विचारप्रवर्तक लेख

‘त्यांना’ही द्या संयमाचे डोस !
अ‍ॅड. जाई वैद्य यांनी ‘नवऱ्याकडून बलात्कार’ या लेखात एक मुद्दा मांडला आहे की, बाईचा तिच्या शरीरावरचा हक्क विचारात घेताना तिच्या जोडीदाराची लंगिक उपासमार होणार नाही ना, यावर चर्चा होणे गरजेचे आहे. तर नवऱ्याची लंगिक गरज तो प्रसंगी जबरदस्तीने बायकोकडून पूर्ण करेल असेच समजायचे का? आणि असेल तर याच न्यायाने -आपल्या जोडीदाराच्या लंगिक गरजेची परिपूर्ती करणे हे कर्तव्य मानले तर, जर नवरा त्याबाबतीत कमी पडत असेल तर बायकोने काय करावे यावरही विचार होणे गरजेचे आहे. नाहीतर बाईला फक्त संयमाचे सल्ले मिळणार असतील तर ते अन्यायकारक आहे.
नवऱ्याने केलेल्या जबरदस्तीला बलात्कार केव्हा म्हणावे? माझ्या दृष्टीने जर नवऱ्याने तिला आíथकदृष्टय़ा परावलंबी केले असेल आणि ती आपल्याला सोडून जाऊच शकत नाही याची खात्री पटल्यामुळे तो तिच्यावर संभोगाची जबरदस्ती करत असेल तर अशा परिस्थितीत तो बलात्कारच समजला जावा. आपल्या लग्न ठरवण्याच्या पद्धती सदोष आहेत. एकमेकांना आवडणे ही गोष्ट दुय्यम मानली जाते. लग्न संबंध जोडताना जात,धर्म, पसा, शिक्षण या वरवरच्या गोष्टींना महत्त्व दिले जाते. पण मुळात लग्न यशस्वी होण्यासाठी ही व्यक्ती मनापासून आवडण्याची जी गोष्ट असते ती विचारातच घेतली जात नाही. त्यामुळेही असे प्रश्न निर्माण होतात असे वाटते.
आमच्या जवळच्या नातेवाईकांपकी दोन जोडप्यांची उदाहरणे. (दोन्ही उदाहरणे ५० वर्षांपूर्वी लग्न झालेल्या जोडप्यांची आहेत.)  एका जोडप्यातील नवरा सेक्स करण्यास पूर्णपणे असमर्थ होता. त्याची बायको टेलरींगचे शिक्षण झालेली व शाळेत नोकरी मिळू शकणारी होती. पण पुरुषार्थाच्या कल्पनांमुळे त्याने तिला नोकरी करू दिली नाही. मूल होत नाही म्हणून तिची सासू तिच्या मागे कटकट करायची. सोबतीला नातेवाईकांकडूनचे टोमणे होतेच. तिला तोंड दाबून बुक्क्यांचा मार सहन करावा लागे. या सर्व प्रकारांमुळे ती चिडचिडी व विक्षिप्त झाली. आपला नवरा षंढ आहे हे तिने आम्हाला तिच्या वयाच्या पन्नासाव्या वर्षी सांगितले.  खरंतर त्याने सुरुवातीलाच आपल्यातील दोष मान्य करुन घटस्फोट द्यायला हवा होता. पण एवढी न्यायबुध्दी भारतीय नवऱ्यात कुठली असायला?
दुसऱ्या उदाहरणातील जोडप्याला तीन अपत्ये. पण तिची कामेच्छा नवऱ्याकडून पूर्ण होत नसे. तिने घटस्फोट घेण्याची इच्छा आपल्या वडिलांकडे व्यक्त केली. पण त्यांनी त्यास आडकाठी आणली. त्यामुळे तिने नोकराबरोबर संबंध ठेवले . अशा वेळी ती बाई दोषी  ठरते का? कारण पुरुष जेंव्हा असे वागतो तेंव्हा त्याचे समर्थन केले जाते. हे चुकीचेच आहे.      
स्मिता पटवर्धन, सांगली</p>