चहा आणि टोस्ट हा अनेकांच्या दृष्टीने सकाळच्या नाश्त्यासाठी सोपा पर्याय असतो. मात्र, जर तुम्ही वजन कमी करण्याचा प्रयत्न करीत असाल किंवा संतुलित पोषणाला प्राधान्य देत असाल, तर हा आवडता नाश्ता तुमच्यासाठी योग्य पर्याय ठरणार नाही. साधा आणि हलका वाटणारा हा नाश्ता आवश्यक प्रथिने आणि तंतुमय घटकांची पूर्तता करू शकत नाही, असे आढळून आले आहे.
कंटेंट क्रिएटर नॅथन जॉन्सन यांनी या संदर्भात म्हटले, “सकाळी ११ वाजता तुम्ही पुन्हा काहीतरी खाण्याचा विचार करीत असाल, तर वजन कमी करण्यासाठी चहा आणि टोस्ट हा नाश्ता योग्य नाही. कारण- तो पोषणमूल्ये देत नाही. त्यामध्ये प्रथिने व पोषणमूल्ये नाहीत.”
तज्ज्ञांच्या मते, चहा आणि टोस्ट पोषणाच्या दृष्टिकोनातून अपूर्ण का? (Why is chai and toast considered nutritionally inadequate for weight loss?)
तज्ज्ञ आहारतज्ज्ञ कणिका मल्होत्रा यांच्या मते, “साखरयुक्त टोस्टसह चहा घेता तेव्हा त्यामुळे पूर्णत: तृप्त होत नाही. तसेच, उच्च उष्मांक घनतेमुळे त्यात कमी पोषणमूल्ये आहेत आणि त्याचा वजन कमी करण्यावर परिणाम होतो. म्हणूनच हा नाश्ता पौष्टिक नाही, असे मानले जाते. चहा, विशेषतः साखर आणि मलईयुक्त दुधाबरोबर प्यायल्यास रक्तातील साखरेचे प्रमाण पटकन वाढते आणि नंतर ते झपाट्याने कमी होते आणि त्यामुळे पुन्हा भूक लागते.”
टोस्ट आणि रस्क्स प्रामुख्याने रिफाईंड पीठ आणि साखरेपासून तयार केले जातात, ज्यामध्ये तंतू आणि प्रथिने नसतात. त्यामुळे दीर्घकाळ पोट भरल्याची भावना निर्माण होत नाही आणि नंतर दिवसभर जास्त प्रमाणाित खाल्ले जाते, ज्यामुळे वजन कमी करण्याच्या प्रयत्न व्यर्थ ठरतो.
हेही वाचा –आठवड्यातून दर चार तासांनी २० मिनिटांची डुलकी घेतल्यास शरीरावर काय परिणाम होतो?
वेगवेगळ्या प्रकारच्या टोस्ट किंवा स्प्रेड चीज चहा प्यायल्याने त्याचे पौष्टिक मूल्य सुधारू शकते का? ( Can pairing chai with different types of toast or spreads improve its nutritional value?)
मल्होत्रा अधोरेखित करतात की, अन्नाबरोबर चहा पिण्यामुळे खरोखरच काही पोषक घटकांचे, विशेषतः लोहाचे शोषण करण्यात अडथळा येऊ शकतो. चहामध्ये असलेल्या टॅनिनमुळे वनस्पती-आधारित पदार्थांमधील लोहाचे शोषण कमी होऊ शकते आणि त्यामुळे पचनमार्गात त्याची जैवउपलब्धता कमी होते. याचा शाकाहारी आणि व्हिगन आहार घेणाऱ्या लोकांना जास्त धोका होऊ शकतो. कारण- ते प्रामुख्याने वनस्पती-आधारित लोह घेतात.
त्याव्यतिरिक्त, मल्होत्रा सांगतात,”जड किंवा फॅट्सयुक्त पदार्थांबरोबर चहा प्यायल्याने पचन मंदावते. त्यामुळे अस्वस्थता आणि सूज येऊ शकते. “चहाचे पौष्टिक मूल्य वाढवण्यासाठी ते कमी साखर आणि कमी फॅट्सयुक्त दूध किंवा वनस्पती-आधारित पर्यायांसह तयार करण्याचा विचार करा. हे चहाची चव टिकवून ठेवते आणि त्याचबरोबर कॅलरीचे सेवन कमी करते.”
“संपूर्ण-धान्य किंवा मल्टीग्रेन टोस्ट कॉम्प्लेक्स कार्बोहायड्रेट्स आणि फायबर असतात, शाश्वत ऊर्जा आणि पाचन आरोग्यास प्रोत्साहन देते. बदाम बटर किंवा पीनट बटरसारखे निरोगी स्प्रेड प्रथिने, निरोगी फॅट्स आणि मॅग्नेशियमृसारखे सूक्ष्म पोषक प्रदान करतात. ॲव्होकॅडोसह हा टोस्ट खाल्याने हृदयासाठी निरोगी मोनोअनसॅच्युरेटेड फॅट्स, पोटॅशियम आणि व्हिटॅमिन ई मिळतात. कॉटेज चीज किंवा ह्युमसचा (Cottage cheese or hummus) एक थर प्रथिने आणि कॅल्शियम वाढवतो. हे संयोजन सुनिश्चित करतात, “पॉलिफेनॉलने समृद्ध असलेला चहा अधिक पौष्टिक आणि समाधानकारक स्नॅकचा भाग आहे,” अशी शिफारस मल्होत्रा करतात.
चहाबरोबर इतर पर्याय कसे निवडायचे? (Can pairing chai with different types of toast or spreads improve its nutritional value?)
वजन कमी करण्यासाठी आणि शाश्वत ऊर्जेचे समर्थन करणाऱ्या संतुलित न्याहारीसाठी, मल्होत्रा प्रथिने, फायबर आणि निरोगी फॅट्सयुक्त पौष्टिक भारतीय पर्यायांचा विचार करण्यास सुचवतात. त्याशिवाय कमी साखर आणि लो-फॅट दुधाचा वापर चहासाठी केल्यास त्यातील कॅलरीज कमी होतात.
वजन कमी करण्यासाठी आरोग्यदायी नाश्त्याचे पर्याय :
मूग डाळ धिरडे : प्रथिने आणि तंतुमय घटकांनी भरलेला पौष्टिक पर्याय आहे.
पनीर भुर्जी : मसाल्यांसह तयार केलेली पनीरची भाजी प्रथिनांनी परिपूर्ण आहे.
दलिया उपमा : गव्हाचा उपमा हा तंतू आणि प्रथिनांनी युक्त आहे.
रागीचे धिरडे : नाचणीच्या पिठापासून तयार केलेले रागीच्या पीठाचे धिरडे हा तंतुमय नाश्ता आहे.
चिया सीड पुडिंग : चिया बिया, दूध किंवा दह्याबरोबर फळे व सुके मेवा घालून तयार केल्यास एक आरोग्यदायी पर्याय ठरतो.
ओट्स इडली : पारंपरिक इडलीचा फायबरयुक्त आरोग्यदायी प्रकार.
सकाळच्या नाश्त्याची पोषणमूल्यांकडे लक्ष देऊन निवड केल्यास, वजन कमी करण्याच्या प्रवासात सकारात्मक बदल होऊ शकतो.
