बारावीनंतर ‘नीट’ परीक्षा देऊन मेडिकल शाखेत करिअर करण्याची लाखो विद्यार्थ्यांची मनीषा असते. मात्र यामध्ये त्यांचा कल मुख्यत्वे ?लोपॅथी / दंतवैद्याक / आयुर्वेदिक/ होमिओपॅथिक/ पशुवैद्याकीय डॉक्टर किंवा फार तर फिजिओथेरपी / स्पीच थेरपी या कडे असतो. आज संपूर्ण जगात अनुभवी, प्रशिक्षित नर्सेसचा तुटवडा आहे आणि त्यांना प्रचंड मागणी आहे मात्र तरीही आपल्याकडे मात्र वैद्याकीय क्षेत्राचे अविभाज्य भाग असलेल्या नर्सिंग क्षेत्रात करीअर करण्याबाबत मात्र उदासीनता आहे. आज भारतात जगातील सर्वात जास्त म्हणजे ऐंशी कोटी लोकांचे करोना लसीकरण करण्याचे शिवधनुष्य देशभरातील नर्सेस नी पेलले. बारावीनंतर नर्सिंग मध्ये करिअरच्या दोन संधी उपलब्ध होतात.
१) बीएससी नर्सिंग : बारावीनंतर चार वर्षांचा हा पदवी अभ्यासक्रम आहे.
२) जी एन एम अर्थात डिप्लोमा नर्सिंग :बारावीनंतर साडेतीन वर्षांचा हा डिप्लोमा कोर्स असून अनेक शासकीय व खासगी वैद्याकीय महाविद्यालये, रुग्णालये यामध्ये हा अभ्यासक्रम उपलब्ध आहे.
या दोन्ही कोर्सच्या प्रवेशासाठी एक राज्यस्तरीय सीईटी घेतली जाते. या सीईटी मध्ये १२ वीच्या अभ्यासक्रमावर आधारीत प्रश्न असतात. ज्यात फिजिक्स विषयाचे वीस मार्कांसाठी वीस प्रश्न, केमिस्ट्री विषयाचे वीस मार्कांसाठी वीस प्रश्न, बायोलॉजी विषयाचे वीस मार्कांसाठी वीस प्रश्न, इंग्रजी विषयाचे वीस मार्कांसाठी वीस प्रश्न व नर्सिंग अॅप्टिट्यूड या विषयाचे वीस मार्कांसाठी वीस प्रश्न असतात. परीक्षा महाराष्ट्रातील विविध केंद्रांवर ऑनलाइन पद्धतीने घेतली जाते व त्यासाठी फक्त दीड तासाचा वेळ असतो. या परीक्षेतून उत्तीर्ण विद्यार्थ्यांना नर्सिंग डिग्री व डिप्लोमाला प्रवेश मिळू शकतो.
आर्म्ड फोर्सेस मेडिकल कॉलेजमध्ये बीएससी नर्सिंग व जी एन एम हे दोन्ही कोर्सेस चालवले जातात. यासाठी स्वतंत्र जाहिरात प्रसिद्ध होते. हे दोन्ही कोर्सेस या महाविद्यालयात मोफत शिकवले जातात व त्यानंतर विद्यार्थ्यांना भारतीय लष्करी सेवेत सामावून घेतले जाते.
नर्सिंग क्षेत्रात जसे उच्च शिक्षणही घेता येते तसेच बालरोग, मनोरुग्ण, सार्वजनिक आरोग्य यांसारख्या विषयांमध्ये विशेष प्रशिक्षण घेता येते. बीएससी नर्सिंग किंवा जी एन एम या दोन्ही कोर्सेस नंतर दोन तीन वर्षे अनुभव घेतल्यानंतर मध्यपूर्वेतील देश, आफ्रिका खंडातील देशात नोकरीच्या उत्तम संधी आहेत, कएछळर ही परीक्षा उत्तीर्ण झालेल्या नर्सेस ना युरोप, ऑस्ट्रेलिया या देशांमध्ये ही उत्तम संधी उपलब्ध आहेत. परदेशात भारतीय नर्सेस ना उत्तम पगाराबरोबरच सामाजिक प्रतिष्ठा ही मिळते. जर्मनीमध्ये सध्या शास्त्र शाखेतून फक्त बारावी उत्तीर्ण व ज्यांना उत्तम जर्मन भाषा येते अशा विद्यार्थिनींना स्टायपेंडसह तीन वर्षे मोफत नर्सिंग शिक्षण व त्यानंतर हमखास नोकरी मिळते. भारतातही नर्सेसची जरुरी दिवसेंदिवस वाढतच आहे. ज्या क्षेत्रात नोकरी, स्वयंरोजगार आणि परदेशात जाण्याच्या संधी या गोष्टी मुबलक प्रमाणात उपलब्ध आहेत अशा काही थोड्या क्षेत्रात नर्सिंग क्षेत्राची गणना होते. मुलींबरोबरच मुलांनाही या क्षेत्रात उज्ज्वल भवितव्य आहे. नर्सिंग करिअर विषयी जनमानसातील गैरसमज व उदासीनता यामुळे गुणवान व कष्टाळू विद्यार्थी या क्षेत्राकडे कमी प्रमाणात आकर्षित होतात ही मात्र दुर्दैवाची गोष्ट आहे.
१) बीएससी नर्सिंग : बारावीनंतर चार वर्षांचा हा पदवी अभ्यासक्रम आहे.
२) जी एन एम अर्थात डिप्लोमा नर्सिंग :बारावीनंतर साडेतीन वर्षांचा हा डिप्लोमा कोर्स असून अनेक शासकीय व खासगी वैद्याकीय महाविद्यालये, रुग्णालये यामध्ये हा अभ्यासक्रम उपलब्ध आहे.
या दोन्ही कोर्सच्या प्रवेशासाठी एक राज्यस्तरीय सीईटी घेतली जाते. या सीईटी मध्ये १२ वीच्या अभ्यासक्रमावर आधारीत प्रश्न असतात. ज्यात फिजिक्स विषयाचे वीस मार्कांसाठी वीस प्रश्न, केमिस्ट्री विषयाचे वीस मार्कांसाठी वीस प्रश्न, बायोलॉजी विषयाचे वीस मार्कांसाठी वीस प्रश्न, इंग्रजी विषयाचे वीस मार्कांसाठी वीस प्रश्न व नर्सिंग अॅप्टिट्यूड या विषयाचे वीस मार्कांसाठी वीस प्रश्न असतात. परीक्षा महाराष्ट्रातील विविध केंद्रांवर ऑनलाइन पद्धतीने घेतली जाते व त्यासाठी फक्त दीड तासाचा वेळ असतो. या परीक्षेतून उत्तीर्ण विद्यार्थ्यांना नर्सिंग डिग्री व डिप्लोमाला प्रवेश मिळू शकतो.
आर्म्ड फोर्सेस मेडिकल कॉलेजमध्ये बीएससी नर्सिंग व जी एन एम हे दोन्ही कोर्सेस चालवले जातात. यासाठी स्वतंत्र जाहिरात प्रसिद्ध होते. हे दोन्ही कोर्सेस या महाविद्यालयात मोफत शिकवले जातात व त्यानंतर विद्यार्थ्यांना भारतीय लष्करी सेवेत सामावून घेतले जाते.
नर्सिंग क्षेत्रात जसे उच्च शिक्षणही घेता येते तसेच बालरोग, मनोरुग्ण, सार्वजनिक आरोग्य यांसारख्या विषयांमध्ये विशेष प्रशिक्षण घेता येते. बीएससी नर्सिंग किंवा जी एन एम या दोन्ही कोर्सेस नंतर दोन तीन वर्षे अनुभव घेतल्यानंतर मध्यपूर्वेतील देश, आफ्रिका खंडातील देशात नोकरीच्या उत्तम संधी आहेत, कएछळर ही परीक्षा उत्तीर्ण झालेल्या नर्सेस ना युरोप, ऑस्ट्रेलिया या देशांमध्ये ही उत्तम संधी उपलब्ध आहेत. परदेशात भारतीय नर्सेस ना उत्तम पगाराबरोबरच सामाजिक प्रतिष्ठा ही मिळते. जर्मनीमध्ये सध्या शास्त्र शाखेतून फक्त बारावी उत्तीर्ण व ज्यांना उत्तम जर्मन भाषा येते अशा विद्यार्थिनींना स्टायपेंडसह तीन वर्षे मोफत नर्सिंग शिक्षण व त्यानंतर हमखास नोकरी मिळते. भारतातही नर्सेसची जरुरी दिवसेंदिवस वाढतच आहे. ज्या क्षेत्रात नोकरी, स्वयंरोजगार आणि परदेशात जाण्याच्या संधी या गोष्टी मुबलक प्रमाणात उपलब्ध आहेत अशा काही थोड्या क्षेत्रात नर्सिंग क्षेत्राची गणना होते. मुलींबरोबरच मुलांनाही या क्षेत्रात उज्ज्वल भवितव्य आहे. नर्सिंग करिअर विषयी जनमानसातील गैरसमज व उदासीनता यामुळे गुणवान व कष्टाळू विद्यार्थी या क्षेत्राकडे कमी प्रमाणात आकर्षित होतात ही मात्र दुर्दैवाची गोष्ट आहे.
