मालमत्ता खरेदी करणे हे आजच्या काळात प्रत्येक व्यक्तीचे स्वप्न आहे. मालमत्ता खूप महाग असते, ज्यामध्ये एखादी व्यक्ती आपल्या संपूर्ण आयुष्याची कमाई ती विकत घेण्यासाठी गुंतवते. अशी मालमत्ता खरेदी करताना त्यासोबत जोडलेली कायदेशीर माहिती नीट तपासली पाहिजे. यासाठी कोणकोणत्या गोष्टी माहीत असायला हव्यात याचे ज्ञान प्रत्येकाला असणे आवश्यक आहे.
कोणत्या गोष्टींची तपासणी करावी –
मालमत्ता दोन प्रकारची असू शकते. पहिली अशी मालमत्ता आहे जिचा लाभ एखाद्या व्यक्तीकडून घेतला जात आहे आणि ती मालमत्ता बऱ्याच काळापासून वापरात आहे. दुसरी मालमत्ता आहे जी बिल्डर किंवा विकासकाने विकसित केली आहे. ही मालमत्ता बिल्डरकडून विकसित केली जाते आणि त्यानंतर ते प्लॉट किंवा फ्लॅटद्वारे लोकांना विकले जातात.
वापरल्या जाणार्‍या मालमत्तेच्या संदर्भात काय तपासावे –
पहिली मालमत्ता ती आहे जिचा अगोदरपासून वापर केला जात आहे आणि त्या आधीपासूनही ती वापरली जात आहे. ती मालमत्ता एखाद्या व्यक्तीकडून खरेदी केल्या जाते, अशा मालमत्तेला लीज्ड अॅसेट म्हणतात. ही मालमत्ता खरेदी करताना अत्यंत काळजी घेतली जाते. अशी मालमत्ता खरेदी करताना पहिली गोष्ट पाहिली पाहिजे की ती मालमत्ता कोण विकत आहे? ती मालमत्ता विकणाऱ्या व्यक्तीला ती मालमत्ता कोणत्या माध्यमातून मिळाली? त्यांनी ही मालमत्ता कशी मिळवली याचा तपास व्हायला हवा. लाईव्ह लॉने या संदर्भात माहिती दिलेली आहे.
कोणत्याही व्यक्तीला मालमत्ता विक्रीद्वारे, देणगीद्वारे, मृत्युपत्राद्वारे किंवा वडिलोपार्जित मालमत्तेद्वारे मिळते. खरेदीदाराने आपली मालमत्ता विकत असलेल्या व्यक्तीला मालमत्ता कशी मिळाली आणि ती विकण्याचा अधिकार आहे की नाही? हे येथे तपासावे.
मालमत्तेचे हस्तांतरण तपासा –
अशी लीज्ड मालमत्ता खरेदी करताना, सर्वप्रथम तिचे हस्तांतरण तपासणे आवश्यक आहे. महापालिका व ग्रामपंचायतींच्या खात्यावर कोणत्या नावाने मालमत्ता नोंदविण्यात आली आहे, हे पाहावे. महापालिकेच्या मालमत्ता कर खात्यात ही मालमत्ता कोणाच्या नावावर नोंदवली गेली आहे आणि त्या मालमत्तांचा मालमत्ता कर, पाणीपट्टी कर कोणाच्या नावावर भरला जात आहे, हे पाहावे.
ग्रामपंचायत आणि नगरपालिकेच्या रजिस्टरमध्येही अशा नोंदी उपलब्ध असतात. कोणत्याही मालमत्तेचे हस्तांतरण यासाठी आवश्यक असते, कारण एक सरकारी नोंद असते. जी व्यक्ती मालमत्तेची मालक असते, बहुतेक प्रकरणांमध्ये हस्तांतरण त्याच व्यक्तीच्या नावावर होते. परंतु बऱ्याच बाबतीत असेही दिसून येते की, मालमत्तेची मालकी एकाची असते आणि हस्तांतरण दुसर्‍या एखाद्या व्यक्तीच्या नावावर होते. जेथे असे प्रकरण आढळेल तेथे ती मालमत्ता खरेदी करू नये.
मालमत्तेच्या मालकीच्या सर्व कागदपत्रांची साखळी पाहिली पाहिजे. ही मालमत्ता कोणाकडून कोणत्या मार्गाने आली आणि त्यासंबंधीची कागदपत्रे काय होती, हे पाहावे लागेल. मालमत्तेचा अंतिम मालक जो कोणी असेल, त्या व्यक्तीकडे सर्व व्यक्तींना मिळालेल्या मालकीच्या कागदपत्रांच्या मूळ प्रती असतात. या प्रती अंतिम मालकाने ठेवलेल्या असतात.
मालमत्तेवरील कर्जाची चौकशी –
कोणतीही लीज्ड मालमत्ता खरेदी करताना, त्यावरील कर्जाची तपासणी करणे आवश्यक आहे. ही मालमत्ता कोणत्याही बँकेच्या किंवा भांडवलदाराच्या मालकीची नाही हे स्पष्ट माहितीच्या माध्यमातून तपासले पाहिजे. ती मालमत्ता कोणत्याही बँकेकडे गहाण ठेवून पैसे तर घेतलेले नाहीत ना हे पाहिले पाहिजे. कधी कधी असे देखील घडते की मालमत्तेची मूळ कागदपत्रे बँकेकडे गहाण ठेवून बँकेकडून कर्ज घेतले जाते. जो पर्यंत अशाप्रकारच्या एखाद्या मालमत्तेवरील संपूर्ण कर्ज फेडले जात नाही तोपर्यंत ती मालमत्ता विकता येत नाही आणि तोपर्यंत ती मालमत्ता खरेदी देखील करता येत नाही.
बिल्डरकडून मालमत्ता खरेदी करताना काय तपासावे.
आजकाल घर बांधणे खूप कठीण आहे. लोकांकडे वेळ नाही, ते व्यवसायात, नोकऱ्यांमध्ये गुंतलेले आहेत, अशा परिस्थितीत स्वतःहून घर बांधणे खूप कठीण आणि कष्टदायक आहे. सध्या बाजारात बिल्डरांनी बांधलेली घरे विकण्याचा ट्रेंड सुरू आहे. अशा वेळी बिल्डरकडून एखाद्या व्यक्तीकडून घर विकत घेतले जाते किंवा बिल्डरने तयार केलेल्या कॉलनीत प्लॉट खरेदी केला जातो. या प्रकारच्या व्यवहारांसाठी रेरा कायदा भारतात लागू करण्यात आला आहे. हा रेरा कायदा बांधकाम व्यावसायिकांवर नियंत्रण ठेवतो आणि जनतेशी होणारी फसवणूक टाळतो.
