पुणेकरांच्या लाडक्या तळजाई टेकडीची गोष्ट! ‘तळजाई’ हे नावं कसं पडलं?

कधीही पाणी न आटणाऱ्या तळ्यातील देवीआईची गोष्ट

शा. ग महाजन लिखित ‘पुणे शहरातील मंदिरे’ या पुस्तकानुसार पाचगाव पर्वती अभयारण्याजवळ तळजाईचा डोंगर आहे. या परिसरामध्ये रावबहादूर ठुबे यांचे वास्तव्य होते. ते देवीचे निस्सीम भक्त होते. आज ज्या ठिकाणी हे मंदिर आहे, त्या मंदिराच्या मागे एक तळे आहे. असे म्हटले जाते, “हे तळं कधीच आटत नाही.” आजही या तळ्यामध्ये पाणी असल्याचे पाहायला मिळते. ठुबे यांना देवीने दृष्टांत दिला होता, “मी तळजाई टेकडीवरील तळ्यात आहे. मला बाहेर काढ.” त्यानंतर या ठुबे यांना तळ्यामध्ये लक्ष्मी, पद्मावती, तुळजापूरची भवानीमाता” अशा तांदळा स्वरूपातील मूर्ती सापडल्या.

देवीला ‘तळजाई’ हे नाव कसे पडले?

तळ्यात सापडलेल्या देवीच्या मूर्तीला तळजाई देवी हे नाव देण्यात आले होते. त्यानंतर ठुबे यांनी तिन्ही देवींची प्राणप्रतिष्ठा केली. ते हयात असेपर्यंत त्यांनी या देवीची सेवा केली; पण ते गेल्यानंतर हा परिसर ओस पडला. त्यानंतर काही वर्षं हा परिसर निर्मनुष्यच होता. तळजाई टेकडीवर तळजाईमातेचे मंदिर ठुबे यांनी नक्की कधी उभारले याची माहिती सध्या तरी उपलब्ध नाही.

हेही वाचा – ताज हॉटेल जुनं की गेट वे ऑफ इंडिया? या ऐतिहासिक वास्तूंचा रंजक इतिहास जाणून घ्या

हेही वाचा – ‘हुजूरपागा’ शाळा आणि पेशवाईचा काय आहे संबध? जाणून घ्या रंजक इतिहास

कोणी केले मंदिराचे पुनरुज्जीवन?

काही वर्षांनंतर देवीने आणखी एका भाविकाला दृष्टांत दिला आणि ते भक्त होते आप्पा थोरात. त्यानंतर थोरात यांनी देवीची सेवा पुन्हा सुरू केली. त्यानंतर थोरात यांनी मंदिराचा गाभारा बांधला. समोर सभामंडप बांधला. प्रवेशद्वाराशेजारी डाव्या बाजूला छोटे मारुतीचे मंदिर उभारले. त्यानंतर तळ्याकडे जाण्यासाठी पायऱ्यांचा मार्ग तयार केला. त्यानंतर येथे भाविकांचा वावर सुरू झाला. येथे नवरात्रीचा उत्सव मोठ्या प्रमाणात आणि उत्साहात साजरा केला जातो. या ऐतिहासिक मंदिराच्या पुनरुज्जीवनाची कामे गेल्या काही वर्षांत झाली आहेत. मंदिराच्या आजूबाजूच्या परिसराने या मंदिराच्या वैभवात आणखी भर घातली. तुम्ही कधी तळजाई टेकडीला भेट दिली नसेल, तर आता नक्की भेट द्या.