आपल्या मखमली, मधुर आवाजाने कानसेनांवर मोहिनी घालणाऱ्या ज्येष्ठ गायक मन्ना डे यांच्या आयुष्यात विरोधाभास ठासून भरला होता. त्यांचा आवाज कुठल्याही चौकटीत बसणारा नव्हता. पण, तसा तो नव्हता म्हणूनच की काय ठरावीक नायक प्रधान चित्रपटसृष्टीत अमुक एका नटाला म्हणून त्यांचा आवाज असावा, असे कधी त्यांच्याबाबतीत घडले नाही. त्यांच्या अभिजात गायकीसाठी ते प्रसिध्द होते पण, त्यांना जे गायचे होते ते कित्येकदा या चित्रपटसृष्टीने त्यांना गाऊ दिले नाही. तरीही अतिशय संयमाने आणि विनम्रतेने वागणाऱ्या मन्ना डे यांचा अखेरचा सूर हरपला. प्रदीर्घ आजाराशी झगडणाऱ्या मन्ना डे यांचे गुरुवारी पहाटे बेंगळुरू येथील रुग्णालयात निधन झाले.
गेले पाच महिने मन्ना डे यांच्या प्रकृतीचा सूर बिघडलेलाच होता. या पाच महिन्यांत अनेकदा मन्ना डे यांना बंगळूरू येथील नारायण ह्रदयालय रुग्णालयातून सारखी जा ये करावी लागली होती. मूत्रपिंडाच्या विकारासाठी त्यांच्यावर उपचार करण्यात येत होते. मात्र, बुधवारी त्यांना श्वसनाचा त्रास होऊ लागल्याने ताबडतोब रुग्णालयातील अतिदक्षता विभागात हलवण्यात आले. अखेर पहाटे त्यांचे निधन झाले, असे रुग्णालयाचे प्रवक्ते वासुकी यांनी सांगितले. त्यांची मुलगी सुश्मिता देव आणि जावई जनरंजन देव हे अखेरच्या क्षणी त्यांच्याबरोबर होते. मन्ना डे यांच्या पत्नीचे गेल्यावर्षी जानेवारीत निधन झाले होते. १९५० ते १९७० या कालावधीत ज्या गायकांनी आपल्या वैविध्यपूर्ण आवाजांनी चित्रपटसृष्टीवर वर्चस्व गाजवले त्यांच्यात एक मोठे आणि किंबहुना अखेरचे म्हणता येईल असे नाव होते मन्ना डे.
मोहम्मद रफी, मुकेश, किशोर कु मार आणि मन्ना डे या चौकडीशिवाय चित्रपट संगीताची कल्पना करणे अशक्य आहे. किशोर कुमार आणि मोहम्मद रफी या दोघांचे आवाज ही जशी चित्रपटसृष्टीतील प्रमुख नायकांची ओळख बनले होते. तसे दुर्दैवाने मन्ना डे यांच्याबाबतीत झाले नाही किंवा तसे होऊ दिले गेले नाही. पण, मन्ना डे यांच्या आवाजातच अशी जादू होती की त्यांच्या सदाबहार गाण्यांमुळे आपोआप सगळे पुरस्कार, मानसन्मान मन्ना डे यांना मिळाले होते. त्यांना राष्ट्राचा गायक म्हणून मान होता. शिवाय, भारत सरकारने त्यांना पद्मश्री आणि पद्मभूषण किताब देऊन सन्मानित केले होते.
तीन पिढय़ांना आपल्या गाण्यांनी रिझवणाऱ्या मन्ना डे यांच्या आयुष्यातला विरोधाभास हा त्यांच्या अखेरच्या क्षणीही त्यांच्या चाहत्यांना दु:खी करून गेला. हिंदूी चित्रपटसृष्टी ही त्यांची कर्मभूमी होती. त्यांनी मराठी, पंजाबी, भोजपुरी, मल्याळम, बंगाली अशा अनेक भाषांमधून गाणी गायली होती. पण, या अभिजात स्वर लाभलेल्या गायकाने अखेरचा श्वास घेतला तो बंगळुरूमध्ये. त्यांचे पार्थिव तेथील रविंद्र कलाक्षेत्र येथे चाहत्यांना अखेरचे दर्शन घेण्यासाठी ठेवण्यात आले होते. मात्र, तिथे त्यांचे हिंदी चित्रपटसृष्टीतील सहकारी उपस्थित राहू शकले नाहीत. त्यांना अखेरचा निरोप देण्यासाठी त्यांचे सहकारी नव्हते की चाहत्यांची गर्दीही नव्हती. इतक्या दिग्गज कलाकाराने इतक्या शांततेत निघून जावे, ही बाब त्यांच्या चाहत्यांना निराश करून गेली.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
