What Is Credit Score : छोट्या पडद्यावरील ‘शार्क टँक इंडिया’ या रिॲलिटी शोच्या प्रत्येक सीजनला लोक चांगलीच पसंती दर्शवतात. नवीन बिझनेसच्या संकल्पनेत पैसे गुंतवण्याच्या या नव्या स्पर्धेला प्रेक्षकांनी डोक्यावर घेतलेय. तर तुम्ही या शोमध्ये ‘क्रेडिट स्कोर’ (Credit Score) हा शब्द वारंवार ऐकला असेल. पण, क्रेडिट स्कोर म्हणजे काय आणि भारताच्या वाढत्या आर्थिक व्यवस्थेत, क्रेडिट स्कोर हे एक महत्त्वाचे साधन का ठरते आहे, त्याचे फायदे काय याबद्दल जाणून घेऊ…
तुमचा क्रेडिट स्कोअर जर चांगला असेल, तर तुम्हाला त्याचा बराच फायदा होतो. क्रेडिट स्कोअर हे व्याजदर, मालमत्ता भाड्याच्या किमती, संभाव्य नोकरी उपलब्धता यांसह कर्जावरील मंजुरी दर निर्धारित करतात. तर पुढील काही मुद्दे लक्षात ठेवल्यास तुम्हाला चांगला (हाय) क्रेडिट स्कोअर राखण्यास मदत होईल.
क्रेडिट स्कोअर (Credit Score) म्हणजे काय?
तुमचा क्रेडिट स्कोअर हा तुमच्या आर्थिक व्यवहारांवर अवलंबून असतो. म्हणजे तुम्ही जर एखाद्या बँकेकडून कर्ज घेतले आहे आणि तुम्ही त्याची वेळेत परतफेड केली, तर तुमचा क्रेडिट स्कोअर वाढतो. क्रेडिट स्कोअरच्या आधारावर तुम्हाला पुन्हा दुसरे आणि तेही स्वस्त व्याजदराने कर्ज मिळू शकते. पेमेंट हिस्ट्री, एक्झिस्टिंग (विद्यमान) कर्ज, क्रेडिट हिस्ट्रीचा कालावधी, वापरलेले क्रेडिट प्रकार आणि सध्याचे क्रेडिट ॲप्लिकेशन यांचे संयोजन हा स्कोअर निर्धारित करतो. उच्च क्रेडिट स्कोअर असलेल्या लोकांना क्रेडिट कार्ड आणि चांगल्या परिस्थितीसह कर्ज मिळविणे सोपे जाते. कारण- ते स्थिर आर्थिक वर्तन दर्शवतात.
क्रेडिट स्कोअर राखणे का महत्त्वाचे?
१. सावकार चांगल्या क्रेडिट स्कोअरला सकारात्मक मानांकन देतात. कारण- ते कमीत कमी जोखीम असलेल्या विश्वासू कर्जदारांचे प्रतिनिधित्व करतात.
२. जेव्हा तुमच्याकडे चांगला क्रेडिट स्कोअर असतो तेव्हा कर्ज आणि क्रेडिट कार्ड लवकर मंजूर होते.
३. तुमचा क्रेडिट स्कोअर जर चांगला असेल, तर तुम्हाला बँकेकडून कमी व्याजदरात कर्ज मिळवता येते.
४. क्रेडिट स्कोअरसह अनुकूल कर्ज परिस्थिती सुरक्षित करण्याच्या तुमच्या शक्यता सुधारतात.
५. सतत वाढत जाणारा क्रेडिट स्कोअर व्यक्तीसाठी अतिरिक्त आर्थिक लाभ निर्माण करतो.
क्रेडिट स्कोअर रेंज आणि मिनिंग (Credit score range and meaning)
उत्कृष्ट क्रेडिट स्कोअर – तुमचा क्रेडिट स्कोअर उत्कृष्ट असेल, तर तुम्ही बँकेच्या दृष्टीने एक चांगले ग्राहक असता. त्यामुळे सावकार या कर्जदारांना त्वरित मंजुरी सेवा देतात आणि त्यांना सर्वांत फायदेशीर अटी प्रदान करतात.
चांगला क्रेडिट स्कोअर – योग्य क्रेडिट हाताळणी हाय क्रेडिट स्कोअरच्या रूपात सकारात्मक परिणाम दर्शवते. या क्रेडिट रेटिंग विभागातील प्रत्येकाला पॉझिटिव्ह लोन डिसिजन (सकारात्मक कर्ज निर्णय) मिळतात. कारण- या व्यवहारात जोखीम असली तरीही ते चांगल्या क्रेडिट स्कोअरमुळे विश्वासू कर्जदार असतात.
वाजवी क्रेडिट स्कोअर – कर्जासाठी अर्ज करणाऱ्या अशा इच्छुक कर्जदारांना कर्जाच्या उत्कृष्ट अटी किंवा सर्वांत कमी व्याजदर मिळण्यात अडचण येऊ शकते.
खराब क्रेडिट स्कोअर – आर्थिक परिस्थिती आणि उशिरा पेमेंट किंवा मोठ्या कर्ज घेतलेल्या असलेल्या व्यक्तींना कमी क्रेडिट स्कोअर मिळतो. कर्जदारांच्या दृष्टिकोनातून मोठी जोखीम असलेल्या कर्जदारांना कर्ज मिळविण्यात अडचणी निर्माण होतात किंवा त्यांना जास्त व्याजदर सहन करणे भाग पडते.
चांगला क्रेडिट स्कोअरचे फायदे
कर्ज घेणे : कर्जदार कर्ज मिळविण्यासाठी आणि प्राप्त करण्यासाठी औपचारिक वित्तीय संस्थेला विनंती करतो.
वेळेवर पेमेंट करणे : कर्जदारांच्या वेळेवर ईएमआय पेमेंट करण्याच्या अथक सरावातून उत्कृष्ट क्रेडिट स्कोअर विकसित होतो.
सावकार अहवाल : क्रेडिट ब्युरो कर्जदाराच्या पेमेंट ॲक्टिव्हिटीबद्दल वित्तीय संस्था अहवाल प्राप्त करतात.
क्रेडिट स्कोअरमध्ये सुधारणा : जेव्हा एखादी व्यक्ती त्यांची बिले सातत्याने वेळेवर भरते तेव्हा क्रेडिट स्कोअर सुधारतो.
क्रेडिट रिपोर्ट : क्रेडिट एजन्सींना त्यांचे क्रेडिट स्कोअर अपडेट करताना अहवाल विकसित करण्यासाठी कर्जदारांची माहिती आवश्यक असते.
तर, क्रेडिट व्यवस्थापनाच्या जबाबदाऱ्यांबद्दल जागरूक राहिल्याने उच्च क्रेडिट स्कोअर राखला जातो.