कडक ऊन आणि प्रचंड घाम अशा परिस्थितीत त्वचेच्या तक्रारी ठरलेल्याच. उन्हामुळे त्वचा काळी पडणे, उकाडय़ाने त्वचेवर फोड किंवा पुरळ उठणे, गोवर व कांजिण्यांचे फोड या नेहमीच्या तक्रारी. यावर काही प्राथमिक घरगुती उपचार करता येतील.
उन्हामुळे त्वचा रापणे/ काळी पडणे
* भिजवलेली मसूर डाळ वाटून त्याची पेस्ट करावी. ही पेस्ट १ चमचा घेऊन त्यात २ चिमूट हळद आणि थोडेसे कच्चे दूध घालून पातळसर मिश्रण तयार करावे. या मिश्रणाचा लेप रोज चेहऱ्यावर लावावा आणि थोडय़ा वेळाने पाण्याने चेहरा धुवावा.
* १ चमचा आंबट दही घ्यावे. संत्र्याची साले वाटून त्याची अर्धा चमचा पेस्ट करून घ्यावी. दही आणि संत्र्याच्या सालांची ही पेस्ट एकत्र करावी. या मिश्रणाने चेहऱ्यावर गोलाकार मालिश करावी. १५-२० मिनिटे चेहरा तसाच राहू द्यावा आणि नंतर साध्या पाण्याने चेहरा धुवावा.
घामोळे
* अंगाला लावण्याची नेहमीची पावडर चार चमचे घ्यावी. त्यात एक चमचा चंदन पावडर, एक चमचा वाळ्याचे चूर्ण आणि अर्धा चमचा कडुनिंबाची पावडर घालावी. हे पावडरींचे मिश्रण घामोळ्यावर लावण्यासाठी वापरावे.
* ताडगोळे मिक्सरवर वाटून घ्यावे. घामोळ्यावर त्याचा पातळ थर मलमाप्रमाणे लावावा. यामुळे घामोळ्याची आग व लाली कमी होते.
* घामोळ्याचा त्रास टाळण्यासाठी उन्हाळ्यात अधूनमधून शहाळ्याचे पाणी पिणे, ताडगोळे खाणे, बडीशेप खाणे याचाही फायदा होतो.
उन्हाळ्यामुळे येणारे फोड
* हळद, चंदन आणि रक्तचंदन समप्रमाणात घेऊन त्याचा नवीन फोडांवर लेप द्यावा.
* पोटातून गुलकंद, आवळापाक, आमसुलाचे सरबत इ. अवश्य घ्यावे.
गोवर, कांजिण्यांचे पुरळ किंवा फोड
* बीट पाण्यात उकळावे. हे पाणी गाळून गार झाल्यावर बाटलीत भरून फ्रीजमध्ये ठेवावे. गोवर व कांजिण्यांच्या पुरळ वा फोडांवर हे पाणी मलमाप्रमाणे ब्रशने १-१ तासाने लावावे. पुरळाच्या जागी होणारी आग व खाज कमी होण्यास यामुळे मदत होईल.
* धने व जिरे दोन्ही १-१ चमचा घ्यावे. त्याचा एक कप पाण्यात काढा तयार करून तो थोडी खडीसाखर घालून प्यावा.
* गोवर- कांजिण्यांवर लवकर आराम पडण्यासाठी आमसुलाचे सरबत तयार करून ते दिवसभर थोडे-थोडे पीत रहावे.
उन्हापासून त्वचेला जपण्यासाठी
* उन्हातून आल्यावर काकडीचा रस चेहरा आणि हातांवर चोळावा.
* काकडी, कलिंगड, लिची, ऊस या गोष्टी उन्हाळ्यात जरूर खाव्यात. आहारात काळे मीठ आणि जिऱ्याचा वापर अवश्य करावा. या पदार्थामुळे शरीरातील उष्णता कमी होण्यास मदत होते तसेच लघवी व शौचाला साफ होते.
* प्रखर उन्हापासून त्वचेचे संरक्षण व्हावे यासाठी या दिवसांत अंग झाकणारे कपडे घालावेत. सनकोट अवश्य वापरावा.
– डॉ. संजीवनी राजवाडे,
