निसर्ग हा अद्भुत आणि रहस्यमयी आहे. निसर्गामध्ये अनेक रहस्य आणि अनेक आश्चर्यकारक गोष्टी दडलेल्या आहेत. अशाच एका निसर्गाच्या आश्चर्याबाबत जाणून घेऊ या. तुम्ही ऐकले असेल की, काही पक्षी स्थलांतर करताना लांब पल्याचे अंतर न थांबता आणि न थांबता पूर्ण करतात पण हे कसे शक्य होते. यामागील सोपे कारण म्हणजे काही पक्षी हवेत उडताना देखील झोपू शकतात. होय तुम्ही योग्य तेच वाचत आहात. तुम्हाला विश्वास बसणार नाही पण हेच सत्य आहे.
उत्क्रांतीने प्राण्यांना आणि त्यांच्या वर्तनाला आकार दिला आहे हे आपल्याला माहित आहे. पक्ष्यांना हवेत उडताना झोपण्याची आणि विश्रांती घेण्याची क्षमता विकसित झाली आहे. हे त्यांच्या वार्षिक स्थलांतर करण्यासाठी त्यांना मदत करते. पक्ष्यांमध्ये लांब उड्डाणांसाठी आश्चर्यकारक अनुकूलन क्षमता असते. लांबच्या उड्डाणादरम्यान पक्ष्यांना विश्रांती घेण्याचे त्यांचे विशेष मार्ग असतात. अशा पक्षांच्या मेंदूचा एक भाग झोप घेऊन विश्रांती घेतो तर तर दुसरा अर्धा भाग सुरक्षित राहण्यासाठी जागा असतो याच स्थितीला Unihemispheric Sleep असे म्हणतात. या पद्धतीचा वापर केल्याने त्यांना ऊर्जा वाचवण्यास आणि त्यांच्या प्रवासादरम्यान सुरक्षित राहण्यास मदत होते. म्हणूनच लांबच्या प्रवास देखील हे पक्षी न थांबता आणि न थकता करू शकतात.
चला तर मग, या अद्वितीय गुण असलेल्या पक्ष्यांवर एक नजर टाकूया (Let us have a look at the birds that have this unique quality)
स्वॅलो(Swallow)
बार्न स्वॅलो हा प्राणी आरामदायी, मानवनिर्मित इमारतींमध्ये घरटे बांधण्यासाठी ओळखला जातो. म्हणूनच, जेव्हा स्वॅलो स्थलांतर करतो तेव्हा तो उड्डाणादरम्यान लहान झोप घेतो, ज्यामुळे त्याला वेळेचे कार्यक्षमतेने व्यवस्थापन करण्यास मदत होते.
सँडपायपर(Sandpiper)
सँडपायपर त्यांच्या स्थलांतरित उड्डाणांमध्ये झोपण्यासाठी ओळखले जातात. छोटी झोपा त्यांना न त थांबता किंवा विश्रांती न घेता मोठ्या पाण्याच्या पृष्ठभागावर आच्छादित करण्यास अनुमती देते.
ग्रेट स्नाइप (Great Snipe)
स्थलांतर करताना ग्रेट स्नाइप देखील उल्लेखनीय अंतर कापतात. त्यांचा वेग आणि गती राखण्यासाठी ते या प्रवासा दरम्यान छोटी झोप घेतात.
फ्रिगेटबर्ड (Frigatebird)
हा अनोखा दिसणारा पक्षी समुद्री पक्ष्याची एक प्रजाती आहे जो उडताना झोपू शकतो. यामुळे त्यांना त्यांचा वेग राखता येतो आणि वेळेचे कार्यक्षमतेने व्यवस्थापन करता येते.
बार-टेलेड गॉडविट (Bar-tailed godwit)
७००० मैलांचा प्रवास करणारा हा अनोखा पक्षी त्याच्या स्थलांतरादरम्यान अनेक देशांमध्ये प्रवास करतो. या तीव्र प्रवासादरम्यान स्वतःला टिकवून ठेवण्यासाठी त्याला लहान झोपा लागतात.
आर्क्टिक टर्न (Arctic Tern)
युरोप, आशिया आणि उत्तर अमेरिकेतील आर्क्टिक आणि उप-आर्क्टिक प्रदेशात आढळणारा, आर्क्टिक टर्न अंटार्क्टिकामध्ये स्थलांतरित होण्यासाठी प्रसिद्ध आहे. हवेत झोपल्याने हे पक्षी त्यांचा प्रवास कार्यक्षमतेने पूर्ण करू शकतात.
अल्बट्रॉस (Albatross)
अल्बट्रॉस शेवटी महिने हवेत राहतो. तो एका अद्वितीयUnihemispheric Sleep पद्धतीचा वापर करतो. यामुळे त्यांना त्यांच्या मेंदूच्या एका भागातून सतर्क राहता येते तर दुसरा भागातून विश्रांती घेतो आणि झोपतो.
