गाझामध्ये इस्रायलचे हल्ले सुरूच आहेत. नुकत्याच झालेल्या हल्ल्यात २७ पॅलेस्टिनी ठार झाले असून १५० हून अधिक जण जखमी झाल्याची माहिती आहे. मृतांमध्ये सर्वाधिक महिला आणि लहान मुलांचा समावेश आहे. रविवारी (२९ डिसेंबर) एका रुग्णालयात झालेल्या हल्ल्यात सात जणांचा मृत्यू, तर जुळ्या नवजात बालकांचा वेळेवर उपचार न मिळाल्याने मृत्यू झाल्याची माहिती आहे. इस्रायलने गाझावर बॉम्ब फेकल्याने लहान मुलांचा थंडीने मृत्यू होत आहे. अहवालानुसार, गेल्या आठवड्यात सहा बाळांचा हायपोथर्मियामुळे मृत्यू झाला आहे. अल-मवासीमध्ये सहापैकी तीन बाळांचा मृत्यू झाला आहे. घसरत्या तापमानात हजारो पॅलेस्टिनी तंबूत राहत आहेत? नेमकी गाझामधील परिस्थिती काय? नवजात बालकांचा मृत्यू होण्याचे कारण काय? त्याविषयी सविस्तर जाणून घेऊ.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
नेमकं काय घडतंय?
अल जझीरानुसार, एक महिन्याचा अली अल-बत्रान याचे सोमवारी मध्य गाझामधील अल-अक्सा शहीद रुग्णालयात निधन झाले. अलीच्या मृत्यूसाठी वैद्यकीय सूत्रांनी घटत्या तापमानाला जबाबदार धरले. अलीचा जुळा भाऊ जुमा अल-बत्रानचेदेखील देर अल-बालाह येथील कुटुंबाच्या तंबूत निधन झाले. त्यांच्या वडिलांनी सांगितले की, जुमाचे डोके बर्फासारखे थंड असल्याचे आढळून आले होते. दोन्ही बाळांचा जन्म एका महिन्यापूर्वीच झाला होता. गेल्या आठवड्यात निधन झालेल्या सहा बाळांपैकी तीन अल-मवासी येथे राहत होते. हे खान युनूसच्या दक्षिणेकडील शहराजवळ आहे. ‘सीएनएन’नुसार, अल-मवासीला यापूर्वी ‘मानवतावादी क्षेत्र’ म्हणून घोषित केलेले असतानाही इस्रायलकडून या क्षेत्रावर वारंवार हल्ले करण्यात आले आहेत.
इस्रायलच्या बॉम्बस्फोटातून पलायन केलेली हजारो कुटुंबे तिथे कापड आणि नायलॉनच्या तंबूत राहत आहेत. गेल्या आठवड्यात सेला महमूद अल-फसीहचा अल-मवासीमध्ये अत्यंत थंडीमुळे गोठून मृत्यू झाला, असे गाझामधील आरोग्य मंत्रालयाचे महासंचालक डॉ. मुनीर अल-बुर्श यांनी सांगितले. तिची आई नरिमन अल-फसिह यांनी सीएनएनला सांगितले, “मी तिचा थंडीपासून बचाव करत होते, तिला उब देत होते. परंतु, तिला आणखी गरमी मिळावी त्यासाठी माझ्याकडे पुरेसे कपडे नव्हते. तीन आठवड्यांच्या त्यांच्या मुलीचा चेहरा निळा झाला होता. महमूद अल-फसिह यांनी, खान युनिस शहराबाहेरील मुवासी भागातील त्यांच्या तंबूत तिला उबदार ठेवण्यासाठी ब्लँकेटमध्ये गुंडाळले, परंतु ते पुरेसे नव्हते. मंगळवार रात्रीचे तापमान नऊ अंश सेल्सिअसपर्यंत घसरल्याचे, थंड वारे वाहत असल्याचे आणि जमीन थंड असल्याचे त्यांनी सांगितले. सेला रात्रभर तीन वेळा रडत उठली आणि सकाळी त्यांना दिसले की ती प्रतिसाद देत नाही आणि तिचे शरीर ताठ होते.
हायपोथर्मियाचा धोका वाढण्याची करणे
“ती लाकडासारखी होती,” असे अल-अल-फसिह म्हणाल्या. त्यांनी तिला एका फील्ड हॉस्पिटलमध्ये नेले, जेथे डॉक्टरांनी तिला पुन्हा जिवंत करण्याचा प्रयत्न केला, परंतु तिची फुफ्फुसे आधीच खराब झाली होती. सेलाच्या प्रतिमांमध्ये जांभळे ओठ, फिकट गुलाबी त्वचा स्पष्टपणे दिसून येते. खान युनिसमधील नासेर हॉस्पिटलमधील बालरोग आणि प्रसूतीशास्त्राचे प्रमुख डॉ. अहमद अल-फारा यांनी तिच्या मृत्यूसाठी कमी तापमान आणि उबदारपणाचा अभाव याला जबाबदार धरले. सेलाचा मृत्यू हायपोथर्मियामुळे झाल्याचे डॉक्टरांनी सांगितले. रात्री तापमानात घट झाल्यानंतर तिचे हृदय धडधडणे बंद झाल्याचे त्यांनी सांगितले. अल-फारा म्हणाले की, तीन दिवसांच्या आणि एका महिन्याच्या मुलासह चार अर्भकांचा मृत्यू झाला आहे. ते म्हणाले की, रुग्णालयात नवजात शिशुंच्या आयसीयूमध्ये दररोज हायपोथर्मियाच्या किमान पाच प्रकरणांची नोंद करण्यात येत आहे. स्तनपानाची कमतरता आणि शिशु फॉर्म्युलाची मर्यादित उपलब्धता यामुळे मुलांसाठी हायपोथर्मियाचा धोका वाढला आहे.
“या गुन्हेगारी युद्धाचा हा एक विनाशकारी परिणाम आहे,” असे अल-फारा यांनी सीएनएनला सांगितले. अल-मवासीमधील परिस्थिती गंभीर आहे. ‘अल जझीरा’च्या हिंद खुदारीने वृत्त दिले, “तुम्ही सध्या परिस्थितीची कल्पना करू शकत नाही. अतिशय थंड वातावरणामुळे सर्व गोठत आहेत आणि थरथरत आहेत. विशेषत: समुद्रकिनाऱ्याच्या अगदी जवळ असलेल्या अल-मवासीमध्ये असलेल्यांना थंडीचा त्रास होत आहे.” डॉ. अहमद अल-फारा पुढे म्हणाले, “पॅलेस्टिनी १४ महिन्यांहून अधिक काळ विस्थापित आहेत. ते अजूनही त्या एकाच तंबूत राहात आहेत. तेथे तंबूचे टार्प्स नाहीत. तंबू आणि हिवाळ्यातील कपडे, ब्लँकेट्स झाकण्यासाठी कोणतेही नायलॉन किंवा कोणतीही उपकरणे किंवा साधने घेणेदेखील खूप महाग आहे.” महमूद यांनी एनबीसीला सांगितले की, त्याचे कुटुंब एक अवघड जीवन जगत आहेत. “आम्ही वाळूवर झोपतो आणि तंबू थंडीपासून संरक्षण करत नाही. मला काय बोलावे ते कळत नाही. हे एक अतिशय दुःखद जीवन आहे. थंडी आणि युद्धाच्या परिणामांमुळे मुले सतत आजारी असतात,” असेही ते म्हणाले.
गाझाच्या आरोग्य मंत्रालयाच्या म्हणण्यानुसार, इस्रायलच्या बॉम्बफेक आणि गाझावरील जमिनीवरील आक्रमणामुळे ४५,००० हून अधिक पॅलेस्टिनी ठार झाले आहेत, त्यापैकी निम्म्याहून अधिक स्त्रिया आणि मुले आहेत. आक्षेपार्हतेमुळे व्यापक विनाश झाला आहे आणि गाझाच्या २.३ दशलक्ष लोकांपैकी ९० टक्के लोक अनेक वेळा विस्थापित झाले आहेत. थंडी सुरू होताच शेकडो हजारो लोक किनाऱ्यावरील तंबूच्या छावण्यांमध्ये आहेत. मदत करणारे गट अन्न पुरवठा करण्यासाठी संघर्ष करत आहेत आणि त्यांनी सांगितले आहे की ब्लँकेट, उबदार कपडे यांचा तुटवडा आहे. युद्धाचा परिणाम विशेषतः मुलांवर होत आहेत. युनायटेड नेशन्सनुसार, युद्ध सुरू झाल्यापासून १४,५०० हून अधिक मुले मारली गेली आहेत. पॅलेस्टिनी निर्वासितांसाठी यूएन एजन्सीचे प्रमुख फिलिप लाझारिनी यांनी सांगितले की, गाझामध्ये दर तासाला एका मुलाचा मृत्यू होतो. इस्रायलने आपण हवे तितके प्रयत्न करत असल्याचे सांगितले आहे. इस्रायलने प्रदेशात परवानगी दिलेल्या मदतीची रक्कम वाढवली आहे, या महिन्यात आतापर्यंत सरासरी १३० ट्रक प्रतिदिन पोहोचले आहेत. ऑक्टोबर आणि नोव्हेंबरमध्ये दररोज सुमारे ७० ट्रक पाठवविले.
हेही वाचा : छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या लडाखमधल्या पुतळ्यावरून वाद; नेमकं प्रकरण काय?
तज्ज्ञ काय म्हणतात?
तज्ज्ञांनी इस्रायलच्या कृतीचा निषेध केला आहे. “१४ महिन्यांहून अधिक काळ मुले अत्यंत धोकादायक परिस्थितीत आहेत. गाझामध्ये एक दशलक्षाहून अधिक मुले भीतीच्या छायेत आणि अत्यंत दुःखात जगत आहेत,” असे युनिसेफ संपर्क विशेषज्ञ रोसालिया बोलेन यांनी सांगितले. “गाझामधील मुलांवरील युद्धाचा परिणाम आमच्या सामूहिक जबाबदारीची आठवण करून देणारा आहे. मुलांची एक पिढी त्यांच्या हक्कांचे क्रूर उल्लंघन आणि त्यांच्या भविष्याचा नाश सहन करत आहे,” असे ते म्हणाले. “फ्रॉस्टबाइट आणि हायपोथर्मियासारख्या थंडीच्या कारणांमुळे लहान मुलांसाठी तंबू आणि इतर तात्पुरते आश्रयस्थानांमध्ये गंभीर धोका निर्माण होतो, कारण हे तंबू प्रत्येक हवामानासाठी सुसज्ज नसतात,” असे एडवर्ड बेगबेडर यांनी सांगितले. मध्य पूर्वेसाठी युनिसेफचे प्रादेशिक संचालक यांनी गेल्या आठवड्यात ‘एनबीसी’ला सांगितले, “येत्या दिवसांत तापमानात आणखी घट होण्याची शक्यता असल्याने ते सहन करत असलेल्या अमानवी परिस्थितीमुळे आणखी काही मुलांचा मृत्यू होण्याची शक्यता आहे.
नेमकं काय घडतंय?
अल जझीरानुसार, एक महिन्याचा अली अल-बत्रान याचे सोमवारी मध्य गाझामधील अल-अक्सा शहीद रुग्णालयात निधन झाले. अलीच्या मृत्यूसाठी वैद्यकीय सूत्रांनी घटत्या तापमानाला जबाबदार धरले. अलीचा जुळा भाऊ जुमा अल-बत्रानचेदेखील देर अल-बालाह येथील कुटुंबाच्या तंबूत निधन झाले. त्यांच्या वडिलांनी सांगितले की, जुमाचे डोके बर्फासारखे थंड असल्याचे आढळून आले होते. दोन्ही बाळांचा जन्म एका महिन्यापूर्वीच झाला होता. गेल्या आठवड्यात निधन झालेल्या सहा बाळांपैकी तीन अल-मवासी येथे राहत होते. हे खान युनूसच्या दक्षिणेकडील शहराजवळ आहे. ‘सीएनएन’नुसार, अल-मवासीला यापूर्वी ‘मानवतावादी क्षेत्र’ म्हणून घोषित केलेले असतानाही इस्रायलकडून या क्षेत्रावर वारंवार हल्ले करण्यात आले आहेत.
इस्रायलच्या बॉम्बस्फोटातून पलायन केलेली हजारो कुटुंबे तिथे कापड आणि नायलॉनच्या तंबूत राहत आहेत. गेल्या आठवड्यात सेला महमूद अल-फसीहचा अल-मवासीमध्ये अत्यंत थंडीमुळे गोठून मृत्यू झाला, असे गाझामधील आरोग्य मंत्रालयाचे महासंचालक डॉ. मुनीर अल-बुर्श यांनी सांगितले. तिची आई नरिमन अल-फसिह यांनी सीएनएनला सांगितले, “मी तिचा थंडीपासून बचाव करत होते, तिला उब देत होते. परंतु, तिला आणखी गरमी मिळावी त्यासाठी माझ्याकडे पुरेसे कपडे नव्हते. तीन आठवड्यांच्या त्यांच्या मुलीचा चेहरा निळा झाला होता. महमूद अल-फसिह यांनी, खान युनिस शहराबाहेरील मुवासी भागातील त्यांच्या तंबूत तिला उबदार ठेवण्यासाठी ब्लँकेटमध्ये गुंडाळले, परंतु ते पुरेसे नव्हते. मंगळवार रात्रीचे तापमान नऊ अंश सेल्सिअसपर्यंत घसरल्याचे, थंड वारे वाहत असल्याचे आणि जमीन थंड असल्याचे त्यांनी सांगितले. सेला रात्रभर तीन वेळा रडत उठली आणि सकाळी त्यांना दिसले की ती प्रतिसाद देत नाही आणि तिचे शरीर ताठ होते.
हायपोथर्मियाचा धोका वाढण्याची करणे
“ती लाकडासारखी होती,” असे अल-अल-फसिह म्हणाल्या. त्यांनी तिला एका फील्ड हॉस्पिटलमध्ये नेले, जेथे डॉक्टरांनी तिला पुन्हा जिवंत करण्याचा प्रयत्न केला, परंतु तिची फुफ्फुसे आधीच खराब झाली होती. सेलाच्या प्रतिमांमध्ये जांभळे ओठ, फिकट गुलाबी त्वचा स्पष्टपणे दिसून येते. खान युनिसमधील नासेर हॉस्पिटलमधील बालरोग आणि प्रसूतीशास्त्राचे प्रमुख डॉ. अहमद अल-फारा यांनी तिच्या मृत्यूसाठी कमी तापमान आणि उबदारपणाचा अभाव याला जबाबदार धरले. सेलाचा मृत्यू हायपोथर्मियामुळे झाल्याचे डॉक्टरांनी सांगितले. रात्री तापमानात घट झाल्यानंतर तिचे हृदय धडधडणे बंद झाल्याचे त्यांनी सांगितले. अल-फारा म्हणाले की, तीन दिवसांच्या आणि एका महिन्याच्या मुलासह चार अर्भकांचा मृत्यू झाला आहे. ते म्हणाले की, रुग्णालयात नवजात शिशुंच्या आयसीयूमध्ये दररोज हायपोथर्मियाच्या किमान पाच प्रकरणांची नोंद करण्यात येत आहे. स्तनपानाची कमतरता आणि शिशु फॉर्म्युलाची मर्यादित उपलब्धता यामुळे मुलांसाठी हायपोथर्मियाचा धोका वाढला आहे.
“या गुन्हेगारी युद्धाचा हा एक विनाशकारी परिणाम आहे,” असे अल-फारा यांनी सीएनएनला सांगितले. अल-मवासीमधील परिस्थिती गंभीर आहे. ‘अल जझीरा’च्या हिंद खुदारीने वृत्त दिले, “तुम्ही सध्या परिस्थितीची कल्पना करू शकत नाही. अतिशय थंड वातावरणामुळे सर्व गोठत आहेत आणि थरथरत आहेत. विशेषत: समुद्रकिनाऱ्याच्या अगदी जवळ असलेल्या अल-मवासीमध्ये असलेल्यांना थंडीचा त्रास होत आहे.” डॉ. अहमद अल-फारा पुढे म्हणाले, “पॅलेस्टिनी १४ महिन्यांहून अधिक काळ विस्थापित आहेत. ते अजूनही त्या एकाच तंबूत राहात आहेत. तेथे तंबूचे टार्प्स नाहीत. तंबू आणि हिवाळ्यातील कपडे, ब्लँकेट्स झाकण्यासाठी कोणतेही नायलॉन किंवा कोणतीही उपकरणे किंवा साधने घेणेदेखील खूप महाग आहे.” महमूद यांनी एनबीसीला सांगितले की, त्याचे कुटुंब एक अवघड जीवन जगत आहेत. “आम्ही वाळूवर झोपतो आणि तंबू थंडीपासून संरक्षण करत नाही. मला काय बोलावे ते कळत नाही. हे एक अतिशय दुःखद जीवन आहे. थंडी आणि युद्धाच्या परिणामांमुळे मुले सतत आजारी असतात,” असेही ते म्हणाले.
गाझाच्या आरोग्य मंत्रालयाच्या म्हणण्यानुसार, इस्रायलच्या बॉम्बफेक आणि गाझावरील जमिनीवरील आक्रमणामुळे ४५,००० हून अधिक पॅलेस्टिनी ठार झाले आहेत, त्यापैकी निम्म्याहून अधिक स्त्रिया आणि मुले आहेत. आक्षेपार्हतेमुळे व्यापक विनाश झाला आहे आणि गाझाच्या २.३ दशलक्ष लोकांपैकी ९० टक्के लोक अनेक वेळा विस्थापित झाले आहेत. थंडी सुरू होताच शेकडो हजारो लोक किनाऱ्यावरील तंबूच्या छावण्यांमध्ये आहेत. मदत करणारे गट अन्न पुरवठा करण्यासाठी संघर्ष करत आहेत आणि त्यांनी सांगितले आहे की ब्लँकेट, उबदार कपडे यांचा तुटवडा आहे. युद्धाचा परिणाम विशेषतः मुलांवर होत आहेत. युनायटेड नेशन्सनुसार, युद्ध सुरू झाल्यापासून १४,५०० हून अधिक मुले मारली गेली आहेत. पॅलेस्टिनी निर्वासितांसाठी यूएन एजन्सीचे प्रमुख फिलिप लाझारिनी यांनी सांगितले की, गाझामध्ये दर तासाला एका मुलाचा मृत्यू होतो. इस्रायलने आपण हवे तितके प्रयत्न करत असल्याचे सांगितले आहे. इस्रायलने प्रदेशात परवानगी दिलेल्या मदतीची रक्कम वाढवली आहे, या महिन्यात आतापर्यंत सरासरी १३० ट्रक प्रतिदिन पोहोचले आहेत. ऑक्टोबर आणि नोव्हेंबरमध्ये दररोज सुमारे ७० ट्रक पाठवविले.
हेही वाचा : छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या लडाखमधल्या पुतळ्यावरून वाद; नेमकं प्रकरण काय?
तज्ज्ञ काय म्हणतात?
तज्ज्ञांनी इस्रायलच्या कृतीचा निषेध केला आहे. “१४ महिन्यांहून अधिक काळ मुले अत्यंत धोकादायक परिस्थितीत आहेत. गाझामध्ये एक दशलक्षाहून अधिक मुले भीतीच्या छायेत आणि अत्यंत दुःखात जगत आहेत,” असे युनिसेफ संपर्क विशेषज्ञ रोसालिया बोलेन यांनी सांगितले. “गाझामधील मुलांवरील युद्धाचा परिणाम आमच्या सामूहिक जबाबदारीची आठवण करून देणारा आहे. मुलांची एक पिढी त्यांच्या हक्कांचे क्रूर उल्लंघन आणि त्यांच्या भविष्याचा नाश सहन करत आहे,” असे ते म्हणाले. “फ्रॉस्टबाइट आणि हायपोथर्मियासारख्या थंडीच्या कारणांमुळे लहान मुलांसाठी तंबू आणि इतर तात्पुरते आश्रयस्थानांमध्ये गंभीर धोका निर्माण होतो, कारण हे तंबू प्रत्येक हवामानासाठी सुसज्ज नसतात,” असे एडवर्ड बेगबेडर यांनी सांगितले. मध्य पूर्वेसाठी युनिसेफचे प्रादेशिक संचालक यांनी गेल्या आठवड्यात ‘एनबीसी’ला सांगितले, “येत्या दिवसांत तापमानात आणखी घट होण्याची शक्यता असल्याने ते सहन करत असलेल्या अमानवी परिस्थितीमुळे आणखी काही मुलांचा मृत्यू होण्याची शक्यता आहे.
