पाकिस्तानमध्ये ८ फेब्रुवारीला मतदान होणार असून, त्यानंतर तिथे सरकार स्थापन केलं जाणार आहे. सुमारे २५० दशलक्ष लोकसंख्येचे दक्षिण आशियाई राष्ट्र असलेले पाकिस्तान पुढील आठवड्यात राष्ट्रीय सरकार आणि पाकिस्तानी संसदेचे कनिष्ठ सभागृह नॅशनल असेंब्लीचे सदस्य निवडण्यासाठी मतदान करतील. पाकिस्तानचे पंतप्रधान म्हणून नवाझ शरीफ यांचे पुनरागमन अपेक्षित असताना त्यांचे प्रमुख प्रतिस्पर्धी इम्रान खान भ्रष्टाचाराच्या आरोपाखाली तुरुंगात आहेत. लष्करी हस्तक्षेपाच्या आरोपांदरम्यान पाकिस्तानात या सार्वत्रिक निवडणुका होत आहेत.
रेडिओ पाकिस्तानच्या मते, १२० दशलक्षाहून अधिक नोंदणीकृत मतदार राष्ट्रीय आणि प्रांतीय असेंब्लीमध्ये सदस्य निवडण्यासाठी त्यांच्या मताधिकाराचा वापर करतील. संसदीय निवडणुकीसाठी एकूण ५१२१ उमेदवार रिंगणात आहेत, ज्यात ४८०७ पुरुष, ३१२ महिला आणि दोन तृतीय पंथीय आहेत. पाकिस्तान निवडणुकीतील प्रमुख राजकीय नेते कोण आहेत? ते जाणून घेऊ यात.
पाकिस्तान निवडणुकीतील प्रमुख राजकीय नेते
नवाझ शरीफ यांना चौथ्यांदा पंतप्रधानपदावर परतण्याची आशा आहे. त्यांनी तीन वेळा पाकिस्तानचे पंतप्रधान म्हणून काम पाहिले असले तरी त्यांनी कधीही त्यांचा पाच वर्षांचा कार्यकाळ पूर्ण केला नाही. २०१७ मध्ये त्यांचा तिसरा कार्यकाळ संपला, जेव्हा पाकिस्तानच्या सर्वोच्च न्यायालयाने त्यांना पनामा पेपर्स घोटाळ्याशी संबंधित भ्रष्टाचाराच्या आरोपावरून आजीवन राजकारण करण्यास बंदी घातली होती. २०१९ मध्ये शरीफ वैद्यकीय उपचारासाठी लंडनला रवाना झाले आणि गेल्या ऑक्टोबरमध्ये पाकिस्तानात परत येण्यापूर्वी तेथे निर्वासित राहिले. इम्रान खान यांना पदावरून हटवल्यानंतर शरीफ यांचा पक्ष पाकिस्तान मुस्लिम लीग-नवाझ (पीएमएल-एन) ने २०२२ मध्ये त्यांचे भाऊ शेहबाज शरीफ यांच्या नेतृत्वाखाली आघाडी सरकार स्थापन केले.
७४ वर्षीय राजकारणी पाकिस्तानचे पुढील पंतप्रधान म्हणून शक्तिशाली सैन्याने पसंत केले आहेत. गेल्या वर्षी ते परत आल्यानंतर शरीफ यांच्यावरील भ्रष्टाचाराचे आरोप न्यायालयाने फेटाळून लावले आणि त्यांच्यावरची आजीवन बंदी उठवली, ज्यामुळे त्यांचा निवडणूक लढवण्याचा मार्ग मोकळा झाला. क्रिकेट विश्वातून आलेले आणि राजकारणी झालेले इम्रान खान निवडणुकीच्या शर्यतीतून बाहेर पडले आहेत. तुरुंगात असूनही पाकिस्तान तेहरीक-ए-इन्साफ (पीटीआय) पक्षाचा नेता अजूनही राष्ट्रीय स्तरावर सर्वात लोकप्रिय राजकारणी आहे, बीबीसीने गॅलप सर्वेक्षणाचा हवाला देत ही माहिती दिली आहे. पीटीआयचे अनेक नेते तुरुंगात आहेत किंवा पक्षांतर झाल्याने देशातील निवडणुकांच्या निष्पक्षतेवर प्रश्नचिन्ह निर्माण झालेत. त्यांच्या पक्षाकडून त्यांचे निवडणूक चिन्ह, क्रिकेट बॅट काढून घेण्यात आले आहे आणि त्यांच्या उमेदवारांना अपक्ष म्हणून उभे राहण्यास भाग पाडले जात आहे.
खान यांच्या कायदेशीर अडचणीही न संपणाऱ्या दिसत आहेत. त्यांच्यावरच्या भ्रष्टाचाराच्या आरोपांमुळे त्यांना अपात्र ठरवण्यात आले आहे. शनिवारी (३ फेब्रुवारी) त्यांच्या चौथ्या दोषीमध्ये माजी पंतप्रधान आणि त्यांची पत्नी बुशरा बीबी यांना न्यायालयाने सात वर्षांच्या तुरुंगवासाची शिक्षा सुनावली. या आठवड्याच्या सुरुवातीला खान आणि बीबी यांना भ्रष्टाचारप्रकरणी १४ वर्षांची शिक्षा सुनावण्यात आली होती. या सर्व अडथळ्यांना न जुमानता खान आणि पीटीआयला देशभरात प्रचंड लोकप्रिय पाठिंबा आहे.
बिलावल भुट्टो झरदारी हे पाकिस्तान पीपल्स पार्टी (PPP) चे अध्यक्ष आहेत. त्यांचे वडील आसिफ अली झरदारी यांच्या नेतृत्वाखालील पक्ष २००८ नंतर प्रथमच सत्तेत परत येण्यासाठी उत्सुक आहे. पीपीपी शेहबाज शरीफ यांच्या नेतृत्वाखालील युती सरकारचा भाग होता, बिलावल हे पाकिस्तानचे सर्वात तरुण परराष्ट्र मंत्री म्हणून काम करीत होते. यावेळी ३५ वर्षीय झरदारी विरोधी पक्षात बसतील, असे विश्लेषकांचे मत आहे. “बिलावल यांना माहीत आहे की, ते पुढचे पंतप्रधान होऊ शकत नाही, म्हणून ते निवडणुकीनंतर विरोधी पक्ष बनण्यासाठी तयार होत आहेत,” अशी माहिती कराची-स्थित निवडणूक विश्लेषक अब्दुल जब्बार नसीर यांनी निक्केई एशियाला दिली आहे.
हेही वाचाः बहुविध दारिद्र्य म्हणजे काय? बहुविध दारिद्र्य निर्देशांक कसा ठरवला जातो?
नवाझ शरीफ यांची मुलगी मरियम नवाज या माजी पंतप्रधानांच्या वारस असल्याचे मानले जाते. निक्केई एशियाच्या रिपोर्टनुसार, नवाज तिच्यासाठी पक्षाची सूत्रे हाती घेण्याचा आणि राजकीय वारसा पुढे चालू ठेवण्याचा मार्ग मोकळा करीत आहेत. पीएमएल-एन आणि त्यांचे मित्रपक्ष सत्तेत आल्यास पुढील सरकारमध्ये त्यांना मोठी भूमिका मिळण्याची अपेक्षा आहे. इम्रान खान यांचे एकेकाळचे जवळचे सहकारी जहांगीर तरीन २०२४ च्या सार्वत्रिक निवडणुका त्यांच्या नव्याने स्थापन झालेल्या इस्तेहकाम-ए-पाकिस्तान पार्टी (IPP) बरोबर लढत आहेत.
हेही वाचाः विश्लेषण: समुद्रमार्गे केली जाणारी चाचेगिरी काय असते? जाणून घ्या सविस्तर
डॉननुसार, इस्लामाबाद येथील नॅशनल युनिव्हर्सिटी ऑफ मॉडर्न लँग्वेजेस (NUML) आंतरराष्ट्रीय संबंधांचे प्राध्यापक ताहिर मलिक यांच्या मते, जहांगीर तरीन अपक्ष म्हणून निवडणूक लढणाऱ्या PTI उमेदवारांना सरकार स्थापन करण्याच्या वेळी आकर्षित करून किंगमेकर ठरू शकतात,” असे निक्केई एशियाने वृत्त दिले आहे.
काय धोक्यात आहे?
पाकिस्तानच्या पुढील पंतप्रधानांना बिघडलेली अर्थव्यवस्था आणि सुरक्षा आव्हानांसह अनेक समस्यांना सामोरे जावे लागेल. आर्थिक संकटाशी झुंजत असलेल्या देशाला आवश्यक असलेली आर्थिक मदत आणि गुंतवणुकीची खात्री नव्या सरकारला करावी लागेल. राजकीय अस्थिरता असलेल्या देशात वाढती महागाई कमी करणे आणि नोकऱ्या निर्माण करणे हे कठीण काम असेल. पाकिस्तानचे कट्टर प्रतिस्पर्धी असलेले भारत, चीन आणि अमेरिका यांचेही या महत्त्वपूर्ण निवडणुकांवर लक्ष असेल.
