जिरे किंवा जिरे पूड रक्तातील साखर कमी करण्यास मदत करतात. त्यामुळे ते भाजून, किंवा त्याची पूर्ण पावडर बनवून तुम्ही खाऊ शकता. जिरे विविध प्रकारच्या अन्नाची चव वाढवण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर वापरले जातात. या वाळलेल्या बिया क्यूमिनम सायमिनम या औषधी वनस्पतीच्या आहेत, जे अजमोदा (ओवा) कुटुंबातील सदस्य आहेत. जिऱ्याचे अनेक आरोग्यदायी फायदे आहेत आणि सामान्यतः ते पोटाच्या समस्यांवरील उपायासाठी पचनसंस्थेला शांत करण्यासाठी, मळमळ आणि बद्धकोष्ठता दूर करण्यासाठी वापरले जाते. तसेच, ते नियमितपणे पचनक्षमतेसाठी वापरले जातात, परंतु टाइप २ मधुमेह असलेल्या लोकांना औषधांसह जिरे देखील सहायक उपचार म्हणून वापरले जातात. डॉ एलीन कॅंडे, एचओडी, पोषण आणि आहारशास्त्र, सर एच एन रिलायन्स फाउंडेशन हॉस्पिटल आणि रिसर्च सेंटर, मुंबई यांनी जिरे खाल्याने शरीराला होणारे फायदे आणि मधुमेहाच्या रुग्णांमधील साखरेच्या प्रमाण कसे नियंत्रित केले जाते याबाबतची माहिती दिली आहे.
काही अभ्यासात असे आढळून आले आहे की, टाइप २ मधुमेह असलेल्या लोकांच्या रक्तातील साखरेचे प्रमाण जिरे जलद गतीने नियंत्रित करण्यास मदत करू शकतात. जिऱ्यामधील अॅल्डिहाइड, ज्याचा मधुमेहविरोधी प्रभाव असल्याचे दिसून आले आहे. जिऱ्याच्या रक्तातील साखर-कमी करण्याच्या क्षमतेचे श्रेय थायमोक्विनोन या सक्रिय रासायनिक घटकाला देखील दिले जाते जे स्वादुपिंडाच्या बी-पेशींना ऑक्सिडेटिव्ह तणावापासून संरक्षण करण्यास मदत करते. हे शरीरात इन्सुलिनचे उत्पादन उत्तेजित करण्यास मदत करते, ज्यामुळे रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रणात राहण्यास मदत होते.
हेही वाचा- फुफ्फुसाचा कर्करोग ओळखण्यासाठी कोणत्या चाचण्या कराव्यात? जाणून घ्या
संपूर्ण बियांच्या स्वरूपात किंवा ग्राउंड पावडरच्या स्वरूपात जिरे घेतल्यास मधुमेहाच्या रुग्णांमध्ये रक्तातील साखरेचे पातळीतसमतोल राखण्यास मदत होते. हे केवळ रक्तातील साखरेची पातळी कमी करत नाहीत तर शरीराचे वजनदेखील नियंत्रित करतात. एलडीएल (लो-डेन्सिटी लिपोप्रोटीन) आणि ट्रायग्लिसराइड पातळी कमी करण्यास मदत करू शकतात. जिऱ्यामध्ये दाहक-विरोधी गुणधर्म आहेत, जे मधुमेहाशी संबंधित समस्या, जसे की हृदयविकाराचा धोका कमी करण्यासाठी फायदेशीर ठरू शकतात. जिरे अँटिऑक्सिडंट्सचे एक चांगला स्त्रोत आहेत. तसेच चे सेलच्या नुकसानापासून संरक्षण करण्यास मदत करू शकतात.
मधुमेह असलेल्या लोकांसाठी जिऱ्याचे काही संभाव्य फायदे असले तरी, जिरे आणि मधुमेह यांच्यातील संबंध पूर्णपणे समजून घेण्यासाठी अधिक संशोधन आवश्यक आहे. १९९८ पूर्वी, हायपरग्लेसेमियामध्ये घट दर्शविल्याप्रमाणे, स्ट्रेप्टोझोटोसिन-प्रेरित मधुमेही उंदीरांमध्ये जिरे पावडर असलेली आठ आठवड्यांची आहारातील पथ्ये उल्लेखनीयपणे फायदेशीर असल्याचे आढळून आले होते. तसेत मधुमेही जनावरांच्या शरीराचे वजनही सुधारले होते. आहारातील जिरे इतर चयापचयातील बदलांचा प्रतिकार करतात, जसे की रक्तातील युरियाचे प्रमाण कमी होणे.
हेही वाचा- पावसाळ्यात कॉन्टॅक्ट लेन्सचा वापर कसा करावा? काय आहे योग्य पद्धत जाणून घ्या
२०२१ च्या अभ्यासात निगेला सॅटिवा (काळे जिरे/कलोंजी) बियांमध्ये मधुमेहविरोधी गुणधर्म असल्याचे आढळून आले. थायमोक्विनोन (TQ), एक अस्थिर तेल, त्याच्या सक्रिय घटकांपैकी एक आहे, परंतु त्याच्या जलीय अर्काने मधुमेहविरोधी क्रियाकलाप देखील दर्शविला आहे. अर्क आणि defatted अर्क. अभ्यासात असे म्हटले आहे की, एन. मधुमेह असलेल्या आणि ग्लुकोज असहिष्णुता असलेल्या लोकांसाठी सॅटिव्हा फायदेशीर ठरू शकते कारण ते भूक कमी करते, आतड्यांतील ग्लुकोज शोषण, यकृतातील ग्लुकोनोजेनेसिस, रक्तातील ग्लुकोजची पातळी, कोलेस्टेरॉल, ट्रायग्लिसेराइड्स, शरीराचे वजन ग्लुकोज-उत्तेजित स्राव; ग्लुकोज सहिष्णुता सुधारण्यास मदत करते.
टाईप २ मधुमेह असलेल्या रूग्णांमध्ये ग्लायसेमिक आणि दाहक निर्देशांकांवर हिरवे जिरे आवश्यक तेलाच्या ५० आणि १०० मिलीग्राम डोसच्या प्रभावाचे मूल्यांकन करण्यासाठी केलेल्या अभ्यासानुसार, अशा रुग्णांमध्ये Cuminum cyminum supplement (किंवा जिरे) घेतल्याने सीरम इंसुलिनची पातळी, उपवास रक्तातील ग्लुकोज आणि ग्लायकोसिलेटेड हिमोग्लोबिन कमी होऊ शकते. शिवाय, या रुग्णांमध्ये टाइप २ मधुमेहाच्या समस्येवर नियंत्रण ठेवण्यास सक्षम असल्याचे आढळून आले आहे. ‘न्यूट्रिशन अँड मेटाबॉलिझम’ मध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, जिरे केवळ रक्तातील साखरेची पातळी कमी करत नाहीत तर लोकांचे शरीराचे वजन निरोगी ठेवण्यासही मदत करतात, जे मधुमेहाचे एक संभाव्य कारण आहे.
तुमच्या आहारात जिरे समाविष्ट करण्याचे अनेक मार्ग आहेत, ते पुढीलप्रमाणे –
- अतिरिक्त चव आणि पोषणासाठी भाजलेल्या भाज्या किंवा ग्रील्ड मीटवर जिरे टाका.
- सूप, स्ट्यू आणि इतर पदार्थांसाठी घरगुती मसाल्यांच्या मिश्रणात जिरे वापरा.
- एक कप पाण्यात एक चमचा जिरे टाकून जिऱ्याचा चहा बनवा आणि तो ५- १० मिनिटे उकळा.
- चव आणि पौष्टिकता वाढवण्यासाठी मसूर किंवा बीन डिशमध्ये जिरे घाला.
- तुम्ही तुमच्या जेवणात भाजलेले जिरे घालू शकता किंवा ते बारीक करून पावडर बनवू शकता.
सावधानी म्हणून तुम्ही जर आधीच रक्तातील साखरेवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी औषधे घेत असाल, तर सप्लिमेंटच्या डोसबाबत तुमच्या डायबेटोलॉजिस्ट आणि आहारतज्ज्ञांचा सल्ला अवश्य घ्या.
