आपल्यापैकी प्रत्येकाच्या दिवसाची सुरुवात आरशात चेहरा पाहून होते. आरशामध्ये पाहिल्याशिवाय घराबाहेर पडण्याचं अनेकजण धाडसही करत नाहीत. पण हा आरसा बनवण्यासाठी महत्वाची असते काच. या काचेचे आपल्या जीवनातील महत्त्व तिच्या वापरावरून कळू शकते. घराच्या खिडकीतील काचेपासून, काचेची भांडी, बस, ट्रेनमधील खिडक्या अशा अनेक ज्ञात अज्ञात ठिकाणी काचेचा वापर केल्याचं आपण पाहिलं आहे. शिवाय ही काच कशापासून बनवली जाते? असा प्रश्न तुमच्याही मनात एकदा तरी आला असेल यात शंका नाही. आज आम्ही तुम्हाला काच बनवण्याची सुरुवात कधी झाली आणि ती कशी बनवली जाते याबाबतची माहिती सांगणार आहोत.
काच कधी अस्तित्वात आली?
काचेची निर्मिती खूप जुनी आहे. पण माणूस काच बनवायला कधी शिकला याचा पुरावा उपलब्ध नाही. इजिप्तमध्ये काचेच्या काही वस्तू सापडल्या होत्या ज्या इसवी सन २५०० वर्षांपूर्वी बनवल्या होत्या. तर बॅबिलोनियामध्ये २६०० वर्षांपूर्वी बनवलेली निळ्या रंगाचा काचेच्या रॉड सापडला आहे. या सर्व गोष्टींवरून हे स्पष्ट होते की लोकांना काच कशी बनवायची हे सुमारे २६०० वर्षांपूर्वी माहिती होते.
कशी बनवली जाते काच?
सिलिका, सोडियम कार्बोनेट आणि कॅल्शियम कार्बोनेट यांचे मिश्रण प्रामुख्याने काच तयार करण्यासाठी वापरले जाते. या पदार्थांचे बारीक मित्रण करुन ते मोठ्या भट्टीत वितळले जातात. जेव्हा या पदार्थांचे मिश्रण वितळतून एक होते, तेव्हा ते एका चादरीच्या स्वरूपात तयार केले जाते. या शीटला काच म्हणतात.
रंगीत चष्मा कसा बनवला जातो?
काच रंगीबेरंगी करण्यासाठी तांबे, लोह, सेलेनियम, क्रोमियम, कोबाल्ट इत्यादी धातूंचे ऑक्साइड वापरले जातात. या पदार्थांचे मिश्रण करून वेगवेगळ्या रंगाच्या काचा तयार केल्या जातात. हिरवा रंग क्रोमियम किंवा तांब्यापासून बनविला जातो आणि लाल रंगाची काच सेलेनियमपासून बनविली जाते.
आरसा कसा बनवतात?
आरसादेखील याच काचेपासून बनवला जातो. काच स्वच्छ करून त्यावर कोटींग केलं जाते. त्यानंतर सर्वात आधी लिक्विफाइड टिन प्लेट केले जाते, ज्यापासून आरशाचा मागील भाग बनवला जातो. काचेवर चांदीचा मुलामा द्रव स्वरूपात दिला जातो. त्यामध्ये काही रसायने देखील असतात, ज्यामुळे साधी काचही आरशात रुपांतरीत होते आणि तुमचा चेहरा आरशात दिसायला लागतो. काचेवर चांदीचा मुलामा द्रव स्वरूपात दिल्यानंतर त्याच्यावर तांब्याचा लेप दिला जातो, ज्यामुळे ती काच खूप काळ टिकते.
