Donkey Gadhraj gets evicted from Bigg Boss 18: बिगबॉस १८ च्या निमित्ताने नेहमीच चर्चेत असलेले गुणरत्न सदावर्ते पुन्हा एकदा चर्चेचा विषय ठरले होते. सध्या ते एका केसच्या संदर्भात बिगबॉसच्या घरातून बाहेर पडले असले तरी गेल्या आठवड्यात त्यांच्या बरोबरीने त्यांचे गाढवदेखील चर्चेत होते. या गाढवाने बिगबॉसच्या घरात १९ वा सदस्य म्हणून प्रवेश केला होता. परंतु पेटाने सलमान खानला पाठवलेल्या पत्रानंतर मात्र गाढवाला एलिमिनेट करण्यात आले. PETA ने सलमान खानला पाठवलेल्या पत्रात ‘गाढवाला कार्यक्रमात आणल्यामुळे जनतेत असंतोष निर्माण झाल्याचे’ म्हटले आहे. PETA ने म्हटले आहे की, लोकांच्या अनेक तक्रारी येत असून त्यांच्या चिंतेचे कारण योग्य आहे. त्यामुळे ते दुर्लक्षित केले जाऊ नये. प्राण्यांचा मनोरंजनासाठी प्रॉप्स म्हणून वापर करू नये यासाठी पत्रात विनंती केली होती. “बिग बॉस’ हा हलक्या फुलक्या मनोरंजनाचा शो असला तरी, सेटवर प्राण्यांचा वापर ही गंभीर बाब आहे. शो सेटवरील प्रकाश, आवाज आणि गोंधळ हा प्राण्यांना गोंधळात टाकणारा आणि घाबरवणारा वाटू शकतो,” असे पत्रात नमूद केले होते. गाढवाला छोट्या आणि बंदिस्त जागेत, कचऱ्यात उभे ठेवलेले पाहून प्रेक्षकांना दुःख होत आहे, त्यामुळे शोचा सेट प्राण्यांसाठी योग्य ठिकाण नाही, असेही पत्रात म्हटले होते. त्यानंतर गाढवाला घराच्या बाहेर काढण्यात आले. त्याच पार्श्वभूमीवर गाढव पाळण्याबाबत भारतात नेमके नियम काय आहेत हे जाणून घेणं नक्कीच रंजक व माहितीपूर्ण ठरावे. भारतामध्ये गाढव पाळण्यासंदर्भात कोणतेही विशिष्ट कायदे नाहीत, परंतु काही सामान्य कायदे आणि स्थानिक नियम आहेत, ज्यांचे पालन करणे आवश्यक असते. गाढवांसारखे प्राणी पाळण्यासाठी स्थानिक प्रशासनाचे नियम, पशु कल्याण कायदे आणि आरोग्यविषयक मार्गदर्शक तत्त्वे लागू होतात; गाढव पाळताना विचारात घ्यावयाच्या विविध कायदेशीर बाबींचे वर्णन या लेखात केले आहे.
पशू क्रूरता प्रतिबंधक कायदा, १९६०
भारताचा “पशू क्रूरता प्रतिबंधक कायदा, १९६०” हा प्राणीकल्याणासाठी लागू असणारा महत्त्वाचा कायदा आहे. या कायद्यानुसार कोणत्याही प्राण्यावर अत्याचार करणे किंवा त्यांची देखभाल नीट न करणे हा गुन्हा आहे. गाढव पाळताना तुम्ही त्याची योग्य काळजी घेतली पाहिजे, म्हणजेच त्याला पुरेसा आहार, स्वच्छ पाणी आणि आवश्यक ती वैद्यकीय सेवा पुरवणे आवश्यक आहे. तसेच, त्यांना स्वच्छ आणि योग्य वातावरणात ठेवणे आवश्यक आहे. या कायद्यानुसार प्राण्यांना अनावश्यक वेदना होण्यापासून त्यांचे रक्षण करणे आवश्यक आहे. जर गाढवांवर अत्याचार केल्याचे आढळले, तर संबंधित व्यक्तीविरुद्ध कायदेशीर कारवाई होऊ शकते. पशू क्रूरता प्रतिबंधक कायद्याचे उल्लंघन केल्यास दंड किंवा तुरुंगवासाची तरतूद आहे.
स्थानिक महापालिका नियम
गाढव पाळण्यासाठी स्थानिक नियम महत्वाचे असतात. अनेक शहरी आणि ग्रामीण भागात महापालिका किंवा ग्रामपंचायती पशुधन ठेवण्यासंबंधी विशिष्ट नियम लागू करतात. उदाहरणार्थ, काही शहरांमध्ये मोठ्या प्राण्यांना (जसे की गाढव) घरामध्ये पाळण्यास परवानगी नसते, विशेषतः रहिवासी भागात. या प्रकरणात, तुम्ही स्थानिक महापालिकेकडून माहिती घेऊन त्यांचे नियम पाळले पाहिजेत.
झोनिंग कायदे आणि जमीन वापर नियम
गाढव पाळताना झोनिंग आणि जमिनीच्या वापराशी संबंधित कायद्यांचा देखील विचार करावा लागतो. ग्रामीण किंवा शेतीप्रधान भागात अशा प्राण्यांना पाळण्यास जास्त प्रमाणात मोकळीक मिळते, कारण तिथे जमीन आणि संसाधनांची उपलब्धता जास्त असते. मात्र, शहरी किंवा उपनगरी भागात झोनिंग कायद्यांमुळे काही मर्यादा असू शकतात.
झोनिंग कायदे हे विशिष्ट क्षेत्रांमध्ये कोणते प्राणी पाळता येतात आणि कोणत्या जमिनीवर काय प्रकारचे प्रकल्प होऊ शकतात याचा निर्णय करतात. तुम्ही शेतीप्रधान किंवा ग्रामीण भागात राहत असाल, तर गाढव पाळण्यास कोणतेही विशेष अडथळे येणार नाहीत. पण शहरी किंवा घनवस्ती असलेल्या भागात, झोनिंग नियमांनुसार मोठ्या प्राण्यांना पाळण्यास परवानगी नसते.
प्राणी आरोग्य आणि वैद्यकीय देखभाल
गाढवांचे आरोग्य आणि त्यांची वैद्यकीय देखभाल करणे अत्यावश्यक आहे. गाढवांसाठी आवश्यक असलेले लसीकरण आणि वैद्यकीय तपासणी वेळोवेळी करणे आवश्यक आहे. कोणत्याही पशु चिकित्सकांशी संपर्क साधून त्यांचे आरोग्य नियमितपणे तपासणे गरजेचे आहे. तसेच, काही वेळा स्थानिक प्रशासनासंबंधी आरोग्याचे नियम देखील लागू होतात, जे प्राण्यांचे योग्य उपचार आणि देखभाल सुनिश्चित करतात. जर गाढवाच्या आरोग्याशी संबंधित कोणतेही नियम मोडले गेले, तर संबंधित व्यक्तीवर कायदेशीर कारवाई केली जाऊ शकते. म्हणून, गाढवांचे आरोग्य आणि सुरक्षितता कायम राखणे आवश्यक आहे.
नैसर्गिक संसाधनांचे संरक्षण
तुम्ही वन क्षेत्र किंवा संरक्षित परिसराच्या जवळ गाढव पाळण्याचा विचार करत असाल, तर वन्य प्राणी संरक्षण कायद्याचे पालन करणे गरजेचे आहे. वन्य प्राणी संरक्षण कायदा, १९७२ अंतर्गत, प्राण्यांचे संवर्धन आणि त्यांच्या परिसराचे संरक्षण करण्याचे नियम लागू होतात. काही वेळा यामुळे पशुधन पाळण्यासंबंधी काही मर्यादा लागू होतात. विशेषतः संरक्षित क्षेत्रांमध्ये पशुधन पाळताना योग्य परवानगी आणि अटींचे पालन करणे आवश्यक आहे. तसेच, वन विभागाशी संपर्क साधून सर्व नियमांची पूर्तता करणेही आवश्यक असते.
अधिक वाचा: केनिया सरकार करणार १० लाख भारतीय कावळ्यांचा संहार; काय आहे नेमकं प्रकरण?
सार्वजनिक आरोग्य आणि अस्वच्छता
गाढवांसारख्या मोठ्या प्राण्यांना घरात पाळल्यास स्वच्छता आणि सार्वजनिक आरोग्य यांच्याशी संबंधित काही समस्या उद्भवू शकतात. जर गाढवांमुळे आसपासच्या परिसरात अस्वच्छता किंवा आरोग्याशी संबंधित समस्या निर्माण झाल्या, तर स्थानिक महापालिकेच्या कायद्यांतर्गत कारवाई होऊ शकते. गाढव पाळताना त्यांच्या निवाऱ्याचे आणि आसपासच्या परिसरात स्वच्छतेचे पालन करणे गरजेचे आहे. तसेच, गाढवांमुळे इतर लोकांना त्रास होणार नाही याची काळजी घेतली पाहिजे.
परवाने आणि नोंदणी
काही वेळा, स्थानिक प्रशासनाकडून पशुधनासंबंधी परवाने किंवा नोंदणी करावी लागते. उदाहरणार्थ, जर गाढवांचा वापर वाहतुकीसाठी किंवा कोणत्याही व्यावसायिक कारणांसाठी केला जात असेल, तर यासाठी विशेष परवाने आवश्यक असू शकतात. गाढवांना घरात पाळण्यासाठी किंवा व्यवसायासाठी वापरण्यासाठी तुम्हाला स्थानिक नियमांचे पालन करणे आवश्यक आहे. भारतात गाढव पाळण्याबाबत कोणतेही ठराविक कायदे नाहीत, परंतु विविध पशु कल्याण कायदे, स्थानिक प्रशासनाचे नियम, आणि आरोग्याचे नियमन पाळणे अत्यावश्यक आहे. गाढव पाळताना त्यांच्या आरोग्याची काळजी घेणे, त्यांना आवश्यक वैद्यकीय सेवा पुरवणे आणि स्थानिक कायद्यांचे पालन करणे ही प्राण्यांच्या मालकाची जबाबदारी असते.
