हा ‘मार्ग यशाचा’..

‘पालक-पाल्य संवाद व्हावा’
पालक आणि पाल्यांमध्ये सध्या हरवत चाललेला संवाद पुन्हा प्रस्थापित होणे महत्त्वाचे आहे. पालकांनी आपली मते किंवा अपेक्षा विद्यार्थ्यांवर लादू नयेत. आपल्या पाल्याची क्षमता तपासून आणि ओळखूनच दहावी-बारावीनंतर योग्य त्या विद्याशाखेची निवड करा. भरपूर टक्के मिळाले म्हणून किंवा आपले इतर मित्र, मैत्रिणी विज्ञान शाखेला जातात म्हणून विद्यार्थ्यांनी त्या शाखेचे निवड करू नये. एखाद्या विषयाची नुसती आवड आहे की त्यात करिअर करायचे आहे ते ठरवा. आपल्या स्वत:च्या क्षमतांवर जास्त भर द्या. तज्ज्ञ मार्गदर्शकांकडून आपली कल चाचणी करून घ्या. अकरावीचे वर्ष म्हणजे आराम असे मानू नका. पहिल्या दिवसापासून अभ्यासाकडे लक्ष द्या म्हणजे पुढे बारावीचा अभ्यास सोपा जाईल.

‘अंगभूत कौशल्ये ओळखा’
विद्यार्थ्यांनी स्वत:मधील अंगभूत कौशल्य आणि गुण ओळखावेत. इतरांशी चांगल्या प्रकारे संवाद साधायला शिका. बाहेरच्या जगात वावरताना आपल्याला प्रसंगी स्वभावाला मुरड घालून किंवा इतरांबरोबर जुळवून घेऊन काम करता आले पाहिजे. १५ ते २१ हे वय आपले शिक्षण, व्यक्तिमत्त्व आणि करिअर घडविण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचे असते. तेव्हा अन्य प्रलोभनांकडे न वळता केवळ अभ्यासावरच लक्ष केंद्रित करा. वेळेचे योग्य नियोजन साधा. एखाद्या कार्यशाळेतून व्यक्तिमत्त्व विकास होत नाही तर ती आयुष्यभर चालणारी निरंतर प्रक्रिया आहे. महाविद्यालयात प्रवेश घेतल्यानंतर तेथे होणाऱ्या विविध उपक्रमांमध्ये सहभागी व्हा. अभ्यासाखेरीज अवांतर वाचन करा, संवादकौशल्य वाढवा.

‘रुची पाहून शाखा निवडा’
दहावीपर्यंत जे काही शिकलात त्याचे आवडलेले, मध्यम आवडणारे आणि अजिबात न आवडलेले/न झेपलेले अशा तीन गटात विभागणी करा. न आवडलेले किंवा न झेपलेले विषयांचा अजिबात विचार न करता ते सोडून द्या. ज्या विषयात रुची आहे, ते विषय, विद्याशाखा निवडा. स्वत:तील क्षमता ओळखा. दहावी-बारावीनंतर अनेक पदविका अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत. त्यात चांगले करिअर होऊ शकते. बारावीनंतरही अनेक व्यवसायाभिमुख अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत. वैद्यकीय, अभियांत्रिकी, औषधी निर्माण, शेती, परदेशी भाषा, वकिली, परिचारिका, तंत्रज्ञ, हॉटेल मॅनेजमेंट, उपयोजित कला आणि इतर विविध अभ्यासक्रम आज उपलब्ध असून त्याची माहिती करून घेऊन निवड करा.