तुमच्या चालण्यातील ‘ही’ चार लक्षणं डिमेंशियाची सुरुवात असू शकतात? तज्ज्ञ काय सांगतात…

डिमेंशिया जसजसा वाढत जातो तसतसे व्यक्तींना त्यांची दिशा समजण्यास अडचण येऊ शकते, ज्यामुळे त्यांच्या सभोवतालच्या परिस्थितीचे अचूक अर्थ लावणे कठीण होते. परंतु, चार स्पष्ट चिन्हे चालताना एखाद्याला या आजाराने ग्रासले आहे की नाही हे जाणून घेण्यास मदत करू शकतात.

चालताना लक्षात येणारी डिमेंशियाची चार लक्षणे कोणती?

युनिव्हर्सिटी कॉलेज लंडनमधील प्राध्यापक गिल लिव्हिंगस्टन स्पष्ट करतात की, सुरुवातीच्या टप्प्यातील अल्झायमरमुळे वस्तू समजून घेण्यात आणि स्थानिक जागरूकता येण्यात अडचणी येऊ शकतात. या बदललेल्या समजुतीमुळे व्यक्ती जे पाहतात त्याचा चुकीचा अर्थ लावू शकतात, ज्यामुळे त्यांना जाणवणारे अडथळे टाळण्यासाठी अनपेक्षित दिशेने चालावे लागते. संज्ञानात्मक क्षमता कमी होत असताना, चालण्याच्या गतीमध्ये आणि पावलांच्या आकारात लक्षणीय बदल होऊ शकतात, ज्यामुळे आत्मविश्वास आणि संतुलन कमी होते.

सॅलुब्रिटास मेडसेंटरचे वरिष्ठ सल्लागार न्यूरोलॉजिस्ट डॉ. कदम नागपाल, चालण्याच्या पद्धतींमधील या चार प्रमुख लक्षणांबद्दल सविस्तरपणे सांगतात, जे डिमेंशिया दर्शवू शकतात:

चालण्यात मंदता : पहिले लक्षण म्हणजे रुग्णांच्या चालण्यात थोडासा मंदपणा दिसून येतो. हे सामान्यतः प्रगत डिमेंशिया असलेल्या रुग्णांमध्ये दिसून येते, विशेषतः नंतरच्या टप्प्यात, जिथे पार्किन्सनवादाची लक्षणे दिसून येतात आणि अधिक स्पष्ट होतात, ज्यामुळे चालण्याचा वेग कमी होतो.

हाताच्या हालचाली आणि बसण्यात अस्थिरता : चालण्याच्या मंद गतीमुळे, दुसरे लक्षण म्हणजे हाताच्या हालचालींमध्ये घट आणि बसण्यात अस्थिरता निर्माण होते.

खाली पडण्याची जोखीम वाढते : रुग्ण सतत मंद गतीने चालण्याने आणि पुढील गोष्टी अस्पष्ट दिसत असल्याने खाली पडू शकतो.

दिशा कळण्यात अडचणी : रुग्ण लक्ष्यहीन भटकंती करू शकतात, त्यांना उजवीकडे वळायचे आहे की डावीकडे वळायचे आहे हे समजण्यास त्यांना संघर्ष करावा लागू शकतो, ज्यामुळे गोंधळ आणि दिशाभूल होऊ शकते.

डॉ. नागपाल या लक्षणांची लवकर ओळख पटवण्याचे महत्त्व अधोरेखित करतात. ते इंडियन एक्सप्रेस डॉट कॉमला सांगतात, “हे ओळखणे महत्त्वाचे आहे की, डिमेंशियामध्ये मंदपणा आणि एक्स्ट्रापायरामिडल लक्षणे उद्भवू शकतात, ज्यामुळे रुग्णांची चालण्याची पद्धत मंद होते.”

ही लक्षणे आढळल्यास काय करावे?

डॉ. नागपाल डिमेंशिया असलेल्या व्यक्तींना मदत करण्यासाठी व्यावहारिक उपाय सुचवतात. “आम्ही अनेकदा काळजीवाहक रुग्णांना ब्लूटूथ टॅग किंवा जिओ-टॅग्ज, लॉकेट किंवा ब्रेसलेट देण्याचा सल्ला देतो. अशा प्रकारे रुग्ण घराबाहेर भटकत असला तरीही त्यांचे स्थान ट्रॅक केले जाऊ शकते, जेणेकरून ते हरवले जाणार नाहीत किंवा अपरिचित भागात भटकणार नाहीत याची खात्री होईल.

ते म्हणतात, “आम्ही काळजी घेणाऱ्यांना असेही सांगतो की, रुग्णावर २४ तास देखरेखीची आवश्यकता आहे. रुग्णाला घरातील खोल्यांचे दिशानिर्देश सहजपणे समजण्यास मदत करण्यासाठी आम्ही घराभोवती अंधारात चमकणारे फलक किंवा इतर स्पष्ट मार्कर लावण्याचा सल्ला देतो.”

डॉ. नागपाल चालण्याशी संबंधित या लक्षणांचे महत्त्व अधोरेखित करून शेवटी म्हणतात, “कोणताही रुग्ण किंवा व्यक्ती जो ध्येयहीनपणे भटकत आहे, त्याला नेमके कुठे जायचे आहे हे समजत नसेल, त्याला नेव्हिगेशनमध्ये लक्षणीय अडचणी येत आहेत आणि त्याच्या चालण्याच्या शैलीत मंदपणा दिसून येत आहे – हे त्या व्यक्तीला संज्ञानात्मक घट झाल्याचे महत्त्वाचे संकेत आहेत आणि अंतर्निहित डिमेंशियासाठी त्याचे मूल्यांकन केले पाहिजे.”

या लक्षणांची लवकर ओळख झाल्यास डिमेंशिया असलेल्या व्यक्तींना वेळेवर आणि योग्य उपचार मिळू शकतो.