बॉलीवूड अभिनेता सैफ अली खान याच्यावर हल्ला होऊन काही दिवस उलटले आहेत. या प्रकरणात पोलिसांनी एका आरोपीला अटक केली आहे. मात्र, संबंधित आरोपीच्या हाताचे ठसे आणि पोलिसांना घटनास्थळावरून मिळालेले ठसे यात फरक असल्याचे सांगितले जात आहे. १६ जानेवारी रोजी अभिनेता सैफ अली खानच्या वांद्रे येथील निवासस्थानातून पोलिसांनी बोटांचे ठसे घेतले होते. या नव्या वादामुळे आता मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी मुंबई पोलिस आयुक्तांना तपासाबाबत माध्यमांना तपशील देण्यास सांगितले.
गुन्ह्याच्या ठिकाणाहून उचललेले फिंगरप्रिंट्स आरोपी शरीफुल इस्लामच्या बोटांच्या ठश्यांशी जुळतात की नाही, हे मुंबई पोलिसांच्या वरिष्ठ अधिकाऱ्यांनी अद्याप स्पष्ट केलेले नाही. परंतु, ते म्हणाले की आम्हाला मिळालेले सर्वच बोटांचे ठसे आरोपीच्या बोटांच्या ठश्यांशी जुळणे आवश्यक नाही. नेमका हा वाद काय? गुन्हे उघड करण्यात बोटांचे ठसे कशी महत्त्वाची भूमिका बजावतात? त्याविषयी जाणून घेऊ.
हेही वाचा : छत्रपती संभाजी महाराजांच्या आयुष्यावर बेतलेल्या ‘छावा’ चित्रपटातली ती दृश्यं का कापली जाणार?
काय आहे वाद?
अभिनेता सैफ अली खानवर १६ जानेवारी रोजी हल्ला करण्यात आला. त्याच्या घरात चोर चोरी करण्याच्या उद्देशाने शिरला होता. त्याची चाहूल घरात असणाऱ्या गृहसेविकेला लागली, तिने त्याला अडवण्याचा प्रयत्न केला, मात्र काही उपयोग झाला नाही. त्यानंतर ती ओरडली असता सैफ अली खान धावत खोलीबाहेर आला. यावेळी झालेल्या झटापटीत हल्लेखोराने सैफ अली खानवर सहा वार केले. सैफ या हल्ल्यात जखमी झाला, त्यानंतर त्याला रुग्णालयात दाखल करण्यात आले.
सैफ अली खानवर हल्ला करणाऱ्या मोहम्मद शरीफुल इस्लाम शहजाद याला मुंबई पोलिसांनी अटक केली. आरोपी मोहम्मद शरीफुल इस्लाम शहजाद ऊर्फ विजय दास (३०) याचे बांगलादेशचा नागरिक असल्याचे ओळखपत्र व चालक परवाना पोलिसांच्या हाती लागला. सैफवर हल्ला करणारा आरोपी शरीफुल ऊर्फ दास हा बांगलादेशी घुसखोर असून त्याने मे महिन्यात बांगलादेश सीमेवरील डावकी नदी ओलांडून भारतात प्रवेश केल्याची माहिती समोर आली आहे.
काही मीडिया रिपोर्ट्सने असा दावा केल्यावर नव्या वादाला तोंड फुटले आहे. गुन्ह्याच्या ठिकाणाहून घेतलेले १९ बोटांचे ठसे सैफ अली खानवर हल्ला केल्याचा आरोप असलेल्या शरीफुल इस्लामच्या बोटांच्या ठश्यांशी जुळत नाहीत, असा दावा मीडिया रिपोर्ट्सकडून करण्यात आला. पोलिसांनी या वृत्ताला नकार दिला आणि त्यांनी ‘इंडियन एक्स्प्रेस’ला सांगितले की, सर्व १९ बोटांचे ठसे हे आरोपीच्या बोटांच्या ठशाशी जुळतील हे आवश्यक नाही. शरीफुलने हल्ला केला हे सिद्ध करण्यासाठी त्यांच्याकडे पुरेसे पुरावे असल्याचा दावा पोलिसांनी केला आहे. मुंबई पोलिसांनी असेही म्हटले आहे की, त्यांनी शरीफुलच्या बोटांचे ठसे विश्लेषणासाठी सीआयडीकडे पाठवले आहेत आणि त्यांना येणाऱ्या अहवालाची प्रतीक्षा आहे.
गुन्हे उघड करण्यासाठी बोटांचे ठसे कसे वापरले जातात?
कायद्याची अंमलबजावणी करणाऱ्या यंत्रणा गुन्ह्याच्या ठिकाणाहून बोटांचे ठसे घेऊ शकतात. महाराष्ट्रात राज्य गुन्हे अन्वेषण विभागा (सीआयडी)च्या फिंगरप्रिंटतज्ज्ञ किंवा सीआयडीद्वारे प्रशिक्षण घेतलेली लोक हातांचे ठसे घेण्याचे काम करतात. अनेकदा काच, धातू आणि प्लास्टिकच्या पृष्ठभागावरून हातांचे ठसे घेतले जातात. सामान्यतः फिंगरप्रिंटमध्ये बोटाचा वरचा एक तृतीयांश भाग सर्वात महत्त्वाचा भाग मानला जातो. एकदा हे ठसे घेतल्यानंतर ते एकतर आरोपीच्या बोटांच्या ठशांसह किंवा सीआयडी फिंगरप्रिंट तज्ज्ञांद्वारे डिजिटलपणे तपासले जातात.
आधी अटक केलेल्या इतर आरोपींच्या बोटांच्या ठशांचा डेटाबेस वापरूनदेखील तपास केला जातो. आयडेंटिफिकेशन ऑफ प्रिझनर्स ॲक्टनुसार, कायद्याची अंमलबजावणी करणारे अधिकारी एका वर्षापेक्षा जास्त शिक्षा भोगणाऱ्या प्रकरणांमध्ये अटक केलेल्या व्यक्तींचे बोटांचे ठसे संग्रहित करून ठेवू शकतात. त्यानंतर हेन्री वर्गीकरण प्रणाली वापरली जाते. ही प्रणाली म्हणजे बोटांच्या ठश्यांचे वर्गीकरण करण्याची एक पद्धत आहे. या प्रणालीत फिंगरप्रिंट पॉझिटिव्ह मॅच येण्यासाठी १० गुणांची जुळणी असावी लागते, असे यापूर्वी ‘सीआयडी’मधील फिंगरप्रिंट ब्युरोवर देखरेख करणाऱ्या एका अधिकाऱ्याने ‘इंडियन एक्स्प्रेस’ला सांगितले.
हेही वाचा : स्मार्टवॉच का ठरतंय जीवघेणं? नव्या अहवालातून धक्कादायक गोष्टी उघड
गुन्ह्याच्या ठिकाणी आरोपीची उपस्थिती दर्शविण्यासाठी गुन्ह्याच्या ठिकाणी सर्व बोटांचे ठसे जुळले पाहिजेत का?
क्राईम सीनमध्ये आरोपी आणि पीडित यांच्याशिवाय अनेक लोकांच्या बोटांचे ठसे असू शकतात. गुन्ह्याच्या ठिकाणी त्यांची उपस्थिती प्रस्थापित करण्यासाठी पोलिसांना फक्त आरोपींच्या बोटांचे ठसे आवश्यक असतात.
