाचे आयोजन करण्यावर आहे, जेथे बहुतेक लोक बँकांचा मोठ्या प्रमाणात वापर करीत नाहीत.
हेही वाचाः ”नारायण मूर्ती आठवड्यातून ८० ते ९० तास काम करतात”, पत्नी सुधा मूर्तींनी स्पष्टच सांगितलं
जागतिक बचत दिवसाचे महत्त्व
चांगली जीवनशैली जगण्यासाठी बचत करणे खूप महत्त्वाचे आहे. आजकाल तरुणांना लहानपणापासून बचतीचे महत्त्व सांगण्यासाठी बचतीच्या विकासावर भर दिला जातो. आर्थिकदृष्ट्या कमकुवत पिढ्यांना बचतीबाबत जास्तीत जास्त जागरूक करणे आवश्यक आहे. त्यांना बचतीच्या महत्त्वाची संपूर्ण माहिती दिल्यास ते स्वत:ला आर्थिकदृष्ट्या सक्षम बनवू शकतील.
हेही वाचाः ‘गुजरातमधील डायमंड बोर्समुळे महाराष्ट्रावर विपरीत परिणाम होणार नाही’; एमआयडीसीचा खुलासा
जागतिक बचत दिवस प्रत्येक व्यक्तीच्या जीवनातील बचतीचे महत्त्व अधोरेखित करते. बचत म्हणजे तुमच्या नियमित उत्पन्नाचा एक भाग ‘बचत’ किंवा ‘आरक्षित करणे’ जेणेकरून त्याचा उपयोग उज्ज्वल भविष्य घडवण्यासाठी करता येईल. आपले भविष्य सुरक्षित करण्यासाठी आणि अपव्यय टाळून संसाधनांचे संरक्षण करण्यासाठी महत्त्वाचे ठरते. जागतिक काटकसर दिनाचे उद्दिष्ट व्यक्तींसाठी बचतीचे महत्त्व आणि देशाच्या विकासासाठी जबाबदार योगदानकर्ता म्हणून जागरूकता निर्माण करणे हा आहे, देशाच्या आर्थिक वाढीसाठी पैशांची बचत करणे देखील महत्त्वाचे आहे.
लोक त्यांचे म्हातारपण, निवृत्ती, मुलांचे शिक्षण आणि लग्नासाठी किंवा त्यांच्या आयुष्यातील काही अपूर्ण स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी पैसे वाचवतात. दुसऱ्या महायुद्धानंतरच या दिवसाला प्रसिद्धी मिळाली, जेव्हा लोक विकसित झाले आणि त्यांच्या संसाधनांची चांगली काळजी घेऊ लागले. आज जागतिक काटकसर दिनाने जगभरातील व्यावसायिक सहभागासह अधिक महत्त्वपूर्ण भूमिका घेतली आहे. हा दिवस आर्थिक सुरक्षिततेवर भर देतो, जे उज्ज्वल भविष्यासाठी आवश्यक आहे. पैशांची बचत करून ती योग्य वस्तूंमध्ये गुंतवल्यास चांगला परतावा मिळतो, ज्यामुळे एखाद्याच्या भविष्यासाठी मोठी आकस्मिकता निर्माण होते.
बचतीची गरज आणि बचतीसाठी उपलब्ध असलेल्या विविध क्षेत्रांची माहिती सर्वसामान्यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी या दिवसाचा उपयोग केला जातो.’काटकसर’ म्हणजे संसाधनांचा हुशारीने आणि काळजीपूर्वक वापर करा, जेणेकरून आपण ते सर्व एकाच वेळी संपवू नये. त्यामुळे देशांत बचत आणि गुंतवणुकीच्या संस्कृतीला चालना देण्यासाठी बचत बँका महत्त्वाची भूमिका बजावतात. ते अभियान चालवतात आणि गरिबांच्या बचत खात्यांची संख्या दुप्पट करण्यासाठी स्वयंसेवी संस्थांबरोबर काम करण्यासारखे उपक्रम सुरू करतात.
बचतीचे फायदे
पैशाची बचत करून आपण चांगला रोजगार सुरू करू शकतो. चांगले शिक्षण घेता येईल. चांगले आरोग्य राखण्यासाठी आपण वेळेवर उपचार घेऊ शकता. काटकसर या शब्दाचा अर्थ संसाधनांचा काळजीपूर्वक वापर करणे, ज्याचा आपण एकाच वेळी पूर्णपणे वापर करू शकत नाही. आपल्या सर्वांना माहीत आहे की, आर्थिक संसाधने मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध नाहीत, परंतु मर्यादित आहेत.
