भारतात आपण प्राचीन संस्कृती व संलग्न वास्तूंविषयी मोठ्या अभिमानाने व्यक्त होतो. इसवी सनपूर्व काळापासून भारतातील विविध राजघराण्यांनी भारतीय संस्कृती वेगवेगळ्या देशांमध्ये पोहोचवल्याचे ऐतिहासिक तसेच पुरातत्त्वीय पुरावे उपलब्ध आहेत. भारतीय संस्कृतीने त्या देशांनांही समृद्धी बहाल करण्याचे महत्त्वपूर्ण काम केले. श्रीलंका हा देश याच संस्कृतीच्या माध्यमातून भारताशी जोडला गेला. भारत आणि श्रीलंका हे सांस्कृतिक नाळेद्वारे जोडले गेलेले देश आहेत. इसवी सनपूर्व तिसऱ्या शतकात सम्राट अशोकाने भारतीय संस्कृती इतर आशियाई देशात पोहोचवली, सम्राट अशोकाची भूमिका मोलाची ठरली. अशोकाने कलिंगायुद्धानंतर बौद्ध तत्त्वज्ञानाचा स्वीकार केला. याच काळात भारतीय व्यापारीवर्ग हा देखील मोठ्या प्रमाणात या तत्त्वज्ञानाचे अनुसरण करत होता. हे व्यापारी समुद्रमार्गे व्यापाराच्या निमित्ताने इतर देशात स्थायिक झाले होते. याच काळात राजश्रयाच्या छत्रछायेखाली बौद्ध तत्त्वज्ञान भारतातून इतर देशांत पोहोचले.सम्राट अशोकाने आपला मुलगा महेंद्र व मुलगी संघमित्रा यांना बौद्ध तत्त्वज्ञानाच्या प्रसारासाठी श्रीलंकेत पाठविल्याचे संदर्भ उपलब्ध आहेत. एकूणच गेल्या अडीच हजार वर्षांपासून बौद्ध तत्त्वज्ञानाने श्रीलंकेला सांस्कृतिक पार्श्वभूमी प्रदान करण्याचे काम केले. इतकेच नव्हे तर दक्षिण भारतीय अनेक राजवंशानी श्रीलंकेवर राज्य केले होते. या राज्यकाळात दक्षिण भारतीय-द्राविडी स्थापत्यशैलीत मंदिरे घडविली गेली. याच काळात तमीळवंशीय मोठ्या प्रमाणात श्रीलंकेत स्थायिक झाले असावेत, असे अभ्यासक सांगतात. असे असतानाही श्रीलंकेतील तमीळवंशीय जनता आजही आपल्या अधिकारांसाठी झगडताना दिसते. हा झगडा दीर्घकालीन असला तरी गेल्याच महिन्यात प्रकाशित झालेल्या बातम्यांनी केवळ भारतातीलच नाही तर जगातील अनेक इतिहासप्रेमींचे लक्ष वेधून घेतले आहे. श्रीलंकेच्या भूमीवर एक हजार वर्षांपेक्षा अधिक जुना इतिहास असलेल्या हिंदू मंदिरांचे अस्तित्त्व धोक्यात आल्याचे चित्र आता समोर येत आहे. त्यामुळेच जगभरातील अनेक इतिहासप्रेमी, कला-स्थापत्य अभ्यासक यांच्यात चिंतेचे वातावरण निर्माण झाले आहे. परंतु भारतात मात्र अद्याप याची प्रतिक्रिया फारशी उमटलेली नाही.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
