How to bring down blood sugar levels: रक्तातील साखरेची उच्च पातळी म्हणजे हायपरग्लायसेमिया ही चिंताजनक बाब असू शकते. मिरा रोड येथील वोक्हार्ट हॉस्पिटलचे सल्लागार डॉ. अनिकेत मुळे यांनी सांगितले की, रक्तातील साखरेची ही अचानक झालेली वाढ विविध कारणांमुळे संभवते. जसे की अति ताणतणाव, निर्जलीकरण, आहारातील निवडी, जास्त प्रमाणात साखर खाणे, कॅफिन पिणे, पुरेशी झोप न लागणे, शारीरिकदृष्ट्या निष्क्रिय असणे किंवा डॉक्टरांनी सांगितलेली औषधे न घेणे.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
जेव्हा आम्हाला सोशल मीडियावर आहारतज्ज्ञ चारमेन हा डोमिंग्वेझ यांनी रक्तातील साखरेची पातळी एक तासाच्या आत नियंत्रित करण्यासाठी हॅक सुचविलेली रील भेटली, तेव्हा आम्ही पडताळणी करण्याचे ठरवले.
डोमिंग्वेझ यांच्या मते, एखादी व्यक्ती निम्न व्यायाम करून, एक तासाच्या आत रक्तातील साखरेचे प्रमाण कमी करू शकते.
- बिनसाखरेची ग्रीन टी प्या
- २०-३० मिनिटे चाला
- १५-२० मिनिटे पायऱ्या चढा
- चार ग्लास पाणी प्या
- आल्याचा चहा प्या
हे उपाय खरोखर प्रभावी आहेत का?
डॉ. मुळे म्हणाले की, रक्तात साखरेची अत्यंत उच्च पातळी असणे जीवघेणी बाब ठरू शकते, “संभाव्य गुंतागुंत टाळण्यासाठी ती तत्काळ कमी करण्याची गरज आहे. एखादी व्यक्ती त्यांच्या रक्तातील साखरेची पातळी कमी करण्यासाठी किंवा योग्य प्रमाणात ठेवण्यासाठी विविध हॅक किंवा तंत्रे वापरून पाहू शकते. आपण भरपूर द्रवपदार्थ प्यायल्याची खात्री करा, जसे की पाणी. हायड्रेटेड राहिल्याने तुमच्या मूत्रपिंडांना शरीरातील अतिरिक्त साखर बाहेर काढण्यास मदत मिळते. योगासने किंवा चालणे यांसारखे हलके व्यायाम तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी कमी करू शकतात. कारण- शारीरिकदृष्ट्या सक्रिय असण्याने स्नायूंद्वारे ग्लुकोजच्या शोषणास प्रोत्साहन देताना इन्सुलिनची संवेदनशीलता वाढण्यास मदत होते.”
डॉ. मुळे यांच्या मताशी सहमत असल्याचे सांगत दिल्लीतील सी. के. बिर्ला हॉस्पिटलच्या इंटर्नल मेडिसिन निर्देशक, डॉ. मनीषा अरोरा म्हणाल्या की, वेगवान चालणे, जॉगिंग, धावणे, पोहणे, सायकलिंग व योगा यांसारखे शारीरिक क्रियाकलाप विशेषतः प्रभावी आहेत. प्रत्येक जण रक्तातील साखर १५ ते २० मिलिग्रॅम प्रति डेसिलिटर (mg/dL) पर्यंत कमी करण्यास सक्षम आहे.
डॉ. अरोरा यांनी पुढे सांगितले की, रक्तातील साखर कमी करण्याच्या इतर प्रभावी पद्धतींमध्ये भरपूर पाणी, दालचिनीचे पाणी, ग्रीन टी किंवा थोड्या प्रमाणात (एक चमचा) अॅपल सायडर व्हिनेगर पिणे यांचा समावेश होतो. “त्याशिवाय श्वासोच्छवासाचा व्यायाम – जसे की पर्यायी नाकपुडी किंवा डायफ्रामॅटिक श्वासोच्छ्वास (१० ते १५ मिनिटे) रक्तातील साखरेची पातळी कमी करण्यासदेखील मदत करू शकतो.”
डॉ. अरोरा यांनी सांगितले की, ही तंत्रे रक्तशर्करेची नियंत्रित पातळी राखू पाहणाऱ्या प्रत्येकाला, विशेषत: प्री-डायबेटिक किंवा डायबेटिक असलेल्यांना फायदा होतो. “टाईप-२ चा मधुमेह असलेल्या लोकांसाठी, जिथे इन्सुलिन प्रतिरोधकता ही एक समस्या आहे. ही धोरणे इन्सुलिन प्रतिरोधक क्षमता कमी करण्यात आणि रक्तातील साखरेचे प्रमाण स्थिर करण्यासाठी मदत करण्यात महत्त्वाची भूमिका निभावू शकतात.”
टाईप-१ चा मधुमेह असलेल्या व्यक्तींनी कोणताही व्यायाम सुरू करण्यापूर्वी त्यांच्या डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे. “हायपोग्लायसेमिया टाळण्यासाठी टाईप १ मधुमेहासाठी व्यायामाची वेळ महत्त्वाची आहे, विशेषत: जर अलीकडेच इन्सुलिन दिले गेले असेल,” असे डॉ. अरोरा म्हणाल्या, “व्यायाम सुरक्षित वेळेत केल्याची खात्री केल्याने रक्तातील साखरेची अचानक होणारी कमतरता टाळता येऊ शकते. त्याचप्रमाणे टाईप-२ मधुमेह असलेल्या व्यक्तींनी नवीन व्यायाम सुरू करण्यापूर्वी त्यांच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा. कारण- वैयक्तिकृत मार्गदर्शन सुरक्षितता व परिणामकारकता सुनिश्चित करण्यात मदत करते,” असेही डॉ .अरोरा यांनी स्पष्ट केले.
हेही वाचा: वजन नियंत्रणात ठेवण्यासाठी पौष्टिक स्नॅक्सचे करा सेवन; आहारतज्ज्ञांनी सांगितले बेस्ट ऑप्शन
कोणत्या गोष्टीची काळजी घ्यावी?
तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी त्या विशिष्ट पातळीपर्यंत वाढल्यास, ताबडतोब डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. “तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी योग्य त्या प्रमाणात राखण्यासाठी तुमचे डॉक्टर शुगर-फास्ट-ॲक्टिंग इन्सुलिन वापरू शकतात. डॉक्टरांची भेट टाळल्यास किंवा उशीर केल्याने तुमची प्रकृती बिघडू शकते आणि आरोग्याच्या विविध गुंतागुंती होण्याचा धोका वाढतो,” असे डॉ. मुळे यांनी सांगितले.
जेव्हा आम्हाला सोशल मीडियावर आहारतज्ज्ञ चारमेन हा डोमिंग्वेझ यांनी रक्तातील साखरेची पातळी एक तासाच्या आत नियंत्रित करण्यासाठी हॅक सुचविलेली रील भेटली, तेव्हा आम्ही पडताळणी करण्याचे ठरवले.
डोमिंग्वेझ यांच्या मते, एखादी व्यक्ती निम्न व्यायाम करून, एक तासाच्या आत रक्तातील साखरेचे प्रमाण कमी करू शकते.
- बिनसाखरेची ग्रीन टी प्या
- २०-३० मिनिटे चाला
- १५-२० मिनिटे पायऱ्या चढा
- चार ग्लास पाणी प्या
- आल्याचा चहा प्या
हे उपाय खरोखर प्रभावी आहेत का?
डॉ. मुळे म्हणाले की, रक्तात साखरेची अत्यंत उच्च पातळी असणे जीवघेणी बाब ठरू शकते, “संभाव्य गुंतागुंत टाळण्यासाठी ती तत्काळ कमी करण्याची गरज आहे. एखादी व्यक्ती त्यांच्या रक्तातील साखरेची पातळी कमी करण्यासाठी किंवा योग्य प्रमाणात ठेवण्यासाठी विविध हॅक किंवा तंत्रे वापरून पाहू शकते. आपण भरपूर द्रवपदार्थ प्यायल्याची खात्री करा, जसे की पाणी. हायड्रेटेड राहिल्याने तुमच्या मूत्रपिंडांना शरीरातील अतिरिक्त साखर बाहेर काढण्यास मदत मिळते. योगासने किंवा चालणे यांसारखे हलके व्यायाम तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी कमी करू शकतात. कारण- शारीरिकदृष्ट्या सक्रिय असण्याने स्नायूंद्वारे ग्लुकोजच्या शोषणास प्रोत्साहन देताना इन्सुलिनची संवेदनशीलता वाढण्यास मदत होते.”
डॉ. मुळे यांच्या मताशी सहमत असल्याचे सांगत दिल्लीतील सी. के. बिर्ला हॉस्पिटलच्या इंटर्नल मेडिसिन निर्देशक, डॉ. मनीषा अरोरा म्हणाल्या की, वेगवान चालणे, जॉगिंग, धावणे, पोहणे, सायकलिंग व योगा यांसारखे शारीरिक क्रियाकलाप विशेषतः प्रभावी आहेत. प्रत्येक जण रक्तातील साखर १५ ते २० मिलिग्रॅम प्रति डेसिलिटर (mg/dL) पर्यंत कमी करण्यास सक्षम आहे.
डॉ. अरोरा यांनी पुढे सांगितले की, रक्तातील साखर कमी करण्याच्या इतर प्रभावी पद्धतींमध्ये भरपूर पाणी, दालचिनीचे पाणी, ग्रीन टी किंवा थोड्या प्रमाणात (एक चमचा) अॅपल सायडर व्हिनेगर पिणे यांचा समावेश होतो. “त्याशिवाय श्वासोच्छवासाचा व्यायाम – जसे की पर्यायी नाकपुडी किंवा डायफ्रामॅटिक श्वासोच्छ्वास (१० ते १५ मिनिटे) रक्तातील साखरेची पातळी कमी करण्यासदेखील मदत करू शकतो.”
डॉ. अरोरा यांनी सांगितले की, ही तंत्रे रक्तशर्करेची नियंत्रित पातळी राखू पाहणाऱ्या प्रत्येकाला, विशेषत: प्री-डायबेटिक किंवा डायबेटिक असलेल्यांना फायदा होतो. “टाईप-२ चा मधुमेह असलेल्या लोकांसाठी, जिथे इन्सुलिन प्रतिरोधकता ही एक समस्या आहे. ही धोरणे इन्सुलिन प्रतिरोधक क्षमता कमी करण्यात आणि रक्तातील साखरेचे प्रमाण स्थिर करण्यासाठी मदत करण्यात महत्त्वाची भूमिका निभावू शकतात.”
टाईप-१ चा मधुमेह असलेल्या व्यक्तींनी कोणताही व्यायाम सुरू करण्यापूर्वी त्यांच्या डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे. “हायपोग्लायसेमिया टाळण्यासाठी टाईप १ मधुमेहासाठी व्यायामाची वेळ महत्त्वाची आहे, विशेषत: जर अलीकडेच इन्सुलिन दिले गेले असेल,” असे डॉ. अरोरा म्हणाल्या, “व्यायाम सुरक्षित वेळेत केल्याची खात्री केल्याने रक्तातील साखरेची अचानक होणारी कमतरता टाळता येऊ शकते. त्याचप्रमाणे टाईप-२ मधुमेह असलेल्या व्यक्तींनी नवीन व्यायाम सुरू करण्यापूर्वी त्यांच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा. कारण- वैयक्तिकृत मार्गदर्शन सुरक्षितता व परिणामकारकता सुनिश्चित करण्यात मदत करते,” असेही डॉ .अरोरा यांनी स्पष्ट केले.
हेही वाचा: वजन नियंत्रणात ठेवण्यासाठी पौष्टिक स्नॅक्सचे करा सेवन; आहारतज्ज्ञांनी सांगितले बेस्ट ऑप्शन
कोणत्या गोष्टीची काळजी घ्यावी?
तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी त्या विशिष्ट पातळीपर्यंत वाढल्यास, ताबडतोब डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. “तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी योग्य त्या प्रमाणात राखण्यासाठी तुमचे डॉक्टर शुगर-फास्ट-ॲक्टिंग इन्सुलिन वापरू शकतात. डॉक्टरांची भेट टाळल्यास किंवा उशीर केल्याने तुमची प्रकृती बिघडू शकते आणि आरोग्याच्या विविध गुंतागुंती होण्याचा धोका वाढतो,” असे डॉ. मुळे यांनी सांगितले.
