Mughal Architecture Cooling Techniques आपण मुघलकालीन ऐतिहासिक चित्रपटांमध्ये नेहमीच पाहतो, मोठमोठाले किल्ले, त्यातील भव्यदिव्य दरबार… झगमगाट… भरजरी कपडे परिधान करून नृत्य करणाऱ्या नृत्यांगना आणि त्यात मश्गुल असणारे बादशहा व दरबारी मंडळी. हे पाहताना कोणालाही प्रश्न पडू शकतो की…भारत हा उष्णकटिबंधीय देश आहे. सिनेमात किंवा तत्कालीन लघुचित्रांमध्ये इतके भरजरी आणि अंगभर कपडे घालणारे मुघल एसी नसताना दरबारात किंवा त्यांच्या राहत्या जागेत वातावरण थंड कसं ठेवत असतील?.. यावर्षी सर्वात उष्ण दिवस २२ जुलै दिवशी होता. हा पृथ्वीवरील आतापर्यंतचा सर्वाधिक उष्ण दिवस असल्याचे तज्ज्ञांनी सांगितले. सध्याच्या काळात तंत्रज्ञान इतके प्रगत झाले आहे की, आपल्याला उष्णतेची लाट किंवा या वर्षी सर्वात उष्ण दिवस कधी होता हे समजू शकतं आणि त्याच उष्ण वातावरणाचा सामना करण्यासाठी आपण पंखे, कुलर आणि एसी सारख्या उपकरणांचा वापर करतो. आपली परिस्थिती इतकी बिकट आहे की, पाच ते दहा मिनिटांच्या कामासाठी आपण बाहेर गेलो तरी घरात आल्या आल्या आपल्याला एसी लावल्याशिवाय चैन पडत नाही. त्याचाच परिणाम म्हणून खराब झालेले एअर कंडिशनर अनेकांसाठी काळ ठरले आहेत. वातानुकूलित इमारतीत ऊर्जेचा मोठ्या प्रमाणात वापर केला जातो.. त्यामुळे खर्चात वाढ होते ती गोष्ट वेगळी. निसर्गातील वाढलेल्या तापमानासाठी, उष्णतेसाठी आपणच कारणीभूत आहोत. आपण जी निसर्गाला हानी पोहचवलेली आहे, त्याचाच हा परिणाम आहे. त्यामुळे यापुढे कमीतकमी हानी कशी पोहोचेल याची काळजी घेणं गरजेचं आहे. घरातील वातावरण हे पर्यावरणीय कूलिंग तंत्रे वापरूनही थंड ठेवता येऊ शकते. याच प्रकारचे तंत्रज्ञान मुघल वास्तुकलेतही आढळते. ज्याचा वापर आजही समकालीन इमारतींच्या बांधकामात करता येऊ शकतो. त्याचाच घेतलेला हा आढावा!
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा