Razakars kill Kharge’s family?: उत्तर प्रदेशचे मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांनी महाराष्ट्रातील निवडणूक प्रचार सभांमध्ये तत्कालीन हैदराबाद संस्थानातील रझाकार मिलिशियांचा उल्लेख करून काँग्रेस अध्यक्ष मल्लिकार्जुन खरगे यांना लक्ष्य केले. मंगळवारी आदित्यनाथ यांनी म्हटले की, खरगे यांच्या आईचा आणि बहिणीचा मृत्यू रझाकारांच्या हल्ल्यात झाला, परंतु ते त्या गोष्टीवर मुद्दाम गप्प आहेत कारण त्यांना मुस्लीम मतदार गमावण्याची भीती वाटते.
रझाकार कोण होते?
रझाकार या शब्दाचा अर्थ फारसी आणि उर्दू भाषेत ‘स्वयंसेवक’ किंवा ‘सहाय्यक’ असा होतो. १९७१ च्या बांगलादेश स्वातंत्र्ययुद्धात या शब्दाचा वापर पाकिस्तानी सैन्याला सहकार्य करणाऱ्यांसाठी करण्यात आला. निजामांचे हैदराबाद हे भारतातील ५०० संस्थानांपैकी एक होते. हैदराबादमधील हिंदूबहुल लोकसंख्या भारतात विलीन होण्यास इच्छुक होती, परंतु निजामाने त्यास नकार दिला. निजामची सशस्त्र सेना रझाकार ही मजलिस-ए-इत्तेहादुल मुस्लिमीनचे सशस्त्र अंग होती. त्यांना भारतात विलीन होऊ इच्छिणाऱ्या लोकांवर दडपशाही करण्याचे काम देण्यात आले.
भारतीय लष्कराचे ऑपरेशन पोलो
सुरुवातीला, पंडित जवाहरलाल नेहरू यांच्या नेतृत्वाखालील भारतीय सरकारने हैदराबादच्या अंतर्गत बाबींमध्ये हस्तक्षेप न करण्याचे आश्वासन दिले होते. मात्र, १७ सप्टेंबर १९४८ रोजी सुरु झालेल्या ‘ऑपरेशन पोलो’ नावाच्या भारतीय लष्कराच्या तीन दिवसांच्या मोहिमेनंतर हैदराबाद भारतात विलीन झाले. निजामाकडून झालेल्या पोलीस अत्याचारांच्या अहवालांच्या पार्श्वभूमीवर, पंडित नेहरूंनी या प्रकरणाची चौकशी सुरू केली होती, परंतु या चौकशीचा अहवाल कधीही सार्वजनिक करण्यात आला नाही.
आदित्यनाथ काय म्हणाले?
मल्लिकार्जुन खरगे यांनी केलेल्या विधानावर प्रत्युत्तर देताना योगी आदित्यनाथ म्हणाले, “भगवी वस्त्रे घालणाऱ्यांनी आणि डोकं मुंडण करणाऱ्यांनी राजकारण सोडावे असा अप्रत्यक्ष इशारा त्यांनी दिला होता. काँग्रेस अध्यक्ष माझ्यावर विनाकारण राग काढत आहेत. माझ्यावर राग काढू नका. त्या हैदराबादच्या निजामांवर किंवा त्या निजामांच्या रझाकारांवर राग काढा, ज्यांनी तुमचे गाव जाळले आणि तुमच्या सन्माननीय आई, बहीण, आणि कुटुंबातील इतर सदस्यांचा जीव घेतला.” योगी आदित्यनाथ यांनी असा आरोप केला की, “मल्लिकार्जुन खरगे सत्य सांगू इच्छित नाहीत, कारण निजामावर दोष ठेवल्यास काँग्रेसला मुस्लीम मतदारांचा पाठिंबा गमवावा लागेल. काँग्रेस इतिहासाची विकृती करत आहे. निजामाच्या रझाकारांनी हैदराबाद संस्थानातील हिंदूंवर अमानुष अत्याचार केले. खरगे यांना हे सत्य मान्य नाही आणि ते मतांसाठी त्यांच्या कुटुंबाच्या त्यागाला विसरले आहेत.” आदित्यनाथ यांनी असा दावाही केला की डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी हिंदू आणि अनुसूचित जातींच्या लोकांना निजामच्या राजवटीपासून सुरक्षिततेसाठी महाराष्ट्रात स्थलांतर करण्याचा सल्ला दिला होता.
रझाकारांच्या अत्याचारांचा इतिहास
हैदराबाद संस्थानात रझाकारांनी केलेले अत्याचार हा इतिहासात नोंदलेला एक सत्य भाग आहे. निजाम मीर उस्मान अली खानच्या राज्यकाळात, रझाकार हा एक सशस्त्र गट होता; त्यांचे उद्दिष्ट संस्थानातील हिंदूबहुल लोकसंख्येवर नियंत्रण ठेवणे आणि भारतात होणारे विलिनीकरण टाळणे हा होता. या गटाने अनेक ठिकाणी हिंसाचार घडवून आणला, ज्यामध्ये हिंदूंवरील अत्याचारांचा समावेश होता. त्यामुळेच आदित्यनाथांचा हा दावा इतिहासाच्या दृष्टीने प्रमाणित मानला जातो. डॉ. आंबेडकर यांनी विशेषतः निजामाच्या राजवटीतील अनुसूचित जाती आणि हिंदूंवर होत असलेल्या अत्याचाराच्या पार्श्वभूमीवर काही ठिकाणी लोकांना महाराष्ट्रात स्थलांतर करण्याचा सल्ला दिला होता, अशी ऐतिहासिक नोंद आहे.
खरगे यांच्या कुटुंबीयांचा मृत्यू
निजामच्या राजवटीत अनेकांनी महाराष्ट्रात स्थलांतर केले, विशेषतः मराठवाड्यातील लोकांनी महाराष्ट्रात आश्रय घेतला. खरगे यांचा जन्म बिदरमध्ये (जे आताच्या कर्नाटकमध्ये आहे) एका दलित कुटुंबात झाला होता. हैदराबाद संस्थानातील जनतेच्या उठावाला दडपण्यासाठी रझाकारांनी या भागाला लक्ष्य केले होते. एका मुलाखतीमध्ये खरगे यांनी यापूर्वी सांगितले आहे की, त्यांचे वडील शेतात काम करत होते आणि ते घराबाहेर खेळत असताना रझाकारांनी त्यांच्यावर हल्ला केला आणि त्यांच्या घराला आग लावली, ज्यात त्यांची आई, बहीण आणि इतर कुटुंबीयांचा मृत्यू झाला.
खरगे कुटुंबाची प्रतिक्रिया
कर्नाटकातील मंत्री आणि मल्लिकार्जुन खरगे यांचे पुत्र प्रियंक खरगे यांनी सोशल मीडियावर योगी आदित्यनाथ यांना प्रत्युत्तर दिले. त्यांनी सांगितले की, त्यांचे वडील त्या हल्ल्यातून थोडक्यात बचावले आणि ते नऊ वेळा आमदार, दोन वेळा राज्यसभा आणि लोकसभा खासदार तसेच लोकसभेत विरोधी पक्षनेते म्हणून पुढे आले. प्रियंक यांनी असेही म्हटले की, प्रत्येक समाजात काही चुकीची व्यक्तिमत्त्वे असतात, परंतु त्यामुळे संपूर्ण समाजाला दोष देणे योग्य नाही. त्यांनी उत्तर प्रदेशचे मुख्यमंत्री आदित्यनाथ यांना पंतप्रधान मोदींच्या कामगिरीवर निवडणुका जिंकण्याचा सल्ला दिला. समाजात द्वेष पसरवून राजकीय फायदा घेण्याचा प्रयत्न करू नये, असेही आवाहन त्यांनी केले.
अधिक वाचा: Indian History: भारताने त्याच्या इतिहासात गुंतवणूक करायला हवी!
राजकीय लाभ उठवला नाही!
‘या दु:खद घटनेनंतरही त्यांनी कधीही याचा राजकीय लाभासाठी वापर केला नाही, कधीही स्वतःला पीडित म्हणून दाखवले नाही, आणि द्वेषाने स्वतःची ओळख होऊ दिली नाही. हे कृत्य रझाकारांनी केले होते, संपूर्ण मुस्लीम समाजाने नव्हे. ८२ वर्षांच्या वयातही खरगेजी बुद्ध, बसवण्णा आणि आंबेडकर यांच्या मूल्यांना जपण्यासाठी आणि संविधानाचे संरक्षण करण्यासाठी अहोरात्र लढत आहेत. म्हणून, योगीजी, तुमचा द्वेष इतरत्र घेऊन जा. तुम्ही त्यांच्या तत्त्वांवर किंवा विचारसरणीवर बुलडोझर चालवू शकत नाही,” असे बुधवारी X (पूर्वीच्या ट्विटर) वर एक पोस्ट करत प्रियंक यांनी म्हटले.
इतर नेत्यांनी रझाकारांचा मुद्दा मांडला आहे का?
महाराष्ट्राचे उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनीही त्यांच्या प्रचारात रझाकारांचा मुद्दा मांडला आहे. AIMIM चे प्रमुख असदुद्दीन ओवैसी, ज्यांनी भाजपच्या ‘लव्ह जिहाद’ आणि ‘वोट जिहाद’ सारख्या संज्ञांचा विरोध करताना त्यांच्या पूर्वजांनी ब्रिटिशांविरुद्ध खरा जिहाद केल्याचे सांगितले होते. यावर फडणवीस यांनी प्रत्युत्तर देत म्हटले, “हे रझाकारांचे वंशज आहेत, यांनीच मराठवाड्यातील लोकांवर अत्याचार केले, त्यांच्या जमिनी लुटल्या, महिलांवर बलात्काराचा प्रयत्न केला आणि कित्येक कुटुंबांचे जीवन उद्ध्वस्त केले. ते आम्हाला काय बोलणार?”
रझाकारांचे राजकीय संदर्भ
गेल्या वर्षी तेलंगणा विधानसभेच्या निवडणुकांपूर्वी तेलंगणातील भाजप नेत्याने निर्मिती केलेल्या ‘रझाकार’ नावाच्या चित्रपटामुळे वाद निर्माण झाला. तर त्या संदर्भात AIMIM व भारत राष्ट्र समितीकडून (BRS) तीव्र प्रतिक्रिया व्यक्त करण्यात आल्या. ओवैसी यांनी म्हटले की, ‘रझाकार आता खूप पूर्वीच गेले आहेत, आता गोडसेच्या अनुयायांना दूर करण्याची वेळ आहे.’ BRS चे कार्यकारी अध्यक्ष के टी रामाराव यांनी यावर प्रतिक्रिया देत म्हटले की, “भाजपमधील काही बौद्धिकदृष्ट्या दिवाळखोर लोक तेलंगणामध्ये धार्मिक हिंसा आणि ध्रुवीकरण घडवून आणण्याचा राजकीय प्रचारासाठी सर्वतोपरी प्रयत्न करत आहेत. आम्ही हा मुद्दा सेन्सॉर बोर्ड आणि तेलंगणा पोलिसांपर्यंत घेऊन जाऊ, जेणेकरून तेलंगणाच्या कायदा व सुव्यवस्थेवर परिणाम होणार नाही.”
हैदराबाद संस्थानाचा इतिहास महाराष्ट्रासाठी का महत्त्वाचा आहे?
मराठा आरक्षण आंदोलनाचे केंद्र ठरले मराठवाडा ज्यामध्ये छत्रपती संभाजी नगर (औरंगाबाद), बीड, हिंगोली, जालना, लातूर, नांदेड, उस्मानाबाद आणि परभणी हे जिल्हे आहेत. हे सर्व जिल्हे पूर्वीच्या हैदराबाद संस्थानात येत होते. खरगे यांचे कर्नाटकातील गाव वरवट्टी तसेच कलबुर्गी, यादगीर, रायचूर, कोप्पल आणि बल्लारी हेही भाग हैदराबाद संस्थानाचा भाग होते. हैदराबाद संस्थानाच्या इतिहासात मराठवाड्यातील लोकांचा अनुभव महत्त्वाचा ठरला आहे. कारण निजामाच्या राजवटीत त्यांच्यावर मोठे अत्याचार झाले होते. त्यामुळे या इतिहासाचा महाराष्ट्रातील मराठवाड्यातील राजकीय आणि सामाजिक घडामोडींवर खोल परिणाम झाला आहे.
मराठा कुणबी मान्यतेचा मुद्दा
रझाकार आंदोलनाच्या धार्मिक पैलूव्यतिरिक्त, हा मुद्दा आता मराठा आरक्षणाच्या मागणीमुळेही चर्चेत आहे. निजामांनी एका राजपत्र अधिसूचनेद्वारे मराठ्यांना कुणबी म्हणून मान्यता दिली होती. मराठा आरक्षणाचे कार्यकर्ते मनोज जरांगे-पाटील यांच्या आंदोलनानंतर राज्य सरकारने कुणबी असलेल्या मराठ्यांना ओबीसी श्रेणीअंतर्गत आरक्षणाचा लाभ देण्यास परवानगी दिली आणि गैर-कुणबी मराठ्यांना नोकरी आणि शिक्षणात अतिरिक्त १० टक्के आरक्षण दिले. मराठा समाजातील कुणबी आणि गैर-कुणबी यांच्यातील या आरक्षणाच्या वेगवेगळ्या वाटपामुळे समाजातील काही वर्गांत नाराजीही दिसून येत आहे.
a
© IE Online Media Services (P) Ltd