एचएमपीव्ही (Human Meta pneumo Virus) मानवी मेटान्यूमोव्हायरस हा एक प्रकारचा व्हायरस आहे जो श्वसन संस्थेशी संबंधित आजार उत्पन्न करू शकतो. हा व्हायरस मुख्यतः सर्दी, खोकला, श्वसनाची अडचण, आणि ताप यासारख्या लक्षणांसह दिसतो. एचएमपीव्ही साधारणत: लहान मुलं, वृद्ध, आणि कमकुवत प्रतिकारशक्ती असलेल्या व्यक्तींना जास्त प्रभावित करतो. एचएमपीव्ही हा एखाद्या व्यक्तीच्या श्वासावाटे किंवा शारीरिक संपर्कातून दुसऱ्या व्यक्तीला संक्रमण होऊ शकतो. श्वसनाच्या मार्गात जसे कफ, नाक वाहणे किंवा थुंकीतून व्हायरस पसरू शकतो. याची सामान्य लक्षणं अशी आहेत
१ सर्दी किंवा नाक वाहणे
२ खोकला
३ ताप
४ श्वास घेताना त्रास
५ गळ्यात दुखणे
एचएमपीव्हीचा उपचार साधारणत: आराम, हायड्रेशन (पाणी पिणे) आणि ताप कमी करणारे औषधे यांवर आधारित असतो. यामध्ये साध्या आजारात अँटीबयोटिक्सची गरज नसते. गंभीर प्रकरणांमध्ये, रुग्णालयात जाऊन उपचार व श्वसन सहाय्याची आवश्यकता असू शकते. प्रत्येकाला स्वच्छता पाळणे, हात धुणे आणि इतरांच्या पासून टाळणे हे महत्वाचे आहे जेणेकरून या व्हायरसचा प्रसार कमी होईल. सध्या तरी या व्हायरससाठी कुठलीही लस नाही.
मानवी मेटान्यूमोव्हायरस याबद्दल घाबरण्याचे कारण नाही, फक्त दक्षता घेतली पाहिजे. चीन आणि भारतासह आशियातील इतर भागांमधील मानवी मेटान्यूमोव्हायरस (HMPV) प्रकरणांच्या अलीकडील अहवालांनी जगभरात जनतेचे आणि माध्यमांचे लक्ष वेधले आहे.
HMPV वरील महत्त्वाचे मुद्दे
१. हा नवीन व्हायरस नाही. ह्युमन मेटान्यूमोव्हायरस (HMPV) हा नवीन रोगकारक नाही. नेदरलँड्समध्ये २००१ मध्ये प्रथम ओळखले गेले, हा श्वसनसंस्थेसंबंधी विषाणू (RSV) शी जवळून संबंधित आहे आणि श्वसन रोगांचे एक ज्ञात कारण आहे, विशेषत: लहान मुले आणि वृद्धांमध्ये. जागतिक स्तरावर सामुदायिक श्वसन विषाणूजन्य संसर्गांपैकी अंदाजे २-८% HMPV चा वाटा आहे.
२. HMPV मध्ये लक्षणीय अनुवांशिक बदल सुचवणारा कोणताही पुरावा नाही ज्यामुळे संक्रमणक्षमता किंवा तीव्रता वाढू शकते.
३. सुधारित तपास, घटनांमध्ये वाढ झालेली नाही. करोनामुळे झालेली निदान तंत्रज्ञानातील प्रगती, विशेषत: मल्टिप्लेक्स पीसीआर, RTPCR आणि श्वसन व्हायरससाठी bio fire पॅनेल, अलीकडच्या वर्षांत HMPV शोधण्यात सुधारणा केली आहे. संक्रमणांमध्ये प्रत्यक्ष वाढ होण्याऐवजी पाळत ठेवण्यामुळे व चांगल्या निदानामुळे आहे.
४. HMPV असलेल्या बहुतेक रुग्णालयात दाखल झालेल्या मुलांमध्ये हृदयरोग, इम्युनोडेफिशियन्सी किंवा इतर आजार असतात.
५. वयोवृद्ध : एचएमपीव्ही हे वृद्ध प्रौढांमध्ये श्वसनाच्या आजाराचे एक महत्त्वाचे कारण आहे, विशेषत: ज्यांना सीओपीडी, दमा किंवा घातक रोग यांसारखे दीर्घकालीन आजार आहेत.
६. इम्युनोकॉम्प्रोमाइज्ड व्यक्ती: कमकुवत रोगप्रतिकारक प्रणाली असलेल्या रुग्णांना न्यूमोनियासह गंभीर आजार होण्याचा धोका जास्त असतो.
७. इंडियन कौन्सिल ऑफ मेडिकल रिसर्च (ICMR) या विषाणूजन्य आजारांवर सक्रियपणे लक्ष ठेवते आणि सार्वजनिक आरोग्य प्रतिसादांचे मार्गदर्शन करते. प्रतिबंधात्मक उपाय HMPV आणि इतर श्वसन विषाणूंचा प्रसार कमी करण्यासाठी प्रतिबंध महत्त्वाचा आहे.
प्रभावी उपायांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
१. खोकताना किंवा शिंकताना आपले तोंड आणि नाक टिश्यू किंवा कोपराने झाकून खोकल्याच्या शिष्टाचाराचा सराव करा.
२. साबण आणि पाण्याने वारंवार हात धुणे किंवा अल्कोहोल-आधारित हँड सॅनिटायझर वापरणे.
३. गर्दीच्या किंवा उच्च-जोखीम असलेल्या परिस्थितीतमध्ये मुखवटे घालणे
४. श्वासोच्छवासाची लक्षणे दर्शविणाऱ्या व्यक्तींशी जवळचा संपर्क टाळणे, विशेषतः जर तुमची प्रतिकारशक्ती कमकुवत असेल.
या विषाणूचे प्रभावीपणे व्यवस्थापन करण्यासाठी सार्वजनिक जागरूकता, स्वच्छतेच्या चांगल्या पद्धती आणि सतत पाळत ठेवणे महत्त्वाचे आहे. थोडक्यात याआजाराच्या बातम्यांमुळे घाबरू नका पण दक्षता पाळा.
© The Indian Express (P) Ltd