Why do we dream : झोपल्यानंतर स्वप्न येणं किंवा दिसणं हे सामान्य आहे. ते प्रत्येकासोबत घडत असतं. काही लोक झोपेतून उठल्यावर आपले स्वप्न विसरतात; तर काही जणांना आपल्या स्वप्नांचा अर्थ लागत नाही आणि त्याच्या शोधात ते असतात. कधी कधी आपण अशा स्वप्नांबद्दल दिवसभर विचार करीत बसतो. तर काही स्वप्नं पुन्हा दिसूच नयेत, असं अनेकांना वाटतं. दरम्यान, तुम्हालाही हा प्रश्न कधीतरी पडला असेल की, आपल्याला स्वप्नं का पडतात.. तर आपण स्वप्न का पाहतो याचं कोणतंही एकच उत्तर नाहीये.
तुमच्या स्वप्नांवर बहुतेकदा तुमचे अनुभव, भावना व विचार यांचा प्रभाव असतो. तज्ज्ञांच्या मते- माणसाच्या मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यासाठी स्वप्न महत्त्वाचं; तर मनोवैज्ञानिक दृष्टिकोनातून, स्वप्नं आपल्या मनाची उत्पत्ती आणि कार्यक्षमता प्रतिबिंबित करतात. आपण जे काही विचार करतो किंवा जे काही आपल्या दिवसभराचा भाग आहे, त्यावरून आपली स्वप्नं प्रभावित होतात आणि त्याच्याशी संबंधित गोष्टी स्वप्नात दिसतात.
आठवणींचे एकत्रीकरण : एक सिद्धांत सूचित करतो की, स्वप्नं आठवणी एकत्रित करण्यात आणि दिवसभरातील भावनांवर प्रक्रिया करण्याची भूमिका बजावतात. स्वप्नं आपल्याला आपल्या अनुभवांमधून आवश्यक माहिती संग्रहित करण्यात आणि उर्वरित बाबी टाकून देण्यास मदत करू शकतात.
समस्या सोडवणे : काही तज्ज्ञ असे सुचवतात की, स्वप्न एक मानसिक खेळाचं मैदान आहे, जिथे आपण समस्या सोडवू शकतो आणि सर्जनशील कल्पनांचा विचार करू शकतो. स्वप्नानंतर तुम्ही नवीन दृष्टिकोन किंवा एखाद्या समस्येचं निराकरण करून जागे होऊ शकता.
भावनिक नियमन : स्वप्नं ही आपल्या भावनांवर प्रक्रिया करण्याचा आणि व्यवस्थापित करण्याचा एक मार्ग असू शकतो.
स्नायूंचा अर्धांगवायू : विशेष म्हणजे झोपेदरम्यान तुमच्या शरीराला तात्पुरता अर्धांगवायू होतो. त्यामुळे जे स्वप्न पडतंय, त्यानुसार तुम्ही हालचाल करू शकत नाही.
आपल्याला जी स्वप्नं पडतात, ती एका विशेष व्याख्येत पडतात, उदा. खालीलप्रमाणे
पडणे : असुरक्षितता किंवा नियंत्रण गमावण्याचे प्रतीक.
फ्लाईंग : मुक्ती, स्वातंत्र्य किंवा सुटण्याची इच्छा दर्शवते.
पाठलाग करणे : समस्या किंवा भीती टाळणे प्रतिबिंबित करते.
नग्नता : असुरक्षितता किंवा एक्स्पोजरची भीती सूचित करते.
उशीर होणे : चुकणे किंवा अयशस्वी होण्याची चिंता दर्शवते.
हेही वाचा >> पुस्तकांचा आकार आयताकृतीच का असतो? तुम्हाला पडलेल्या प्रश्नाचं उत्तर लगेच जाणून घ्या
ल्युसिड ड्रीमिंग : स्वप्नात असताना आपण स्वप्न पाहत आहोत याची जाणीव कधी झाली आहे का? या घटनेला ल्युसिड ड्रीमिंग म्हणतात. ल्युसिड स्वप्न पाहणारे अनेकदा स्वप्नातील परिस्थिती नियंत्रित करू शकतात आणि हाताळू शकतात.
आपण स्वप्न का पाहतो आणि ते कसं घडतं हा प्रश्न संशोधन आणि वादाचा विषय आहे. स्वप्नांमागील तंत्रिका तंत्र समजून घेण्यात विज्ञानानं लक्षणीय प्रगती केली आहे. स्वप्नं सर्जनशीलता, आत्मनिरीक्षण व आश्चर्याची प्रेरणा देत राहतात, आपल्याला आठवण करून देतात.
तुमच्या स्वप्नांवर बहुतेकदा तुमचे अनुभव, भावना व विचार यांचा प्रभाव असतो. तज्ज्ञांच्या मते- माणसाच्या मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यासाठी स्वप्न महत्त्वाचं; तर मनोवैज्ञानिक दृष्टिकोनातून, स्वप्नं आपल्या मनाची उत्पत्ती आणि कार्यक्षमता प्रतिबिंबित करतात. आपण जे काही विचार करतो किंवा जे काही आपल्या दिवसभराचा भाग आहे, त्यावरून आपली स्वप्नं प्रभावित होतात आणि त्याच्याशी संबंधित गोष्टी स्वप्नात दिसतात.
आठवणींचे एकत्रीकरण : एक सिद्धांत सूचित करतो की, स्वप्नं आठवणी एकत्रित करण्यात आणि दिवसभरातील भावनांवर प्रक्रिया करण्याची भूमिका बजावतात. स्वप्नं आपल्याला आपल्या अनुभवांमधून आवश्यक माहिती संग्रहित करण्यात आणि उर्वरित बाबी टाकून देण्यास मदत करू शकतात.
समस्या सोडवणे : काही तज्ज्ञ असे सुचवतात की, स्वप्न एक मानसिक खेळाचं मैदान आहे, जिथे आपण समस्या सोडवू शकतो आणि सर्जनशील कल्पनांचा विचार करू शकतो. स्वप्नानंतर तुम्ही नवीन दृष्टिकोन किंवा एखाद्या समस्येचं निराकरण करून जागे होऊ शकता.
भावनिक नियमन : स्वप्नं ही आपल्या भावनांवर प्रक्रिया करण्याचा आणि व्यवस्थापित करण्याचा एक मार्ग असू शकतो.
स्नायूंचा अर्धांगवायू : विशेष म्हणजे झोपेदरम्यान तुमच्या शरीराला तात्पुरता अर्धांगवायू होतो. त्यामुळे जे स्वप्न पडतंय, त्यानुसार तुम्ही हालचाल करू शकत नाही.
आपल्याला जी स्वप्नं पडतात, ती एका विशेष व्याख्येत पडतात, उदा. खालीलप्रमाणे
पडणे : असुरक्षितता किंवा नियंत्रण गमावण्याचे प्रतीक.
फ्लाईंग : मुक्ती, स्वातंत्र्य किंवा सुटण्याची इच्छा दर्शवते.
पाठलाग करणे : समस्या किंवा भीती टाळणे प्रतिबिंबित करते.
नग्नता : असुरक्षितता किंवा एक्स्पोजरची भीती सूचित करते.
उशीर होणे : चुकणे किंवा अयशस्वी होण्याची चिंता दर्शवते.
हेही वाचा >> पुस्तकांचा आकार आयताकृतीच का असतो? तुम्हाला पडलेल्या प्रश्नाचं उत्तर लगेच जाणून घ्या
ल्युसिड ड्रीमिंग : स्वप्नात असताना आपण स्वप्न पाहत आहोत याची जाणीव कधी झाली आहे का? या घटनेला ल्युसिड ड्रीमिंग म्हणतात. ल्युसिड स्वप्न पाहणारे अनेकदा स्वप्नातील परिस्थिती नियंत्रित करू शकतात आणि हाताळू शकतात.
आपण स्वप्न का पाहतो आणि ते कसं घडतं हा प्रश्न संशोधन आणि वादाचा विषय आहे. स्वप्नांमागील तंत्रिका तंत्र समजून घेण्यात विज्ञानानं लक्षणीय प्रगती केली आहे. स्वप्नं सर्जनशीलता, आत्मनिरीक्षण व आश्चर्याची प्रेरणा देत राहतात, आपल्याला आठवण करून देतात.
