आर्थिक मंदीने रोडावल्या रोजगाराच्या संधी

माहिती-तंत्रज्ञान उद्योग क्षेत्राशी संबंधित शीर्षस्थ व्यवस्थापन संस्था समजल्या जाणाऱ्या ‘नासकॉम’च्या मते माहिती-तंत्रज्ञान सेवा उद्योग क्षेत्रातील चालू आर्थिक वर्षांत अपेक्षित असणारी वाढ १४ ते १५ टक्के अपेक्षित आहे तर गेल्या दशकातील याच क्षेत्रातील वार्षिक सरासरी व्यावसायिक वाढ सुमारे ३० ते ४० टक्क्यांपर्यंत होती हे या ठिकाणी उल्लेखनीय आहे. या क्षेत्रातील काही तज्ज्ञांच्या मते, २०१२-१३ या आर्थिक वर्षांतील अपेक्षित वाढ तर एक आकडीसुद्धा राहण्याची शक्यता असून, त्याचा अपरिहार्य परिणाम प्रस्तावित रोजगार संधींवर होणार आहे.
माहिती-तंत्रज्ञान क्षेत्रानंतरचे रोजगारप्रवण व्यवसाय क्षेत्र म्हणून समजल्या जाणाऱ्या बँकिंग व वित्तीय सेवा क्षेत्रातील रोजगार संधींच्या संदर्भात ‘अ‍ॅसोचॅम’च्या सर्वेक्षणात असे नमूद करण्यात आले आहे की, रोजगाराच्या संदर्भात दुसऱ्या क्रमांकावर असणाऱ्या या उद्योग-व्यवसाय क्षेत्रातील रोजगार संधींमध्ये मार्च-एप्रिल २०१२ मधील २० हजार या संख्येवरून एप्रिल-जून २०१२ मध्ये १७ हजार रोजगार संधींसह घसरण झालेली दिसून येते. विशेषत: सार्वजनिक क्षेत्रातील बँकांमध्ये विविध स्तरांवर रोजगारनिर्मिती होऊनसुद्धा बँका व वित्तीय सेवा क्षेत्रातील रोजगारांमध्ये नव्या आर्थिक वर्षांच्या पहिल्या तिमाहीत झालेली रोजगारांची घट अनेकांसाठी काळजीचा विषय ठरणे स्वाभाविक आहे.
राष्ट्रीय स्तरावर घेण्यात आलेल्या या सर्वेक्षणात काही निवडक क्षेत्रांत जी वाढ झाली त्यांची क्रमवारीसह टक्केवारी म्हणजे शैक्षणिक क्षेत्र ४१ टक्के, हिरे उद्योग ३७ टक्के, कृषी व कृषीविषयक क्षेत्र ३० टक्के, हवाई वाहतूक १४ टक्के तर आर्किटेक्चर क्षेत्र २ टक्के याप्रमाणे झालेली रोजगारवाढ पाहिली म्हणजे रोजगारवाढीच्या संदर्भातील उद्योगांची बदलती क्रमवारी स्पष्ट होते.
दरम्यान, भौगोलिक संदर्भात सांगायचे झाल्यास रोजगारसंधी कमी होण्याचा सर्वाधिक फटका बंगळुरू शहराला बसला असून, तिथे कमी झालेल्या रोजगारांची टक्केवारी सर्वाधिक म्हणजे २६ टक्के होती तर त्याखालोखाल पुणे २५ टक्के, मुंबई २४ टक्के, दिल्ली १६ टक्के तर चेन्नई येथे सर्वात कमी म्हणजेच १४ टक्के रोजगार संधी कमी झाल्याने महाराष्ट्रातील उमेदवारांसाठी सद्य:स्थितीत रोजगाराच्या संदर्भात काळजीचे वातावरण राहणे स्वाभाविक आहे.
महानगरांमध्ये वर नमूद केल्याप्रमाणे रोजगाराच्या संधी आणि टक्केवारीत घट झालेली असतानाच दुय्यम स्वरूपाच्या शहरांमध्ये रोजगार संधी आणि टक्केवारी म्हणजे सर्वेक्षण कालावधीत मीरतमध्ये १३३ टक्के, अलाहाबाद १२६ टक्के, होशियारपूर १०० टक्के, पटियाला ६१ टक्के तर लखनऊ ५४ टक्के याप्रमाणे रोजगार संधीतील वाढ विशेषत: मध्यम स्तरीय शहरातील नोकरी रोजगार शोधणाऱ्यांच्या आशा आणि अपेक्षा काही प्रमाणात का होईना, पण पल्लवित करणाऱ्या ठरल्या आहेत.
सर्वेक्षणातील मुद्दय़ांची पुष्टी करताना नोकरी डॉट कॉमचे संस्थापक संजीव विखुचंदारी यांनी याप्रकरणी केलेली टिप्पणी महत्त्वपूर्ण ठरते. त्याच्या मते आर्थिक मंदीपाठोपाठ आर्थिक- व्यावसायिक अस्थिरतेचा अपरिहार्य परिणाम म्हणूनच रोजगार संधींमध्ये घट झाली असून, प्राप्त परिस्थितीत तरी असे होणे अटळ आहे.