एसओपी हे विद्यार्थ्यांसाठी परदेशी विद्यापीठात प्रवेश घेण्यासाठी आवश्यक असणारे एक महत्त्वाचे दस्तऐवज आहे. एसओपी हे संक्षिप्त स्वरूपाचे एक वैयक्तिक निवेदन आहे, ज्यामध्ये विद्यार्थी त्यांच्या शैक्षणिक, व्यावसायिक आणि वैयक्तिक प्रवासाचे विस्तृत वर्णन करतात.
एसओपी म्हणजे ‘स्टेटमेंट ऑफ पर्पज’ ( Statement of purpose). ‘स्टेटमेंट ऑफ पर्पज’ याला ‘पर्सनल स्टेटमेंट’असेही म्हणतात. एखाद्या विद्यापीठाने तुम्हाला त्यांच्या विभागातील तुम्ही अर्ज केलेल्या अभ्यासक्रमासाठी प्रवेश का द्यावा याची तुमच्यावतीने माहिती देणारे निवेदन म्हणजे ‘एसओपी’. एसओपी हे विद्यार्थ्यांसाठी परदेशी विद्यापीठात प्रवेश घेण्यासाठी आवश्यक असणारे एक महत्त्वाचे दस्तऐवज आहे. एसओपी हे संक्षिप्त स्वरूपाचे एक वैयक्तिक निवेदन आहे, ज्यामध्ये विद्यार्थी त्यांच्या शैक्षणिक, व्यावसायिक आणि वैयक्तिक प्रवासाचे विस्तृत वर्णन करतात. एसओपीमध्ये विद्यार्थ्यांनी त्यांच्या शालेय जीवनामध्येमिळवलेल्या सर्व यश अपयशाची कहाणी सांगणं अपेक्षित असतं. सर्वसाधारणपणे एसओपीमध्ये विद्यार्थी त्यांचा शालेय प्रवास मांडतात.
एसओपीमध्ये विद्यार्थी स्वत:बद्दल, त्यांचा शाळेतील आवडता विषय व पुढे करणार असलेल्या करिअरबद्दल लिहितात. त्याचप्रमाणे, शैक्षणिक कामगिरी, परीक्षा आणि स्पर्धांमध्ये मिळवलेले यश, शिवाय अवांतर गोष्टी जसं की सांस्कृतिक,कला, क्रीडा क्षेत्रातील कोणत्याही स्पर्धांमधील सहभाग व त्यात मिळवलेले यश-अपयश याबद्दल विद्यार्थीएसओपीमध्ये लिहू शकतात. अनेकदा काही विद्यार्थी शाळेमध्ये किंवा शाळेबाहेर केलेले प्रकल्प,समर कँप्स, इंटर्नशिप्स, एखाद्या खेळामधील राज्य किंवा राष्ट्रीय स्तरावर मिळवलेलं विशेष प्राविण्य किंवा एखाद्या एनजीओ केलेलं काम असेल तर त्याबद्दल त्यांच्या एसओपीमध्ये माहिती देतात. कारण अशा प्रकारच्या जगावेगळ्या गोष्टींना परदेशी विद्यापीठे अधिक महत्व देतात.
विद्यार्थ्यांनी एसओपीमध्ये लिहिलेले असे ‘जगावेगळे अनुभव’ त्यांना परदेशी विद्यापीठामध्ये फक्त प्रवेश नाही तर शिष्यवृत्तीही मिळवून देतात. थोडक्यात, विद्यार्थ्याने त्यांच्या शिक्षणाबाबत आणि भविष्यातील उद्दिष्टांबाबत विद्यापीठासमोर एक स्पष्ट चित्र मांडावे हा एसओपीचा मुख्य हेतू असतो. यात विद्यार्थी त्यांची शैक्षणिक पार्श्वभूमी, कला, क्रीडा,सांस्कृतिक, उद्याोग किंवा सामाजिक यांसारख्या शिक्षणेतर क्षेत्रांतील अनुभव (असल्यास), भविष्यातील उद्दिष्टे, आणि संबंधित अभ्यासक्रम त्यांच्या ध्येयांसाठी कसा उपयुक्त ठरेल याचा तपशीलवार उल्लेख करतात.
एसओपीसाठी आवश्यक बाबी
एसओपीमध्ये विद्यार्थ्याने थोडक्यात स्वत:ची ओळख करून द्यावी व त्याची शैक्षणिक पार्श्वभूमी आणि वैयक्तिक प्रेरणा, त्याचा/तिचा शैक्षणिक प्रवास,आवडते विषय, प्रकल्प, स्पर्धांमधील यश, जर त्याने/तिने कामाचा अनुभव (वर्क एक्स्पीरियन्स) घेतला असेल, तर तो अनुभव संबंधित अभ्यासक्रमासाठी कसा उपयुक्त आहे या गोष्टींबद्दल लिहावे. तसेच, परदेशी विद्यापीठात तुम्ही ठरवलेला अभ्यासक्रम का निवडला? तो तुमच्या कारकिर्दीला कसा मदत करेल?, शिक्षणानंतर तुम्हाला कोणत्या क्षेत्रात करिअर करायचे आहे आणि त्यासाठी हा अभ्यासक्रम कसा उपयोगी ठरेल?, तुम्ही निवडलेल्या विद्यापीठाच्या अभ्यासक्रमाची वैशिष्ट्ये आणि त्या वैशिष्ट्यांचे तुमच्या उद्दिष्टांशी, आयुष्यातील तुमच्या ध्येयाशी असलेला संबंध या सर्व बाबींबद्दल लिहावे. तुमच्या एसओपीचा सारांश हा त्या विद्यापीठाने तुम्हाला का निवडावे, याचे स्पष्ट स्पष्टीकरण देऊन करावा.
एसओपी लेखनासाठी काही महत्त्वाच्या सूचना
एसओपीमध्ये विद्यार्थ्यांचा प्रामाणिकपणा आवश्यक असतो. त्यामुळे एसओपीमध्ये कोणतीही चुकीची किंवा अतिशयोक्तीपूर्ण माहिती देणे टाळावे. एसओपी व्यवस्थित रचलेले असावे. सुरुवात, मध्यभाग आणि शेवट स्पष्ट असावा. तुम्ही इतर अर्जदारांपेक्षा वेगळे आणि विशेष का आहात, हे दाखवणे महत्त्वाचे आहे. एसओपी हे व्याकरणदृष्ट्या अचूक आणि प्रवाही असावे..बहुतांश विद्यापीठे ७०० ते १००० शब्दांपर्यंतचे एसओपी स्वीकारतात. त्यामुळे अनावश्यक माहिती न टाकता संक्षिप्त आणि प्रभावी एसओपी लेखन करावे. इंटरनेटवर एसओपीचे अनेक नमुने उपलब्ध आहेत. विद्यार्थी स्वत:चे एसओपी बनवण्यागोदर या साऱ्या गोष्टींचे संशोधन करू शकतात.
‘स्टेटमेंट ऑफ पर्पज’ हे परदेशी विद्यापीठांच्या प्रवेश प्रक्रियेतील एक महत्त्वाचा दस्तऐवज आहे. ते केवळ विद्यार्थ्यांच्या शैक्षणिक प्रवासाचे वर्णन करणारे नाही, तर त्यांच्या क्षमता, भविष्याची स्पष्टता आणि त्यांनी निवडलेल्या अभ्यासक्रमाच्या आवडीचे निदर्शक असते. परदेशी विद्यापीठे त्यांच्या प्रवेश प्रक्रियेत विद्यार्थ्यांच्या गुणपत्रिकांव्यतिरिक्त त्यांचा व्यक्तिमत्त्व आणि विचार करण्याची पद्धत समजून घेण्यासाठी एसओपीचा वापर करतात. एसओपी हे विद्यार्थ्याचा आत्मविश्वास दाखवण्याचे प्रभावी साधन आहे. योग्यरित्या तयार केलेले एसओपी प्रवेश मिळविण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावू शकते.
विद्यार्थ्यांसाठी
शाळेत शिकत असणाऱ्या विद्यार्थ्यांनी वेगवेगळ्या विषयातील ऑलिंपियाड स्पर्धा किंवा एमयूएन अथवा वेगवेगळ्या क्लब्सच्या माध्यमातून काही ना काहीतरी उपक्रम करत राहणे उचित ठरेल. कारण तुम्ही केलेल्या या सर्व गोष्टींची माहिती पुढे जाऊन एसओपीमध्ये नमूद करू शकता. निश्चितच त्याचा फायदा तुम्हाला विद्यापीठातील प्रवेश आणि शिष्यवृत्ती किंवा फी वेव्हर मिळण्यासाठी होऊ शकतो.
theusscholar@gmail. Com
