Marathi language accorded ‘classical language’ status: मराठी भाषेला केवळ १००१ वर्षांचाच इतिहास असल्याचे मानले जात होते. परंतु, नवीन संशोधनातून मराठी भाषेचा इतिहास हा किमान २,००० वर्षे जुना असल्याचे सिद्ध झाले आहे. मराठी भाषेला अभिजात भाषेचा दर्जा मिळावा याकरिता राज्य सरकारकडून नेमण्यात आलेल्या समितीने अभिलेखीय पुराव्यांच्या आधारे मराठी भाषेची प्राचीनता सिद्ध करण्याचा प्रयत्न केला होता. आता याच प्रयत्नांना यश आले आहे. केंद्र सरकारने मराठी भाषेला ‘अभिजात दर्जा’ देण्याचा निर्णय घेतला आहे. मराठीसह पाली, प्राकृत, आसामी व बंगाली भाषेला अभिजात भाषेचा दर्जा दिला आहे. मराठी भाषेची प्राचीनता सिद्ध करण्यासाठी सातवाहनकालीन नाणेघाटातील शिलालेखाचा दाखला देण्यात आला. या शिलालेखात वापरण्यात आलेली भाषा ‘महाराष्ट्री प्राकृत’ असून लेखाची लिपी ब्राह्मी आहे. मूलतः मराठी भाषा ही इंडो-आर्यन परिवारातील भाषा असून, भारतातील अनेक भाषांप्रमाणे तिची उत्पत्ती आद्य प्राकृतमधून झाली आहे. मध्ययुगीन कालखंडात अपभ्रंश भाषेतून जुन्या मराठीने वळण घेतल्याचे बहुतांश अभ्यासक मानतात. परंतु, काही अभ्यासकांच्या मते- तत्पूर्वीच मराठी भाषा अस्तित्वात आली होती. किंबहुना मराठी मध्य भारतीय बोलीपासून विभक्त झाल्यानंतर अपभ्रंश भाषा निर्माण झाल्याचे मानले जाते. म्हणजेच मराठीला आजचे स्वरूप प्राप्त होण्याकरिता अनेक स्थित्यंतरांतून जावे लागले आहे. भाषा कोणतीही असो, ती समजण्याकरता त्या भाषेत लिहिलेले साहित्य नेहमीच उपयोगी ठरते. मराठीतील प्रारंभिक साहित्य हे मध्ययुगीन कालखंडात रचनाबद्ध करण्यात आले. त्यामुळेच मराठी भाषेची प्राचीनता जाणण्यासाठी शिलालेख, ताम्रपट यांसारखे ऐतिहासिक, पुरातत्त्वीय पुरावे मदतनीस ठरतात. आजच्या मराठीचा इतिहास हा किमान २,००० वर्षांहून अधिक जुना असला तरी आजच्या मराठीशी साधर्म्य दर्शविणारे अभिलेख इसवी सनाच्या सातव्या शतकापासून अस्तित्वात असल्याचे पुरावे सापडतात. या यादीत आक्षीचा शिलालेख मराठी भाषेतील ज्ञात असलेला सर्वांत प्राचीन शिलालेख असल्याचे मानले जाते. आजच्या मराठी भाषा दिनाच्या निमित्ताने त्याच शिलालेखाचा घेतलेला हा आढावा.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
