Salt In Ice: उन्हाळा आला की, कुल्फी विक्रेत्यांचा घंटानाद रस्त्यावर, वस्तीवर, चौका-चौकात ऐकू येतो. हे ऐकून लहान मुलांबरोबरच मोठ्यांच्याही मनाला कुल्फी खाण्याचा मोह होतो. तुम्ही पाहिलं असेल की, कुल्फी विक्रेत्याच्या गाडीवर एक मोठा बॉक्स असतो, ज्यामध्ये ते कुल्फी ठेवतात. त्यात बर्फाचे तुकडेही बाजूला ठेवतात. मध्येच तो बर्फाचा तुकडा तोडतो, त्यात मीठ मिसळतो आणि कुल्फीच्या पेटीच्या मध्यभागी ठेवतो. जर तुम्ही त्याला हे करताना पाहिले असेल तर तुमच्या मनात प्रश्न नक्कीच आला असेल की कुल्फी विक्रेता बर्फात मीठ का घालतो? या मागचे कारण जाणून घेऊया.
बर्फात मीठ टाकण्यामागील शास्त्रीय कारण
खरे तर हे करण्यामागेही शास्त्र आहे. ज्यांना विज्ञानाचे ज्ञान आहे त्यांना अतिशीत बिंदू, उत्कलन बिंदू आणि अतिशीत बिंदूमधील उदासीनता माहित असणे आवश्यक आहे. बर्फात मीठ मिसळणे या तत्त्वावर आधारित आहे. जर तुम्हाला त्यांच्याबद्दल माहिती नसेल तर आम्ही तुम्हाला सांगतो.
हेही वाचा : वॉशिंग मशीनमध्ये कपडे धुण्यासाठी किती डिटर्जंट पावडर वापरावी? जाणून घ्या योग्य प्रमाण
अतिशीत (Freezing)
अतिशीत बिंदू हे तापमान आहे ज्यामध्ये एखादा पदार्थ द्रव स्थितीतून घन अवस्थेत बदलतो. पाण्याचा गोठणबिंदू 0 अंश सेंटीग्रेड आहे. तापमान 0 अंश सेंटीग्रेडपर्यंत पोहोचताच पाण्याता बर्फ होतो. अशा प्रकारे पाण्याचा गोठणबिंदू 0 अंश सेंटीग्रेड असतो. त्याचप्रमाणे सर्व पदार्थांचा गोठणबिंदू वेगळा असतो.
उत्कलनांक (Boiling Point)
उत्कलन बिंदू हे तापमान आहे ज्यावर कोणतेही द्रव उकळण्यास सुरवात होते. जर आपण पाण्याचे उदाहरण घेतले तर पाण्याचा उत्कलन बिंदू 100 अंश सेल्सिअस आहे. म्हणजेच 100 डिग्री सेल्सिअस तापमानाला पाणी उकळू लागते.
हेही वाचा : काय आहे हा GI टॅग, ज्याने बनारसी पान, लंगडा आंब्याला जगभरामध्ये दिली नवी ओळख
अतिशीत बिंदूमध्ये उदासीनता (Depression in Freezing Point)
एखाद्या पदार्थात अविघटनशील पदार्थ मिसळला की त्या पदार्थाचा बाष्प दाब कमी होतो. पदार्थाचा गोठणबिंदूही कमी होऊन उत्कलन बिंदू वाढतो.
म्हणून कुल्फीविक्रेता बर्फात मीठ टाकतो
बर्फामध्ये मीठ टाकल्यामुळे बर्फाचा उत्कलनांक वाढतो आणि बर्फ लवकर विरघळत नाही. आता तुम्हाला समजले असेल की कुल्फी विक्रेता बर्फामध्ये मीठ का टाकतो. असे केल्यामुळे त्याचा फायदा दूप्पट होतो. बर्फ जास्त काळ टिकून राहतो म्हणजे लवकर विरघळ नाही आणि कुल्फी देखील दिर्घकाळ थंड राहते. मजेशीर गोष्ट ही आहे की काही कुल्फी विक्रेत्यांना हे माहित नसते की, तो दररोज बर्फाचा उत्कलनांक वाढवत आहे.
