इस्रायल आणि हिजबुल यांच्यातील संघर्ष पेटला आहे. हसन नसरल्लाह यांना लक्ष्य करून लेबनॉनची राजधानी बेरूतवर इस्रायलने हवाई हल्ला केला होता. या हल्ल्यांमध्ये हसन नसरल्लाहसह त्यांच्या कुटुंबीयांना आणि संघटनेच्या इतरही नेत्यांना लक्ष्य करण्यात आले होते. या भीषण हल्ल्यात हसन नसरल्लाह यांचा मृत्यू झाला असल्याचे वारंवार इस्रायलकडून सांगण्यात येत होते. मात्र, इस्रायली लष्कर आयडीएफने हसन नसरल्लाह यांच्या मृत्युची आता पुष्टी केली आहे. कोण होते हसन नसरल्लाह? आता हिजबूल या दहशतवादी संघटनेचे नेतृत्त्व कोण करणार? जाणून घेऊ.
कोण होते हसन नसरल्लाह?
हसन नसराल्लाह यांचा जन्म १९६० साली लेबनॉनमधील बेरूत येथे एका गरीब शिया कुटुंबात झाला. धर्मातील स्वारस्यामुळे त्यांना इराकमधील नजफ येथील शिया सेमिनरीमध्ये शिकण्यास पाठविण्यात आले. ते सेमिनरीमधील सय्यद मुसा सदर यांसारख्या प्रमुख धर्मगुरूंनी प्रभावित होते. १९७५ मध्ये सुरू झालेल्या लेबनीज गृहयुद्धाचा नसराल्लाह यांच्या जीवनावर परिणाम झाला. ते पूर्वी शिया मिलिशियामध्ये सामील झाले आणि त्यानंतर इस्रायल आणि पाश्चात्त्य प्रभावाला विरोध करण्यासाठी स्थापन करण्यात आलेल्या हिजबुल संघटनेत सामील झाले.
हेही वाचा : आलिया भट्टला असणारा ADHD आजार काय आहे? या आजाराची लक्षणे काय?
१९९२ मध्ये, हिजबुलचे तत्कालीन नेते सय्यद अब्बास मुसावी यांची इस्रायली सैन्याने हत्या केली, त्यानंतर नसराल्लाह यांनी या संघटनेचा पदभार हाती घेतला होता. त्यांच्या मार्गदर्शनाखाली, हिजबुलने आपली लष्करी क्षमता आणि राजकीय प्रभाव वाढवला आणि लेबनॉनमधील हा सर्वात मोठा राजकीय पक्ष ठरला. २०१८ च्या संसदीय निवडणुकीत, हिजबुलला ३,४०,००० हून अधिक मते मिळाली. लेबनॉनच्या स्वातंत्र्यानंतर कोणत्याही पक्षासाठी ही मते सर्वाधिक होती. नसराल्लाहच्या नेतृत्वाखाली हिजबुलची लष्करी ताकद बरीच वाढली आहे. २०२१ च्या भाषणात, नसराल्लाह यांनी दावा केला की, हिजबुलकडे १ लाख लढवय्ये आहेत; ज्यामुळे ते जागतिक स्तरावर सर्वात शक्तिशाली सशस्त्र गटांपैकी एक ठरले.
हिजबुलचे नेतृत्व कोण करणार?
सय्यद हसन नसराल्लाह यांच्या मृत्यूची पुष्टी झाल्यामुळे, लगेच संभाव्य उत्तराधिकार्‍याविषयी चर्चा सुरू झाली आहे. नसराल्लाह यांचा चुलत भाऊ आणि हिजबुलच्या कार्यकारी परिषदेचा प्रमुख हाशेम सफीद्दीन हे नाव सध्या सर्वात जास्त चर्चेत आहे. हिजबुलच्या राजकीय आणि आर्थिक कारवायांमध्ये सफीद्दीनने महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे. मुख्य म्हणजे नसराल्लाह यांचा वारसदार म्हणून त्याच्याकडे फार पूर्वीपासून पाहिले जात आहे. १९६४ मध्ये जन्मलेल्या सफीद्दीनचे हिजबूल आणि इराण या दोन्हींशी घनिष्ठ संबंध आहेत. इराणच्या सत्ताधारी मौलवींशी असलेल्या त्याच्या संबंधांसाठीही तो ओळखला जातो. त्याने कोममध्ये अनेक वर्षे शिक्षण घेतले. त्याचा मुलगा रिदा याचा विवाह इराणच्या कुड्स फोर्सचा माजी कमांडर कासिम सुलेमानी यांची मुलगी झैनाब सुलेमानीशी झाला आहे.
फिलिप स्मिथसारख्या विश्लेषकांनी रॉयटर्सला सांगितले की, सफीद्दीनचे कौटुंबिक संबंध आणि प्रेषित मुहम्मदचे वंशज म्हणून आपल्या धार्मिक स्थितीमुळे ते या नेतृत्वासाठी एक मजबूत दावेदार मानले जातात. हिजबुलमध्ये सफीद्दीनचा सखोल सहभाग असूनही, अलीकडील वर्षांमध्ये त्याची तुलेनेने कमी चर्चा झाली आहे. अमेरिका सरकारने २०१७ पासून सफीद्दीनला दहशतवादी घोषित केले आहे. सौदी अरेबियाच्या राज्यानेही त्याच्यावर निर्बंध लादले आहेत आणि देशातील मालमत्ताही गोठवली आहे. इस्रायलविरुद्ध लष्करी आक्रमकतेचा पुरस्कार करत हिजबुलमध्ये कट्टरपंथी म्हणून त्याच्याकडे पाहिले जाते.
नसराल्लाह यांच्या मृत्यूचा हिजबुलवर कसा परिणाम होईल?
नसराल्लाह यांचा मृत्यू झाल्याने एकूणच प्रदेशावर परिणाम होईल, हे निश्चित. ऑक्टोबर २०२३ पासून, हिजबुलने उत्तर इस्रायलवर रॉकेट हल्ले वाढवले आहेत, हमासने इस्रायलवर मोठ्या प्रमाणावर हल्ला केल्यानंतर शत्रुत्व तीव्र झाले आहे. जून २०२४ मध्ये, हिजबुलने २००६ नंतरच्या सर्वात मोठ्या हल्ल्यांपैकी एक हल्ला केला आणि इस्त्रायलच्या दिशेने २१५ क्षेपणास्त्रे डागली. इस्त्रायलने वरिष्ठ हिजबुल कमांडर तालेब सामी अब्दुल्लाची हत्या केल्यानंतर हा हल्ला करण्यात आला.
हिजबुलने बदला म्हणून हल्ल्यांची वारंवारता वाढविणार असल्याचा इशाराही दिला. नसराल्लाह यांच्या मृत्यूची पुष्टी झाल्यामुळे हे हल्ले हिजबुल वाढवेल अशी शक्यता आहे. अब्दुल्लाच्या अंत्यसंस्कारात बोलताना हाशेम सफीद्दीन यांनी इस्रायलला हिजबुल हल्ले वाढवणार असल्याचा इशारा दिला होता. इस्रायली सैन्याने लेबनॉनमध्ये हवाई हल्ले सुरू ठेवल्याने, परिस्थिती अस्थिर आहे. शनिवारपर्यंत, इस्रायलने बेरूतच्या दक्षिणेकडील उपनगरे आणि बेका व्हॅलीवर हल्ले करून हिजबुलच्या कमांड सेंटरवरही हल्ला केला होता.
