Heart Attack : सध्या हिवाळा सुरू आहे. हिवाळ्यात हृदयाशी संबंधित आजारामुळे मृत्यू दर वाढत असल्याचे अनेक अभ्यासांतून समोर आले आह. खरंच हिवाळ्यात हृदयविकाराचा झटका येण्याचे प्रमाण वाढते का? किंवा हृदयाशी संबंधित आजार वाढतात का? या संदर्भात द इंडियन एक्स्प्रेसने फोर्टिस हॉस्पिटलच्या कार्डिओलॉजीचे अतिरिक्त संचालक डॉ. अरुण कोचर यांच्या हवाल्याने माहिती दिली.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
डॉ. अरुण कोचर सांगतात, “हिवाळ्यात आपले हृदय लहान-मोठ्या हालचाली करत असते; ज्यामुळे आपले शरीर कोणत्याही अडथळ्याशिवाय सामान्यपणे काम करू शकेल. याच वेळी थंड वातावरणामुळे आरोग्यावरसुद्धा मोठा परिणाम होतो; ज्यामुळे स्ट्रोक आणि हृदयविकाराचा झटका येऊ शकतो. हिवाळ्यात जरी एक अंश सेल्सिअस कमी झाले तरी मृत्यूच्या आकडेवारीत ०.४९ टक्के वाढ होऊ शकते.विशेषत: रक्ताभिसरणामुळे याची शक्यता जास्त ठरू शकते.”
हिवाळा आणि हृदयाशी संबंधित आजार
हिवाळ्यात हृदयविकाराचा झटका येण्यामागील कारण लवकर समजू शकत नाही. कारण- थंड वातावरणामुळे रक्तवाहिन्या लहान झालेल्या असतात; ज्यामुळे स्नायूंपर्यंत रक्तपुरवठा नीट होत नाही. हिवाळ्यात रक्तदाबावर पर्यावरणातील तापमानाचा विपरीत परिणाम दिसून येतो. यादरम्यान रक्तदाब वाढतो आणि हृदयावर ताण पडतो; ज्यामुळे हृदयविकाराचा झटका येऊ शकतो.
हिवाळ्यात सहसा सर्दी-खोकल्याचे प्रमाण वाढताना दिसून येते. त्याशिवाय हिवाळ्यात सकाळी सकाळी हृदयविकाराचा झटका येण्याची अनेक प्रकरणे समोर येतात. नवीन वर्ष सुरू होण्यास काही दिवस असताना आता हिवाळा जसजसा पुढे जात आहे, तसतसे हृदयाशी संबंधित आजारांमुळे मृत्यू, आणि अचानक मृत्यू होण्याचे प्रमाण दिवसेंदिवस वाढत आहे.
एका अभ्यासातून असे समोर आले आहे की, वर्षातील इतर ऋतूंपेक्षा हिवाळ्यात ह्रदयविकाराचा झटका येण्याची शक्यता जास्त असते. अभ्यासास असेही सांगण्यात आले आहे की, ह्रदयविकाराचा झटका आणि ह्रदयाशी संबंधित समस्या या हिवाळ्यात सकाळच्या वेळी खूप जास्त प्रमाणात दिसून येतात.
हेही वाचा : मासिक पाळीदरम्यान खरंच महिलांना विश्रांतीची आवश्यकता आहे? जाणून घ्या, तज्ज्ञ काय सांगतात…
संशोधनातून समोर आलेल्या माहितीनुसार, सकाळी सकाळी रक्तदाब वाढतो; ज्यामुळे अनेक लोकांना सकाळी अचानक हृदयविकाराचा झटका येतो. त्याचबरोबर हार्मोन्स संतुलन बिघडते; ज्यामुळे सकाळच्या वेळी हृदयविकाराचा झटका येण्याची शक्यता वाढते. अनेकदा जास्त कॅलरीजयुक्त अन्न खाल्याने किंवा एकाच वेळी जास्त मद्यपान केल्यामुळेसुद्धा हृदयविकाराचा झटका येऊ शकतो.
श्वास घेण्यास त्रास होण्यामुळेसुद्धा ह्रदयविकाराचा झटका येण्याची शक्यता वाढते. हृदयाशी संबंधित रोगांमुळे मेंदू आणि हृदयाच्या रक्तवाहिन्यांमध्ये गुठळ्या तयार होतात; ज्यामुळे रक्तपुरवठा करताना अडथळा निर्माण होतो आणि हृदयविकाराचा झटका येतो.
हिवाळ्यात कोणती काळजी घ्यावी?
हिवाळ्यात भरपूर व्यायाम करणे गरजेचे आहे. थंड वाऱ्यापासून स्वत:ला सुरक्षित ठेवण्यासाठी गरम कपडे घालणे गरजेचे आहे. हिवाळ्यात कान आणि डोके झाकले जाईल, अशी टोपी वापरावी. ज्या लोकांना हृदयाशी संबंधित आजार आहेत, त्यांनी उपचारासाठी नेहमी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.
डॉ. अरुण कोचर सांगतात, “हिवाळ्यात आपले हृदय लहान-मोठ्या हालचाली करत असते; ज्यामुळे आपले शरीर कोणत्याही अडथळ्याशिवाय सामान्यपणे काम करू शकेल. याच वेळी थंड वातावरणामुळे आरोग्यावरसुद्धा मोठा परिणाम होतो; ज्यामुळे स्ट्रोक आणि हृदयविकाराचा झटका येऊ शकतो. हिवाळ्यात जरी एक अंश सेल्सिअस कमी झाले तरी मृत्यूच्या आकडेवारीत ०.४९ टक्के वाढ होऊ शकते.विशेषत: रक्ताभिसरणामुळे याची शक्यता जास्त ठरू शकते.”
हिवाळा आणि हृदयाशी संबंधित आजार
हिवाळ्यात हृदयविकाराचा झटका येण्यामागील कारण लवकर समजू शकत नाही. कारण- थंड वातावरणामुळे रक्तवाहिन्या लहान झालेल्या असतात; ज्यामुळे स्नायूंपर्यंत रक्तपुरवठा नीट होत नाही. हिवाळ्यात रक्तदाबावर पर्यावरणातील तापमानाचा विपरीत परिणाम दिसून येतो. यादरम्यान रक्तदाब वाढतो आणि हृदयावर ताण पडतो; ज्यामुळे हृदयविकाराचा झटका येऊ शकतो.
हिवाळ्यात सहसा सर्दी-खोकल्याचे प्रमाण वाढताना दिसून येते. त्याशिवाय हिवाळ्यात सकाळी सकाळी हृदयविकाराचा झटका येण्याची अनेक प्रकरणे समोर येतात. नवीन वर्ष सुरू होण्यास काही दिवस असताना आता हिवाळा जसजसा पुढे जात आहे, तसतसे हृदयाशी संबंधित आजारांमुळे मृत्यू, आणि अचानक मृत्यू होण्याचे प्रमाण दिवसेंदिवस वाढत आहे.
एका अभ्यासातून असे समोर आले आहे की, वर्षातील इतर ऋतूंपेक्षा हिवाळ्यात ह्रदयविकाराचा झटका येण्याची शक्यता जास्त असते. अभ्यासास असेही सांगण्यात आले आहे की, ह्रदयविकाराचा झटका आणि ह्रदयाशी संबंधित समस्या या हिवाळ्यात सकाळच्या वेळी खूप जास्त प्रमाणात दिसून येतात.
हेही वाचा : मासिक पाळीदरम्यान खरंच महिलांना विश्रांतीची आवश्यकता आहे? जाणून घ्या, तज्ज्ञ काय सांगतात…
संशोधनातून समोर आलेल्या माहितीनुसार, सकाळी सकाळी रक्तदाब वाढतो; ज्यामुळे अनेक लोकांना सकाळी अचानक हृदयविकाराचा झटका येतो. त्याचबरोबर हार्मोन्स संतुलन बिघडते; ज्यामुळे सकाळच्या वेळी हृदयविकाराचा झटका येण्याची शक्यता वाढते. अनेकदा जास्त कॅलरीजयुक्त अन्न खाल्याने किंवा एकाच वेळी जास्त मद्यपान केल्यामुळेसुद्धा हृदयविकाराचा झटका येऊ शकतो.
श्वास घेण्यास त्रास होण्यामुळेसुद्धा ह्रदयविकाराचा झटका येण्याची शक्यता वाढते. हृदयाशी संबंधित रोगांमुळे मेंदू आणि हृदयाच्या रक्तवाहिन्यांमध्ये गुठळ्या तयार होतात; ज्यामुळे रक्तपुरवठा करताना अडथळा निर्माण होतो आणि हृदयविकाराचा झटका येतो.
हिवाळ्यात कोणती काळजी घ्यावी?
हिवाळ्यात भरपूर व्यायाम करणे गरजेचे आहे. थंड वाऱ्यापासून स्वत:ला सुरक्षित ठेवण्यासाठी गरम कपडे घालणे गरजेचे आहे. हिवाळ्यात कान आणि डोके झाकले जाईल, अशी टोपी वापरावी. ज्या लोकांना हृदयाशी संबंधित आजार आहेत, त्यांनी उपचारासाठी नेहमी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.
