“विज्ञान, वाणिज्य की कला?” – हा एक सामान्य गोंधळ आहे जो बहुतेक विद्यार्थ्यांच्या मनात दहावीचा निकाल लागल्यानंतर निर्माण होतो. आपल्याला आपल्या आयुष्यात काय हवे आहे याबद्दल फार कमी विद्यार्थी स्पष्ट असतात. पण दुसरीकडे, असे अनेक विद्यार्थी आहेत जे दहावीनंतरचे करिअर निवडताना गोंधळलेले असतात. त्यामुळे दहावी बारावीनंतर आपल्या करिअरच्या दृष्टीकोनातून शिक्षणाचा योग्य मार्ग निवडणे खूप महत्वाचे आहे. आजकाल प्रत्येक क्षेत्रात भरपूर संधी आहेत, परंतु एखाद्याने त्यांच्या आवडीनुसार उचित क्षेत्राची निवड करावी.
आज आपण दहावीनंतर करिअर करण्यासाठीच्या पाच पर्यायांबाबत जाणून घेणार आहोत.
विज्ञान
विज्ञान अभियांत्रिकी, वैद्यकीय आणि संशोधन भूमिका यासारखे अनेक करिअर पर्याय हे क्षेत्र ऑफर करते. पालक आणि विद्यार्थ्यांसाठी हा सर्वात आवडता करिअर पर्याय आहे. विज्ञान क्षेत्राचा मोठा फायदा म्हणजे बारावीनंतर तुम्ही विज्ञानातून वाणिज्य किंवा विज्ञानातून कलाकडे जाऊ शकता. बारावीनंतर विज्ञान शाखेसाठी करिअरचे अनेक पर्याय उपलब्ध आहेत.
विज्ञान शाखेत भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, गणित, जीवशास्त्र हे मुख्य विषय आहेत. असे बरेच विद्यार्थी आहेत ज्यांना गणित आवडत नाही किंवा त्यांना त्यात रस नाही, परंतु जर तुम्हाला वैद्यकशास्त्रात करिअर करायचे असेल तर तुम्ही गणित सोडून इतर विषयांची निवड करू शकता.
विज्ञान शाखेतील विद्यार्थ्यांसाठी करिअर पर्याय:
- BTech/BE
- बॅचलर ऑफ मेडिसिन आणि बॅचलर ऑफ सर्जरी (MBBS)
- बॅचलर ऑफ फार्मसी
- बॅचलर ऑफ मेडिकल लॅब टेक्नॉलॉजी
- बीएससी होम सायन्स/फॉरेन्सिक सायन्स
वाणिज्य
विज्ञानानंतर वाणिज्य हा दुसरा सर्वात लोकप्रिय करिअर पर्याय आहे. व्यवसायासाठी वाणिज्य सर्वोत्तम आहे. जर तुम्हाला संख्या, वित्त आणि अर्थशास्त्राबद्दल आकर्षण असेल तर वाणिज्य तुमच्यासाठी योग्य पर्याय आहे. हे चार्टर्ड अकाउंटंट, एमबीए, बँकिंग क्षेत्रातील गुंतवणूक यांसारखे विविध प्रकारचे कॅरियर पर्याय ऑफर करते. यासाठी तुम्हाला अकाउंटन्सी, फायनान्स आणि इकॉनॉमिक्सची माहिती असणे आवश्यक आहे.
वाणिज्य शाखेतील विद्यार्थ्यांसाठी करिअर पर्याय:
- चार्टर्ड अकाउंटंट
- व्यवसाय व्यवस्थापन (Business Management)
- जाहिरात आणि विक्री व्यवस्थापन (जाहिरात आणि विक्री व्यवस्थापन)
- डिजिटल मार्केटिंग
- ह्युमन रिसोर्स डेव्हलपमेंट (Human resource development)
कला
ज्यांना शैक्षणिक संशोधनात रस आहे त्यांच्यासाठी कला/मानवशास्त्र ही शाखा उत्तम आहे. जर तुम्ही सर्जनशील असाल आणि तुम्हाला मानवतेमध्ये खोलवर जायचे असेल, तर कला शाखा तुमच्यासाठी योग्य आहे. कला शाखेच्या विद्यार्थ्यांसाठी इतिहास, राज्यशास्त्र, भूगोल हे मुख्य विषय आहेत. कला आता विविध प्रकारचे करिअर पर्याय ऑफर करते जे विज्ञान आणि वाणिज्य शाखेद्वारे ऑफर केलेल्या प्रमाणेच फायद्याचे आहे.
कला शाखेतील विद्यार्थ्यांसाठी करिअर पर्यायः
- प्रॉडक्ट डिझाइनिंग
- मीडिया / पत्रकारिता
- फॅशन तंत्रज्ञान
- व्हिडिओ निर्मिती आणि संपादन (Video Creation and editing)
- एचआर प्रशिक्षण, शालेय शिक्षण इ
ITI (औद्योगिक प्रशिक्षण संस्था)
ही प्रशिक्षण केंद्रे आहेत जी शाळा पूर्ण केल्यानंतर सहज रोजगार शोधणाऱ्या विद्यार्थ्यांना अभ्यासक्रम उपलब्ध करून देतात. कमी कालावधीत कोणताही तांत्रिक अभ्यासक्रम पूर्ण करू इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी आयटीआय अभ्यासक्रम उत्तम संधी आहेत. आयटीआयमधील अभ्यासक्रम पूर्ण करून, विद्यार्थ्यांना आता औद्योगिक कौशल्यांचे प्रशिक्षण दिले जाते आणि ते त्याच क्षेत्रात काम करून उदरनिर्वाह करू शकतात.
ITI नंतरचे करिअर पर्याय:
- सार्वजनिक क्षेत्रातील नोकरीच्या संधी जसे की पीडब्ल्यूडी आणि इतर.
- खाजगी क्षेत्रातील नोकऱ्या
- स्वयंरोजगार
- परदेशातील नोकऱ्या
- त्यांच्या स्पेशलायझेशनमध्ये पुढील अभ्यास
पॉलिटेक्निक अभ्यासक्रम
दहावीनंतर विद्यार्थी मेकॅनिकल, सिव्हिल, केमिकल, कॉम्प्युटर, ऑटोमोबाईल या पॉलिटेक्निक अभ्यासक्रमांसाठी जाऊ शकतात. ही महाविद्यालये ३ वर्षे, २ वर्षे आणि १ वर्षासाठी पदविका अभ्यासक्रम चालवतात. खर्च-प्रभावीता, कमी कालावधीत नोकरी हे १०वी नंतर डिप्लोमा कोर्सचे फायदे आहेत.
पॉलिटेक्निक कोर्सनंतर करिअर पर्याय:
- खाजगी क्षेत्रातील नोकऱ्या
- सरकारी क्षेत्रातील नोकऱ्या
- उच्च शिक्षण
- स्वयंरोजगार
- स्वतःचा व्यवसाय
करिअर निवडणे हा आयुष्यातील महत्त्वाचा निर्णय आहे. योग्य वेळी योग्य निर्णय घेतल्यास कमी कालावधीत यशाची मोठी उंची गाठण्यास मदत होते. त्यामुळे विद्यार्थ्यांनी त्यांच्या कौशल्य, आवडी आणि क्षमतांनुसार फील्ड निवडणे खूप महत्वाचे आहे.
