एमपीएससी : पूर्वपरीक्षा सरावासाठी प्रश्न

यूपीएससी : पूर्वपरीक्षा सरावासाठी प्रश्न
सामान्य अध्ययन- १
विषय : इतिहास
प्र. १६. ‘फ्रान्स’मध्ये जसे फ्रेंच राज्यक्रांतीचे स्थान आहे; रशियात असे रशियन राज्यक्रांतीचे स्थान आहे; तसे १९४२ च्या क्रांतीचे हिंदुस्थानच्या इतिहासात स्थान आहे. जगातील कोणत्याही क्रांतीत एवढय़ा मोठय़ा प्रमाणावर जनतेने भाग घेतलेला नाही. १९४२ च्या आंदोलनाच्या संदर्भात वरील उद्गार कोणत्या नेत्याने काढले होते?
पर्याय : अ) पंडित जवाहरलाल नेहरू ब) जयप्रकाश नारायण क) डॉ. राजेंद्र प्रसाद ड) युसूफ मेहरअली
प्र. १७. कॅबिनेट मिशन किंवा त्रिमंत्री योजनेसंदर्भात खालीलपैकी कोणते विधान चुकीचे आहे?
अ) त्रिमंत्री योजनेनुसार मुसलमान व शीख सोडून इतर जातीय मतदार संघ रद्द करण्यात आले.
ब) त्रिमंत्री योजनेनुसार प्रांतांचे तीन गट करण्यात आले.
क) संस्थानांना स्वातंत्र्याचा अधिकार देण्यात आला होता.
ड) प्रथम केंद्राची घटना व नंतर प्रांतांची तयार करण्यात येणार होती.
प्र. १८. ‘सुफी’ संप्रदायाबाबत खालीलपैकी कोणते विधान चुकीचे आहे?
अ) सुफी संप्रदायाने महंमदाचे प्रेषितत्व व कुराणाचे श्रेष्ठत्व नाकारले होते.
ब) सुफी संप्रदायाने काळाच्या ओघात ख्रिश्चन, हिंदू, झोराष्ट्रीयन, बौद्ध धर्मातील तत्त्वांचा स्वीकार केला होता.
क) वहादत-उल-वजूद हे सूफी संप्रदायाचे प्रमुख तत्त्व होते.
ड) भारतात सूफी संप्रदायातील ‘चिस्ती’ व ‘सुधारवादी’ हे दोन पंथच प्रसिद्ध झाले.
प्र. १९. समुद्रगुप्तासंबंधी खालीलपैकी कोणती विधाने बरोबर आहेत.
अ) समुद्रगुप्ताचा उल्लेख ‘अनुकंपाबान’ असा केला जात असे.
ब) समुद्रगुप्ताने सिलोनचा बौद्ध राजा मेघवर्मन याला बोधगया येथे स्तूप बांधण्याची परवानगी दिली होती.
पर्याय : १) फक्त अ २) अ व ब दोन्ही बरोबर ३) फक्त ब ४) अ व ब दोन्ही चूक.
प्र. २०. खालीलपैकी कोणते विधान/ विधाने जैन धर्मासंबंधी बरोबर आहेत?
अ) जैन धर्माने सुरुवातीच्या काळात प्राकृत भाषेत धर्मप्रसाराचे कार्य केले.
ब) सुरुवातीच्या काळात जैन धर्मग्रंथाचे लेखन प्रामुख्याने अर्धमागधी भाषेत झाले होते.
क) मध्ययुगाच्या सुरुवातीस जैन धर्माने संस्कृत भाषेचा स्वीकार केलेला दिसतो.
ड) प्राचीन काळात जैन कला ही बौद्ध कलेपेक्षा समृद्ध होती.
पर्याय : (१) अ, ब, क (२) अ, ब, ड (३) ब, ड (४) अ, ड
प्र. २१. ईश्वरचंद्र विद्यासागर यांच्या कार्याबाबत खालीलपैकी कोणते विधान चुकीचे आहे?
अ) ईश्वरचंद्र विद्यासागर यांनी संस्कृत भाषेच्या प्रसारासाठी प्रयत्न केले होते.
ब) १८४९ साली कलकत्ता येथे मुलींच्या शिक्षणासाठी बेथ्यून स्कूलची स्थापना केली होती.
क) बहुपत्नीत्व प्रथेविरोधी ईश्वरचंद्र विद्यासागर यांनी आंदोलन उभारले होते.
ड) संमतीवय विधेयकाच्या समर्थनासाठी विद्यासागर यांनी कलकत्ता येथे आंदोलन उभारले होते.
प्र. २२. चुकीचे विधान ओळखा.
अ) मुस्लीम लीगने द्विराष्ट्र सिद्धान्ताची घोषणा १९४० च्या लाहोर अधिवेशनात केली.
ब) १९४१ च्या लीगच्या मद्रास अधिवेशनात ‘जमात- उलउलेमा- ए- हिंद’ या संघटनेने पाकिस्तानच्या मागणीला विरोध केला होता.
क) खुदाई खिदमतगार व मजलिस उल- अहरार- ए- हिंद या संघटनांनी पाकिस्तानच्या मागणीस विरोध केला होता.
ड) १९४० च्या लाहोर अधिवेशनात जिना यांनी ‘मुस्लीम व हिंदू’ हे धर्म नसून दोन भिन्न सामाजिक व्यवस्था आहेत, असे उद्गार काढले होते.
प्र. २३. ‘एक धर्म, एक जात, एक ईश्वर’ ही घोषणा खालीलपैकी कोणी केली होती?
पर्याय : अ) श्री नारायण गुरू
ब) रामस्वामी वारियार
क) दयानंद सरस्वती
ड) विवेकानंद
(क्रमश:)
– शिल्पा अ़ कांबळे