लक्ष विचलित न होऊ देता, एकाग्रतेने कसा करावा अभ्यास? IAS दिव्या मित्तल यांनी सांगितल्या ‘या’ खास टिप्स
अभ्यास करताना पटकन लक्ष विचलित होणे ही विदयार्थ्यांसाठी सामान्य समस्या आहे. अशा विद्यार्थ्यांचे मन अभ्यासात लागत नाही, त्यांना काही लक्षात राहत नाही, वाचलेले देखील विसरुन जातात. एकाग्रता नसते इत्यादी तक्रारी असतात.
How to Overcome Distractions during Studies: नियमित अभ्यास असो की स्पर्धा परिक्षेचा अभ्यास असो, अभ्यास करताना पटकन लक्ष विचलित होणे ही विदयार्थ्यांसाठी सामान्य समस्या आहे. अशा विद्यार्थ्यांचे मन अभ्यासात लागत नाही, त्यांना काही लक्षात राहत नाही, विसरुन जातात, एकाग्रता नसते इत्यादी तक्रारी असतात. हे सर्व अभ्यास करताना लक्ष विचलित होण्यामुळे(Distractions during Studies) होते. हे टाळण्यासाठी आणि अभ्यासावर लक्ष केंद्रीत करण्यासाठी उत्तर प्रदेशच्या मिर्झापूर जिल्ह्याच्या जिल्हाधिकाऱ्यांनी काही टिप्स सांगितल्या आहे. देशातील अवघड परिक्षा IIT, IIM आणि UPSC CSEमध्ये यश मिळवणाऱ्या उत्तर प्रदेश विभागाच्या २०१३ बॅचची आयएएस अधिकारी दिव्या मित्तल यांनी दिलेल्या टिप्स वापरून विद्यार्थी आणि स्पर्धा परिक्षांचे उमेदवार आपला अभ्यासावर लक्ष केंद्रीत करु शकतात.
I have cleared some of the toughest entrance tests in the country like that for IIT, IIM, IAS. It is not that I was not distracted during studies, but I overcame those distractions.
Small tips on how to overcome distractions and get great focus
Check your phone usage and apps u spent time on every week. Many times you dont even know how much time you are wasting on mobile apps. Android users can use free apps like
अभ्यास करताना फोनचे इंटरनेट बंद करून स्वत:पासून दूर ठेवा. तुम्ही तो बंद करुन तुमच्या पालकांकडे किंवा मित्राकडे देऊ शकता. अभ्यास करताना काही महत्त्वाचे काही घडल्यास असेल तर तुमच्यापर्यंत निरोप पोहचेल.
Steps to reduce usage
? Physical distance Keep the phone with the internet switched off and away from you while studying. You can also keep it locked and with a parent/ friend. Heavens will not fall while you are studying and if it is something urgent, you will get the message.
IAS अधिकारी दिव्या मित्तल यांच्या मतानुसार, रोज किमान ६ तास फोनचे इंटरनेट बंद ठेवा आणि त्यासाठी कित्येक ॲप वापरता येऊ शकतात जे ठराविक काळासाठी फोनचा वापर प्रतिबंधित करू शकतात.
? Technological solution:
Use apps like Blackout to block internet for at least 6 hours every day. Force yourself to study in that time. It is not a free app, but it is very effective. Once it blacks out the phone, you can't go back for the period
मोठ्या आवाजाचा गजर लावून, फोन किंवा घड्याळ तुमच्यापासून दूर ठेवा. कारण जेव्हा तुम्ही गजर बंद करण्यासाठी अंथरुणातून एकदा उठला की तुझी झोप मोड होईल. तुम्ही पुन्हा झोपण्याचा किंवा अभ्यास न करण्याचा निर्णय घेणार नाही. सकाळी सकाळी लवकर अभ्यास करणे चांगले असते विशेषत: यावेळी लक्ष केंद्रित करता येते
? Early morning study
Keep the alarm away from you, on loud volume. Most likely once you get up from the bed to switch off the alarm, you will decide to not go back to sleep and study. Early morning study is the best these days especially as it has lesser distractions
लक्ष केंद्रित करण्यासाठी प्रत्येक सत्रानंतर १५ मिनिटांचा ब्रेक घ्या
अभ्यासादरम्यान ९० मिनिट/ २ तास लक्ष केंद्रित करण्यासाठी सत्र ठरवा आणि प्रत्येक सत्रानंतर १५ मिनिटांचा ब्रेक घ्या. एकावेळी तुम्ही जास्त काळ लक्ष केंद्रित करू शकत नाही. त्यामुळे प्रत्येक सेशनसाठी तुम्हाला जोपर्यंत अलार्म वाजत नाही तोपर्यंत अभ्यासाशिवाय दुसरे काहीही करू नका.
To increase focus
?Keep short focused Sessions – Do 90-minute/2 hr intensely focused sessions – Take 15 min break after every session
You cannot maintain focus for longer than that at one go. Measure the session. Till the alarm goes off, dont do anything else but study
बायनॉरल बीट्स ऐकणे, जे ४० हर्ट्झचे ध्वनी कंपन आहेत, हे देखील मदत करु शकते. यामुळे लक्ष केंद्रित होते आणि एकाग्रता येण्यासाठी लागणारा वेळ कमी होतो. हे youtube वरून मिळू शकतात.
? Binaural beats
Listening to Binaural beats which are sound vibrations of 40 Hz helps in a) Enhances focus b) Decreases amount of time it takes to get into a focused state
घराबाहेर पडा आणि व्यायाम करा. रोज सकाळी किमान २० मिनिटे चालत जा. निसर्गाच्या जवळ जा, उद्यानात जा आणि फिरा/बसा. आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे ५-१० मिनिटांसाठीच सूर्यप्रकाश नक्कीच घ्या.
? Exercise & Outdoor
– Exercise preferably outside, at least a 20 mins walk – Get close to nature – go to a park and walk/sit – Get some sunlight even if for 5-10 mins
— Divya Mittal (@divyamittal_IAS) 
