१ एप्रिलपासून नवीन आर्थिक वर्ष सुरू झाले असून करदात्यांना आता मागील वर्षाचे त्यांचे आयकर रिटर्न (ITR) भरावे लागणार आहे. आयकर विभाग लवकरच २०२४-२५ किंवा करनिर्धारण वर्ष २०२५-२६ साठी फाइलिंग फॉर्म अधिसूचित करण्याची शक्यता आहे. अंतिम मुदत जवळ येत असताना करदात्यांनी सुरळीत आणि त्रुटीमुक्त ITR भरण्याची प्रक्रिया करण्यासाठी सर्व आवश्यक कागदपत्रे उपलब्ध करून देणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
पगारदार करदात्यांसाठी सर्वात आवश्यक कागदपत्रांपैकी एक म्हणजे फॉर्म १६. हा फॉर्म कंपनीकडून कर्मचाऱ्यांना मिळतो. या फॉर्ममध्ये कर्मचाऱ्याच्या पगाराशी आणि विशिष्ट आर्थिक वर्षात स्रोतावर कापलेला कर (TDS) संबंधित महत्त्वाची माहिती असते. फॉर्म १६ आणि त्याचे घटक समजून घेणे कंपनी आणि कर्मचारी दोघांसाठीही महत्त्वाचे आहे, कारण यामुळे अचूक ITR दाखल करण्यास मदत होते. फॉर्म १६ हा पुरावा म्हणून काम करतो की नियोक्त्याने कर्मचाऱ्याच्या पगारातून टीडीएस कापला आहे आणि तो आयकर विभागाकडे सादर केला आहे. आयकर रिटर्न भरणाऱ्या व्यक्तींसाठी हा एक महत्त्वाचा दस्तऐवज आहे, कारण तो कर्मचाऱ्याने मिळवलेले एकूण उत्पन्न आणि भरलेले कर यांची माहिती देतो. जर एखाद्या व्यक्तीने वर्षभरात नोकरी बदलली असेल तर प्रत्येक नियोक्त्याकडून फॉर्म १६ गोळा करणे महत्वाचे आहे. हा फॉर्म दोन भागांमध्ये विभागलेला आहे: भाग अ आणि भाग ब.
फॉर्म १६ चा भाग अ
भाग अ मध्ये नियोक्त्याने दर तिमाहीत कापलेल्या आणि जमा केलेल्या करांविषयी आवश्यक माहिती दिली जाते. त्यात कर्मचाऱ्याचे नाव, पत्ता आणि पॅन क्रमांक (PAN), तसेच नियोक्त्याचा कर वजावट आणि संकलन खाते क्रमांक (TAN) आणि पॅन यासारखी वैयक्तिक माहिती समाविष्ट आहे. भाग अ करदात्यांना त्यांच्या वेतनपत्रकात नमूद केलेल्या कर कपातींची उलटतपासणी करण्यासाठी संदर्भ म्हणून देखील काम करते.
फॉर्म १६ चा भाग ब
भाग ब हा भाग अ चा एक परिशिष्ट आहे आणि त्यात कर्मचाऱ्याच्या पगाराची आणि आयकर कायद्याच्या विविध कलमांखाली परवानगी असलेल्या कपातींची तपशीलवार माहिती आहे. त्यात कलम १० अंतर्गत सूट (जसे की घरभाडे भत्ता किंवा इतर भत्ते) आणि कलम ८० क आणि ८० ड अंतर्गत वजावटीची माहिती असते. यामध्ये जीवन विमा प्रीमियम, आरोग्य विमा प्रीमियम आणि सार्वजनिक भविष्य निर्वाह निधी (पीपीएफ) मध्ये योगदान समाविष्ट असतात.
फॉर्म १६ का महत्त्वाचा आहे?
फॉर्म १६ केवळ आयटीआर दाखल करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावत नाही तर कर्जासाठी अर्ज करताना एक महत्त्वाचा दस्तऐवज देखील आहे. अनेक वित्तीय संस्था फॉर्म १६ चा वापर उत्पन्नाचा पुरावा म्हणून करतात, जो अर्जदाराच्या कर्जासाठी पात्रतेचे मूल्यांकन करण्यास मदत करतो. याव्यतिरिक्त, जास्त टीडीएस भरलेल्या पगारदार व्यक्तींसाठी, फॉर्म १६ चा वापर परतावा मिळविण्यासाठी केला जाऊ शकतो. यामुळे अचूक कर भरणे आणि रिटर्न सहजतेने भरणे सुनिश्चित करण्यासाठी ते एक अमूल्य दस्तऐवज बनते.
फॉर्म १६ मध्ये बदल
आयकर विभागाच्या रिटर्न भरण्यासाठीची मार्गदर्शक तत्त्वे लवकरच जाहीर होण्याची अपेक्षा आहे, त्यामुळे शेवटच्या क्षणी होणारा त्रास टाळण्यासाठी करदात्यांना प्रक्रियेबद्दल अपडेट राहण्याचा सल्ला देण्यात येत आहे. दरवर्षी त्यांचे आयकर रिटर्न (ITR) भरणाऱ्या पगारदार कर्मचाऱ्यांना हे माहित असले पाहिजे की कर विभागाने कर कपात आणि सवलतींशी संबंधित फॉर्म १६ च्या स्वरूपात काही बदल केले आहेत. विविध कर, वजावटी आणि पगारावरील सूट याबद्दलची अधिक विस्तृत माहिती या नव्या फॉर्म १६ मध्ये द्यावी लागणार आहे.
फॉर्म १६ मध्ये काय बदल झाले आहेत?
फॉर्म १६ च्या अद्ययावत आवृत्तीमध्ये, करदात्यांना आता पूर्वीपेक्षा अधिक तपशीलवार माहिती द्यावी लागेल. पूर्वी, फॉर्म १६ मध्ये फक्त मूलभूत माहिती होती, परंतु नवीन आवृत्तीमध्ये सर्वसमावेशक तपशील समाविष्ट आहेत. करदात्यांना आता कोणते भत्ते करमुक्त आहेत, किती कपात केली गेली आणि कोणते पगार फायदे कर जाळ्यात येतात हे स्पष्टपणे ओळखता येईल. यामुळे आयटीआर दाखल करताना होणारा गोंधळ कमी होण्यास मदत होईल, ज्यामुळे संपूर्ण प्रक्रिया अधिक स्पष्ट आणि पारदर्शक होईल. नवीन कर भरण्याचा हंगाम सुरू होत असताना, या अपडेट्स समजून घेतल्याने आणि तुमच्याकडे सर्व आवश्यक कागदपत्रे, विशेषतः फॉर्म १६, असल्याची खात्री केल्याने तुमची फाइलिंग प्रक्रिया अधिक सुरळीत आणि अचूक होईल.
