ICC New Rule: आयसीसीने २०२३च्या एकदिवसीय विश्वचषकानंतर क्रिकेटचे नियम बदलले आहेत. खेळाचा वेग वाढवण्यासाठी हा बदल करण्यात आला आहे. आयसीसीने गोलंदाजांसाठीही टाईम आऊटसारखे नियम केले आहेत. क्रिकेटची प्रशासकीय संस्था आयसीसीने मंगळवारी सांगितले की, जर गोलंदाजाने डावात तिसऱ्यांदा नवीन षटक सुरू करण्यासाठी ६० सेकंदांपेक्षा जास्त वेळ घेतला तर गोलंदाजी करणाऱ्या संघावर पाच धावांचा दंड आकारला जाईल. हा नियम सध्या पुरुष क्रिकेटमध्ये वन डे आणि टी-२० फॉरमॅटमध्ये लागू असेल.
सुरुवातीला हा नियम चाचणीसाठी लागू करण्यात येणार असून त्याची उपयुक्तता आणि परिणाम लक्षात घेऊन तो कायमस्वरूपी लागू करण्यात येईल. आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषदेच्या बोर्डाच्या बैठकीत हा निर्णय घेण्यात आला. ते म्हणाले, “सीईसी ने डिसेंबर २०२३ ते एप्रिल २०२४ या कालावधीत पुरुषांच्या एकदिवसीय आणि टी२० क्रिकेटमध्ये चाचणी आधारावर स्टॉप क्लॉक लागू करण्यास सहमती दर्शवली. षटकांमधील वेळ कमी करण्यासाठी घड्याळाचा वापर केला जाईल. मागील षटक पूर्ण झाल्यानंतर ६० सेकंदांच्या आत गोलंदाजी करणारा संघ पुढील षटक टाकण्यास तयार नसेल आणि हे जर डावात तिसऱ्यांदा घडले तर पाच धावांचा दंड आकारला जाईल,” असे आयसीसीने एका निवेदनात म्हटले आहे.
आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमध्ये खेळपट्टीवर बंधने घालण्याची पद्धतही आयसीसीने बदलली आहे. आयसीसीने पुढे सांगितले की, “खेळपट्टी आणि आऊटफिल्ड मॉनिटरिंगच्या नियमांमध्येही बदलांना मंजुरी देण्यात आली आहे, ज्यामध्ये खेळपट्ट्यांचे मूल्यांकन कोणत्या आधारावर केले जाते हे निकष सोपे करण्यात आले आहेत. पूर्वीचा नियम होता की, जर पाच वर्षाच्या आत त्या मैदानातील खेळपट्टीला पाच डिमेरिट पॉइंट दिले तर त्यावर बंदी घातली जात होती. आता त्याची मर्यादा सहा डिमेरिट पॉईंट्स करण्यात आली आहे. आता कोणत्याही मैदानाच्या खेळपट्टीला पाच वर्षात सहा डिमेरिट पॉईंट दिले तर त्यावर बंदी घालण्यात आली आहे.”
टाईम आउट नियम काय आहे?
आयसीसी नियम ४०.१.१ नुसार, फलंदाज बाद झाल्यानंतर किंवा निवृत्त झाल्यानंतर पुढील दोन मिनिटांत पुढील फलंदाजाने चेंडू खेळण्यासाठी तयार असणे आवश्यक आहे. जर ते तसे झाले नाही तर ते कालबाह्यतेच्या कक्षेत येते. मेरीलेबोन क्रिकेट क्लब (MCC)च्या नियमांनुसार टाईम आउटची वेळ मर्यादा जरी तीन मिनिटे असली तरी, वर्ल्ड कपमधील आयसीसी नियमांनुसार ती दोन मिनिटे आहे. कालबाह्य झालेली विकेट कोणत्याही गोलंदाजाच्या खात्यात जात नाही किंवा त्यासाठी अतिरिक्त चेंडू जोडला जात नाही.
याच आयसीसीच्या बैठकीत बोर्डाच्या निलंबनानंतरही श्रीलंकेचा क्रिकेट संघ आंतरराष्ट्रीय सामने खेळू शकतो, असा निर्णयही घेण्यात आला. मात्र, अंडर-१९ विश्वचषक २०२४चे यजमानपद श्रीलंकेकडून काढून दक्षिण आफ्रिकेला देण्यात आले. त्याचवेळी असाही निर्णय घेण्यात आला की, जर एखादा खेळाडू पुरुष म्हणून मोठा झाला आणि पौगंडावस्थेत त्याच्या शरीरात होणारे बदल मुलांप्रमाणेच असतील, तर लिंगबदल करूनही तो महिला क्रिकेटमध्ये खेळण्यास पात्र होऊ शकत नाही.
सुरुवातीला हा नियम चाचणीसाठी लागू करण्यात येणार असून त्याची उपयुक्तता आणि परिणाम लक्षात घेऊन तो कायमस्वरूपी लागू करण्यात येईल. आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषदेच्या बोर्डाच्या बैठकीत हा निर्णय घेण्यात आला. ते म्हणाले, “सीईसी ने डिसेंबर २०२३ ते एप्रिल २०२४ या कालावधीत पुरुषांच्या एकदिवसीय आणि टी२० क्रिकेटमध्ये चाचणी आधारावर स्टॉप क्लॉक लागू करण्यास सहमती दर्शवली. षटकांमधील वेळ कमी करण्यासाठी घड्याळाचा वापर केला जाईल. मागील षटक पूर्ण झाल्यानंतर ६० सेकंदांच्या आत गोलंदाजी करणारा संघ पुढील षटक टाकण्यास तयार नसेल आणि हे जर डावात तिसऱ्यांदा घडले तर पाच धावांचा दंड आकारला जाईल,” असे आयसीसीने एका निवेदनात म्हटले आहे.
आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमध्ये खेळपट्टीवर बंधने घालण्याची पद्धतही आयसीसीने बदलली आहे. आयसीसीने पुढे सांगितले की, “खेळपट्टी आणि आऊटफिल्ड मॉनिटरिंगच्या नियमांमध्येही बदलांना मंजुरी देण्यात आली आहे, ज्यामध्ये खेळपट्ट्यांचे मूल्यांकन कोणत्या आधारावर केले जाते हे निकष सोपे करण्यात आले आहेत. पूर्वीचा नियम होता की, जर पाच वर्षाच्या आत त्या मैदानातील खेळपट्टीला पाच डिमेरिट पॉइंट दिले तर त्यावर बंदी घातली जात होती. आता त्याची मर्यादा सहा डिमेरिट पॉईंट्स करण्यात आली आहे. आता कोणत्याही मैदानाच्या खेळपट्टीला पाच वर्षात सहा डिमेरिट पॉईंट दिले तर त्यावर बंदी घालण्यात आली आहे.”
टाईम आउट नियम काय आहे?
आयसीसी नियम ४०.१.१ नुसार, फलंदाज बाद झाल्यानंतर किंवा निवृत्त झाल्यानंतर पुढील दोन मिनिटांत पुढील फलंदाजाने चेंडू खेळण्यासाठी तयार असणे आवश्यक आहे. जर ते तसे झाले नाही तर ते कालबाह्यतेच्या कक्षेत येते. मेरीलेबोन क्रिकेट क्लब (MCC)च्या नियमांनुसार टाईम आउटची वेळ मर्यादा जरी तीन मिनिटे असली तरी, वर्ल्ड कपमधील आयसीसी नियमांनुसार ती दोन मिनिटे आहे. कालबाह्य झालेली विकेट कोणत्याही गोलंदाजाच्या खात्यात जात नाही किंवा त्यासाठी अतिरिक्त चेंडू जोडला जात नाही.
याच आयसीसीच्या बैठकीत बोर्डाच्या निलंबनानंतरही श्रीलंकेचा क्रिकेट संघ आंतरराष्ट्रीय सामने खेळू शकतो, असा निर्णयही घेण्यात आला. मात्र, अंडर-१९ विश्वचषक २०२४चे यजमानपद श्रीलंकेकडून काढून दक्षिण आफ्रिकेला देण्यात आले. त्याचवेळी असाही निर्णय घेण्यात आला की, जर एखादा खेळाडू पुरुष म्हणून मोठा झाला आणि पौगंडावस्थेत त्याच्या शरीरात होणारे बदल मुलांप्रमाणेच असतील, तर लिंगबदल करूनही तो महिला क्रिकेटमध्ये खेळण्यास पात्र होऊ शकत नाही.
